niechaj

Hasło ma wiele znaczeń,
wybierz to, które Cię interesuje

4. Niechaj zachorują, a wszyscy z...

  • Definicja

    4.

    książk.  nadawca uważa, że aby było tak jak w Zd.Nadrz., musi być najpierw tak jak w Zd.Podrz.
  • Noty o użyciu

    komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych

  • Warianty
  • Kategoria znaczeniowa

    wykładnik warunku

  • Cytaty

    Czuję, że niechaj mnie jeno wiatr w polu owieje, zaraz słabość mi przejdzie i siła we mnie wstąpi na powrót, a co do Tatarów, to już ja sobie z nimi rady dam i na miękki wosk ich ugniotę.

    źródło: NKJP: Henryk Sienkiewicz: Potop, 1983

    Niechaj panna jedzie ze mną, a nie pobłądzi.

    źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Wieża Jaskółki, 2001
  • Odmiana

    część mowy: spójnik

    podklasa: niewłaściwy

  • Składnia
    niech _: Zd.Podrz., _: Zd.Nadrz.
    Zd.Nadrz.: Cz. cz. przysz.
    Zd.Podrz.: Cz. cz. przysz., cz. teraźn.
    korelat: fakultatywny: to
    szyk: stały: antepozycja względem Zd.Podrz.
    wraz ze Zd.Podrz. zajmuje stałą antepozycję względem Zd.Nadrz.
  • Pochodzenie

    Pierwotnie forma 2. osoby l. p. staropolskiego czasownika niechać 'nie ruszać, zostawić; nie zajmować się czymś, nie troskać się o coś; przestać coś czynić, przestać wypełniać; zaniechać, zaniedbać; zostawić, opuścić, ominąć, porzucić; pozwolić, dopuścić; nie chcieć'; rozkaźnik niechaj, niechajcie w połączeniu z bezokolicznikiem innego czasownika wyrażał tryb rozkazujący tego czasownika w zaprzeczeniu, np. niechajcie złe czynić 'nie czyńcie złego'; czasownik niechati kontynuuje psł. *nechati < *nechajati (ściągnięcie *-a- < *-aja-) 'nie dbać, nie starać się', czasownik zaprzeczony od psł. *chajati 'dbać, starać się'; punktem wyjścia pol. niechaj było znaczenie 'zostaw, pozwól'