że

Hasło ma wiele znaczeń,
wybierz to, które Cię interesuje

1. wiem, że

  • Definicja

    1.

    wyrażenie wprowadzające zdania po innych wyrażeniach nazywających wiedzę, chcenie, akty mowne
  • Noty o użyciu

    1) w zdaniu wprowadzającym że występują czasowniki lub rzeczowniki odnoszące się do mówienia, woli, chcenia, wiedzy, np. mówić, twierdzić, tłumaczyć, przepraszać, pisać, przeczytać, wierzyć, myśleć, sądzić, pamiętać, zapomnieć, wiedzieć, oznaczać, rozumieć, wnioskować, wynikać, okazać się, przekonać, spodziewać się, cieszyć się; fakt, wiadomość, informacja, znak, zasada, fakt, świadomość, szczęście, wrażenie, obawa, pogląd
    2) po zaprzeczeniu czasownika, po którym występuje że, w zależności od czasownika że zostanie zastąpione przez czy, aby, by, żeby, ażeby (np. nie wiem, czy przyjdziesz, nie sądzę, żeby/aby ona tam była, nie słyszałem, by to była dobra książka)
    3) jeśli po zaprzeczonym czasowniku wystąpi że (np. nie stwierdzono, że ona tam była), to znaczy, że opisywany po że stan rzeczy rzeczywiście miał miejsce; jego zachodzenia nie przesądza natomiast obecność po zaprzeczonym czasowniku czy, aby, żeby itd. (np. nie stwierdzono, czy ona tam była)

  • Warianty
  • Relacje znaczeniowe
    (quasi)synonimy:  jak II
    (quasi)antonimy:  jakoby
  • Cytaty

    Myślisz, że nikt się nie dowie?

    źródło: NKJP: Mariusz Cieślik: Śmieszni kochankowie, 2004

    Wiedział, że popularność daje złudną siłę. Że jest jedynie przyjemnym kłamstwem.

    źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Słowa obcego, 1998

    To, że jesteście krewnymi, to wasza sprawa.

    źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Tango, 1997

    Nagle obaj doznali wrażenia, że są o czterdzieści lat młodsi.

    źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1990

    Żem odludek, powiadasz?

    źródło: NKJP: Leon Kruczkowski: Kordian i cham, 1979
  • Odmiana

    część mowy: włącznik

  • Składnia
    Zd.Nadrz._, że_ Zd.Podrz.
    że _Zd.Podrz., _Zd.Nadrz.
    Zd.Podrz.: Cz. lub Rz. nazywający wiedzę, mówienie, chcenie
    aglutynacja: fakultatywna: żem, żeś, żeśmy, żeście
    ograniczenia zakresu użycia:
    nie: Cz. t. rozk.
    szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów
    antepozycja względem wprowadzanego członu
  • Pochodzenie

    psł. *jьže 'który'

    W polszczyźnie nagłosowe j- zanikło, podobnie jak w wyrazach: gra < psł. *jьgra, skrzyć (się) < *jьskriti (sę).
    Por. iż

  • Informacja normatywna

    między zdaniami składowymi stawia się przecinek