-
4.
hist. w dawnej Polsce: konfederacja zawiązywana w okresie bezkrólewia w celu obrony zdobyczy szlachty i utrzymania bezpieczeństwa -
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Tradycja
świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Funkcjonowanie państwa
działalność polityczna -
PO śmierci króla Stefana wojewoda mazowiecki zwołał zjazd „gromadny” do Warszawy [...] Na owym zjeździe uchwalono kaptur na nieco odmiennych podstawach.
źródło: Józef Andrzej Gierowski: Sejmik Generalny Księstwa Mazowieckiego na tle ustroju sejmikowego Mazowsza, 1947 (books.google.pl)
W Małopolsce kaptury zwoływano w latach bezkrólewi 1668–1669, 1673–1675 1696–1697, 1707. Nie wybrano tu sądów po ogłoszeniu bezkrólewia przez konfederację warszawską, ponieważ akces województw krakowskiego, ponieważ akces województw krakowskiego i sandomierskiego do niej nastąpił już po elekcji nowego króla [...].
źródło: NKJP: Wojciech Kriegseisen: Samorząd szlachecki w Małopolsce w latach 1669-1717, 1989
-
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza liczba mnoga M. kaptur
kaptury
D. kaptura
kapturów
C. kapturowi
kapturom
B. kaptur
kaptury
N. kapturem
kapturami
Ms. kapturze
kapturach
W. kapturze
kaptury
-
może st.rus. kap(ъ)turъ 'szpiczasty kołpak futrzany, tatarskie nakrycie głowy'
z tat. kapturga / kaptyrga 'duży, głęboki worek'
Pochodzenie wyrazu kaptur nie całkiem jasne. Znaczenie 'konfederacja' łączy się z szesnastowiecznym zwyczajem noszenia szpiczastych nakryć głowy na znak pokuty lub żałoby, zwłaszcza po śmierci króla (Bańk.). Z niego wynika znaczenie 'sąd kapturowy' - sąd czasu bezkrólewia.