precz I - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

książk. tak daleko od mówiącego lub od miejsca odniesienia, jak to tylko można, aby nie był już możliwy kontakt z tym

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości przestrzeni

miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Relacje znaczeniowe

synonimy:

won I
wypad II

Połączenia

iść, pójść; wyrzucić, wypędzić precz

Cytaty

Ojca twego chce baba zanęcić[...] Zresztą trudno się dziwić, kochana. Ona sama, a on w końcu chłop niczego sobie. Bo nie obraź się, ale z matki twojej to żadna żona. I tak cud, że wcześniej nie poszedł precz , jak to chłopy robią.

źródło: NKJP: Grażyna Plebanek, Dziewczyny z Portofino, 2005

Wysoki mężczyzna półnagi, widać oderwany od pracy, bo trzymał w ręku motyczkę do okopywania winorośli, wyszedł zza płotu, schylił się, podniósł kamień i cisnął w kierunku klęczących. - Precz! - krzyknął. - Idźcie precz!

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński, Święty miecz, 1949

- To nie trzeba wrzeszczeć na cały pawilon! - odburknęła zła i wymachując rękami, jakby pędziła precz stado kur, wołała: - No, idźcie już! Idźcie! Rozejdźcie się! Nie ma co robić widowiska! Idźcie!...

źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1980

Odmiana

część mowy: przysłówek

Składnia

Cz

+

precz

+

Pochodzenie

St.pol. przecz wywodzi się z prapostaci *perčь, pochodzącej od psł. *perkъ 'poprzeczny, leżący w poprzek, naprzeciwko czegoś'; współczesna postać precz wskazuje na niezbyt jasną prapostać *prъčь, będącą prawdopodobnie przekształceniem obocznego psł. *pročь z wtórnym *-ъ-, wprowadzonym może przez analogię do bliskiego funkcją *vъnъ 'precz' (Bor); zob. przeczyć, won