wykrzesywać - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

uderzając o kamień innym kamieniem, żelazem lub krzesiwem, drewnem o drewno albo innymi przedmiotami o siebie powodować powstawanie iskier

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE

Cechy i właściwości materii

temperatura i ogień

CZŁOWIEK I TECHNIKA

Energia

źródła energii

Relacje znaczeniowe

synonimy:

krzesać

Cytaty

Obrzęd Wielkiej Soboty wyglądał inaczej – przy kościele wykrzesywano ogień żelazną sztabką z krzemienia, od poświęconego ognia zapalano świeczkę i wkładano do latarni [...].

źródło: Roman Kucharczyk: Ku pamięci przyszłym pokoleniom. Szkice z historii parafii marcyporębskiej, 2002 (archiwum.brzeznica.pl)

Wozy zgrzytają, jadąc w dół z przyhamowanymi kołami, ślizgają się jak sanie po kamiennym bruku, wykrzesują zeń iskry, konie przysiadają na tylnych nogach i z ogonem wyciągniętym niby hamulec zjeżdżają w dół, trąc zadami o ulicę [...].

źródło: Twórczość, 1974 (books.google.pl)

[...] pocierając żyletkę o kamyk do zapalniczki osadzony na drewienku, wykrzesywaliśmy iskry, które zapalały wiórka.

źródło: Leon Branny: Patrzyłem śmierci w oczy: wspomnienia, 1970 (books.google.pl)

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wykrzesuję	wykrzesujemy
2 os.	wykrzesujesz	wykrzesujecie
3 os.	wykrzesuje	wykrzesują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wykrzesywałem +(e)m wykrzesywał	wykrzesywałam +(e)m wykrzesywała	wykrzesywałom +(e)m wykrzesywało	wykrzesywaliśmy +(e)śmy wykrzesywali	wykrzesywałyśmy +(e)śmy wykrzesywały
2 os.	wykrzesywałeś +(e)ś wykrzesywał	wykrzesywałaś +(e)ś wykrzesywała	wykrzesywałoś +(e)ś wykrzesywało	wykrzesywaliście +(e)ście wykrzesywali	wykrzesywałyście +(e)ście wykrzesywały
3 os.	wykrzesywał	wykrzesywała	wykrzesywało	wykrzesywali	wykrzesywały

bezosobnik: wykrzesywano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę wykrzesywał będę wykrzesywać	będę wykrzesywała będę wykrzesywać	będę wykrzesywało będę wykrzesywać	będziemy wykrzesywali będziemy wykrzesywać	będziemy wykrzesywały będziemy wykrzesywać
2 os.	będziesz wykrzesywał będziesz wykrzesywać	będziesz wykrzesywała będziesz wykrzesywać	będziesz wykrzesywało będziesz wykrzesywać	będziecie wykrzesywali będziecie wykrzesywać	będziecie wykrzesywały będziecie wykrzesywać
3 os.	będzie wykrzesywał będzie wykrzesywać	będzie wykrzesywała będzie wykrzesywać	będzie wykrzesywało będzie wykrzesywać	będą wykrzesywali będą wykrzesywać	będą wykrzesywały będą wykrzesywać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wykrzesujmy
2 os.	wykrzesuj	wykrzesujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wykrzesywałbym bym wykrzesywał	wykrzesywałabym bym wykrzesywała	wykrzesywałobym bym wykrzesywało	wykrzesywalibyśmy byśmy wykrzesywali	wykrzesywałybyśmy byśmy wykrzesywały
2 os.	wykrzesywałbyś byś wykrzesywał	wykrzesywałabyś byś wykrzesywała	wykrzesywałobyś byś wykrzesywało	wykrzesywalibyście byście wykrzesywali	wykrzesywałybyście byście wykrzesywały
3 os.	wykrzesywałby by wykrzesywał	wykrzesywałaby by wykrzesywała	wykrzesywałoby by wykrzesywało	wykrzesywaliby by wykrzesywali	wykrzesywałyby by wykrzesywały

bezosobnik: wykrzesywano by

bezokolicznik: wykrzesywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: wykrzesując

gerundium: wykrzesywanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wykrzesywanie	wykrzesywania
D.	wykrzesywania	wykrzesywań
C.	wykrzesywaniu	wykrzesywaniom
B.	wykrzesywanie	wykrzesywania
N.	wykrzesywaniem	wykrzesywaniami
Ms.	wykrzesywaniu	wykrzesywaniach
W.	wykrzesywanie	wykrzesywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: wykrzesujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wykrzesujący	wykrzesujący	wykrzesujący	wykrzesujące	wykrzesująca
D.	wykrzesującego	wykrzesującego	wykrzesującego	wykrzesującego	wykrzesującej
C.	wykrzesującemu	wykrzesującemu	wykrzesującemu	wykrzesującemu	wykrzesującej
B.	wykrzesującego	wykrzesującego	wykrzesujący	wykrzesujące	wykrzesującą
N.	wykrzesującym	wykrzesującym	wykrzesującym	wykrzesującym	wykrzesującą
Ms.	wykrzesującym	wykrzesującym	wykrzesującym	wykrzesującym	wykrzesującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wykrzesujący	wykrzesujący	wykrzesujące	wykrzesujące
D.	wykrzesujących	wykrzesujących	wykrzesujących	wykrzesujących
C.	wykrzesującym	wykrzesującym	wykrzesującym	wykrzesującym
B.	wykrzesujących	wykrzesujących	wykrzesujących	wykrzesujące
N.	wykrzesującymi	wykrzesującymi	wykrzesującymi	wykrzesującymi
Ms.	wykrzesujących	wykrzesujących	wykrzesujących	wykrzesujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: wykrzesywany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wykrzesywany	wykrzesywany	wykrzesywany	wykrzesywane	wykrzesywana
D.	wykrzesywanego	wykrzesywanego	wykrzesywanego	wykrzesywanego	wykrzesywanej
C.	wykrzesywanemu	wykrzesywanemu	wykrzesywanemu	wykrzesywanemu	wykrzesywanej
B.	wykrzesywanego	wykrzesywanego	wykrzesywany	wykrzesywane	wykrzesywaną
N.	wykrzesywanym	wykrzesywanym	wykrzesywanym	wykrzesywanym	wykrzesywaną
Ms.	wykrzesywanym	wykrzesywanym	wykrzesywanym	wykrzesywanym	wykrzesywanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wykrzesywani	wykrzesywani	wykrzesywane	wykrzesywane
D.	wykrzesywanych	wykrzesywanych	wykrzesywanych	wykrzesywanych
C.	wykrzesywanym	wykrzesywanym	wykrzesywanym	wykrzesywanym
B.	wykrzesywanych	wykrzesywanych	wykrzesywanych	wykrzesywane
N.	wykrzesywanymi	wykrzesywanymi	wykrzesywanymi	wykrzesywanymi
Ms.	wykrzesywanych	wykrzesywanych	wykrzesywanych	wykrzesywanych

odpowiednik aspektowy: wykrzesać

Składnia

	+	wykrzesywać	+	CO + (CZYM)
	+	wykrzesywać	+	CO + (z CZEGO)

Pochodzenie

Zob. krzesać