rozgrzeszyć - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

3.

uzasadnić jakieś decyzje lub działania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Ocena i wartościowanie

wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

usprawiedliwić

Cytaty

	Gdyby posłuchał zakładowego informatyka i zabezpieczył komputer hasłem, życie byłoby znacznie piękniejsze. Ale spróbujmy go rozgrzeszyć. Dotąd siedział w pokoju sam. I nigdy wcześniej nie miał praktykanta. źródło: NKJP: Piotr Czerwiński: Przebiegum życiae czyli Kartonowa sieć, 2009
	- Gotów jestem zwiększyć zadłużenie szpitala, zaryzykować ekonomicznie, żeby to zrobić. I myślę, że społeczeństwo mnie rozgrzeszy - mówi dyrektor SP ZOZ w Nowym Targu [...] o istniejącej już Poradni Onkologicznej i planach stworzenia oddziału. źródło: NKJP: Pomoc w Nowym Targu, Dziennik Polski, 2001-05-23
	– Dobrze, że wygraliśmy. Działacze rozgrzeszą mnie za tę kartkę. Nie chciałem faulować. Myślałem, że trafię w piłkę – mówił po meczu Wróbel. źródło: NKJP: Grzegorz Mikuła: Akcja w kolorze czerwonym, Trybuna Śląska, 2001-09-24
	Mój profesor z akademii sztuk pięknych [...] rozgrzeszył mnie, że mając dyplom artysty plastyka, nie uprawiam tego zawodu, mówiąc: „Ona i tak maluje swoje piosenki”. źródło: Barbara Pietkiewicz: Portret Kobiety. Krystyna Sienkiewicz: Rysowałam w szpitalu anioły na kartkach, Wysokie Obcasy, 2017-02-04 (wysokieobcasy.pl)

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozgrzeszę	rozgrzeszymy
2 os.	rozgrzeszysz	rozgrzeszycie
3 os.	rozgrzeszy	rozgrzeszą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozgrzeszyłem +(e)m rozgrzeszył	rozgrzeszyłam +(e)m rozgrzeszyła	rozgrzeszyłom +(e)m rozgrzeszyło	rozgrzeszyliśmy +(e)śmy rozgrzeszyli	rozgrzeszyłyśmy +(e)śmy rozgrzeszyły
2 os.	rozgrzeszyłeś +(e)ś rozgrzeszył	rozgrzeszyłaś +(e)ś rozgrzeszyła	rozgrzeszyłoś +(e)ś rozgrzeszyło	rozgrzeszyliście +(e)ście rozgrzeszyli	rozgrzeszyłyście +(e)ście rozgrzeszyły
3 os.	rozgrzeszył	rozgrzeszyła	rozgrzeszyło	rozgrzeszyli	rozgrzeszyły

bezosobnik: rozgrzeszono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozgrzeszmy
2 os.	rozgrzesz	rozgrzeszcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozgrzeszyłbym bym rozgrzeszył	rozgrzeszyłabym bym rozgrzeszyła	rozgrzeszyłobym bym rozgrzeszyło	rozgrzeszylibyśmy byśmy rozgrzeszyli	rozgrzeszyłybyśmy byśmy rozgrzeszyły
2 os.	rozgrzeszyłbyś byś rozgrzeszył	rozgrzeszyłabyś byś rozgrzeszyła	rozgrzeszyłobyś byś rozgrzeszyło	rozgrzeszylibyście byście rozgrzeszyli	rozgrzeszyłybyście byście rozgrzeszyły
3 os.	rozgrzeszyłby by rozgrzeszył	rozgrzeszyłaby by rozgrzeszyła	rozgrzeszyłoby by rozgrzeszyło	rozgrzeszyliby by rozgrzeszyli	rozgrzeszyłyby by rozgrzeszyły

bezosobnik: rozgrzeszono by

bezokolicznik: rozgrzeszyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozgrzeszywszy

gerundium: rozgrzeszenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozgrzeszenie	rozgrzeszenia
D.	rozgrzeszenia	rozgrzeszeń
C.	rozgrzeszeniu	rozgrzeszeniom
B.	rozgrzeszenie	rozgrzeszenia
N.	rozgrzeszeniem	rozgrzeszeniami
Ms.	rozgrzeszeniu	rozgrzeszeniach
W.	rozgrzeszenie	rozgrzeszenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozgrzeszony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozgrzeszony	rozgrzeszony	rozgrzeszony	rozgrzeszone	rozgrzeszona
D.	rozgrzeszonego	rozgrzeszonego	rozgrzeszonego	rozgrzeszonego	rozgrzeszonej
C.	rozgrzeszonemu	rozgrzeszonemu	rozgrzeszonemu	rozgrzeszonemu	rozgrzeszonej
B.	rozgrzeszonego	rozgrzeszonego	rozgrzeszony	rozgrzeszone	rozgrzeszoną
N.	rozgrzeszonym	rozgrzeszonym	rozgrzeszonym	rozgrzeszonym	rozgrzeszoną
Ms.	rozgrzeszonym	rozgrzeszonym	rozgrzeszonym	rozgrzeszonym	rozgrzeszonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozgrzeszeni	rozgrzeszeni	rozgrzeszone	rozgrzeszone
D.	rozgrzeszonych	rozgrzeszonych	rozgrzeszonych	rozgrzeszonych
C.	rozgrzeszonym	rozgrzeszonym	rozgrzeszonym	rozgrzeszonym
B.	rozgrzeszonych	rozgrzeszonych	rozgrzeszonych	rozgrzeszone
N.	rozgrzeszonymi	rozgrzeszonymi	rozgrzeszonymi	rozgrzeszonymi
Ms.	rozgrzeszonych	rozgrzeszonych	rozgrzeszonych	rozgrzeszonych

odpowiednik aspektowy: rozgrzeszać

Składnia

+

rozgrzeszyć

+

KOGO + (z CZEGO)

Pochodzenie

Pierwotna postać rozrzeszyć z przedr. roz- , psł. *orz- od psł. *rěšiti 'wiązać', kalka łac. absolvere 'odpuścić grzechy, udzielić rozgrzeszenia' z wtórnym nawiązaniem do grzech, grzeszyć. W staropolszczyźnie postaci rozrzeszyć/rozdrzeszyć/rozgrzeszyć 'uwolnić od odpowiedzialności, udzielić rozgrzeszenia, przebaczyć', por. st. czes. rozhřěšiti 'ts'.