transcendentny - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

filoz. taki, który wykracza poza podmiot poznający, a zwłaszcza poza granice doświadczenia i poznania ludzkiego

Wymowa

[trãscendentny] lub [transcendentny]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Działalność intelektualna człowieka

filozofia

Połączenia

transcendentny charakter (kultury, religii...); transcendentna godność (osoby, człowieka...); Bóg, byt; porządek, świat, wymiar; cel transcendentny; rzeczywistość, siła transcendentna; wartości transcendentne
immanentny i transcendentny; duchowy i transcendentny

Cytaty

Wierzenia religijne opierają się na [...] kłamstwie filozofów, którzy głosili realne istnienie bytów transcendentnych i nadprzyrodzonych, w szczególności bóstw.

źródło: NKJP: Internet

Gdy w okresie Odrodzenia sztuka zachodnia wkroczyła na naukowo uzasadnioną drogę naśladowania natury, [...] sztuka bizantyńska nadal pozostawała wierną w oddawaniu rzeczywistości transcendentnej [...].

źródło: NKJP: Waldemar Ceran: Historia i bibliografia rozumowana bizantynologii polskiej, 1999

[...] to co nas „wykreowało” jest niejako poza czy „ponad” naszym bytem, czyli jest wobec nas transcendentne.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	transcendentny	transcendentny	transcendentny	transcendentne	transcendentna
D.	transcendentnego	transcendentnego	transcendentnego	transcendentnego	transcendentnej
C.	transcendentnemu	transcendentnemu	transcendentnemu	transcendentnemu	transcendentnej
B.	transcendentnego	transcendentnego	transcendentny	transcendentne	transcendentną
N.	transcendentnym	transcendentnym	transcendentnym	transcendentnym	transcendentną
Ms.	transcendentnym	transcendentnym	transcendentnym	transcendentnym	transcendentnej
W.	transcendentny	transcendentny	transcendentny	transcendentne	transcendentna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	transcendentni	transcendentni	transcendentne	transcendentne
D.	transcendentnych	transcendentnych	transcendentnych	transcendentnych
C.	transcendentnym	transcendentnym	transcendentnym	transcendentnym
B.	transcendentnych	transcendentnych	transcendentnych	transcendentne
N.	transcendentnymi	transcendentnymi	transcendentnymi	transcendentnymi
Ms.	transcendentnych	transcendentnych	transcendentnych	transcendentnych
W.	transcendentni	transcendentni	transcendentne	transcendentne

Pochodzenie

ang. transcendent

fr. transcendant

niem. transzendent

z łac. transcendens 'imiesłów od transcendere - przekraczać; postępować'