UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ślub

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

zach. psł. *sъl'ubъ 'uroczyste przyrzeczenie, ślubowanie, przysięga, obietnica'

Rzeczownik od czasownika *sъľubiti ‘złożyć uroczyście przyrzeczenie, obietnicę’; por. zaślubić

1. zawarcie małżeństwa

Definicja

zawarcie związku małżeńskiego usankcjonowanego prawnie i/lub religijnie

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina członkowie rodziny

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja uroczystości i święta

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ożenek, żeniaczka
antonimy:  rozwód

Połączenia

  • cichy, huczny, potajemny, szybki, uroczysty, wielki; fikcyjny; piękny ślub; ślub cywilny, katolicki, kościelny, wyznaniowy
  • ślub brata, córki, koleżanki, siostry, syna...; dziadków, rodziców
  • ślub z następcą tronu, z sąsiadem, z wybrankiem...
  • ślub w kościele
  • ślub i narodziny dziecka; ślub i dzieci; ślub i rozwód; ślub i wesele; śluby i pochówki; śluby i pogrzeby; chrzest i ślub; ciąża i ślub; komunia i ślub; zaręczyny i ślub
  • organizator, świadek; akt, metryka, świadectwo; ceremonia, uroczystość; data, dzień, termin; jubileusz, rocznica; sakrament ślubu; pałac, sala ślubów
  • przygotowania do ślubu; zdjęcia ze ślubu
  • seks przed ślubem
  • druhna, drużba, świadek na ślubie
  • ślub odbył się/odbywa się gdzieś, kiedyś
  • nie dostać; udzielić/udzielać ślubu
  • brać, wziąć, zawrzeć/zawierać; dać/dawać; mieć; planować, przygotowywać, zaplanować ślub
  • mieszkać, żyć z kimś bez ślubu; iść do ślubu;
  • iść, pójść; zaprosić/zapraszać na ślub; spóźnić się na czyjś/własny ślub
  • zamieszkać z kimś/ razem po ślubie; mieszkać, współżyć z kimś przed ślubem
  • coś kończy się, okazuje się, zaczyna się po ślubie

Cytaty

Najpiękniejsze dni w życiu chłopa syryjskiego to pierwsze siedem dni po zawarciu ślubu. Wówczas on i jego małżonka odgrywają rolę króla i królowej.

źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1996

W drugim albo trzecim roku mojej pracy byłem świadkiem na ślubie kościelnym jednego z kolegów.

źródło: NKJP: Michał Bielecki: Osiedle prominentów, 1997

Dopiero później przypomniał sobie moment poznania, pierwsze randki oraz pocałunki. Nieplanowana ciąża, szybki ślub, narodziny pierworodnego, a po dwóch latach – córki.

źródło: NKJP: Paulina Grych: Numer zerowy, 2007

Po ślubie okazało się, że mąż cioci Kazi nie lubił swojej pracy i z tego powodu popijał, a po wódce źle się czuł i musiał brać zwolnienia lekarskie, a nawet zdrowotne urlopy [...].

źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998

Oficjalna data moich urodzin, 26 czerwca, jest fałszywa [...] we wszystkich moich paszportach, świadectwach ślubów, wezwaniach podatkowych, biografiach i w czym tam jeszcze, w językach wielu krajów.

źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 2004

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ślub
 śluby
D. ślubu
 ślubów
C. ślubowi
 ślubom
B. ślub
 śluby
N. ślubem
 ślubami
Ms. ślubie
 ślubach
W. ślubie
 śluby

Składnia

bez ograniczeń + ślub +
(KOGO) + (z + KIM)

2. zakonny

Definicja

rel. 
uroczyste przyrzeczenie kandydata lub kandydatki do zakonu, że będzie żyć w czystości, w ubóstwie i w posłuszeństwie przełożonym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  obłóczyny

Połączenia

  • pierwsze śluby; śluby czasowe; zakonne
  • śluby czystości, posłuszeństwa, ubóstwa
  • śluby w klasztorze, w zakonie
  • nowicjat i śluby
  • zerwać; złożyć/składać śluby
  • zwolnić ze ślubów

Cytaty

[...] Wojciech odbył roczny nowicjat, złożył śluby zakonne i pozostał kornym (i karnym) zakonnikiem jeszcze dwa i pół roku.

źródło: NKJP: Zbigniew Mikołejko: Żywoty świętych poprawione, 2004

Król prosił Urbana V, aby jego spowiednik z powodu choroby mógł przejść z zakonu franciszkańskiego do cystersów. Taka zamiana zgromadzenia wymagała dyspensy papieskiej, wiązało się to bowiem jednocześnie ze zwolnieniem ze ślubów zakonnych.

źródło: NKJP: Stanisław Szczur: Papież Urban V i powstanie uniwersytetu w Krakowie w 1364 r., 1999

Myślałem, że należy śluby złożyć i w klasztorze pozostać. Jakowyś głos wewnętrzny powiada mi jednak uparcie, że nie. [...] Siły, które mi Bóg wrócił, ojczyźnie chcę oddać.

źródło: KWSJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953

Jestem tylko oblatką. Nie składałam żadnych ślubów. Ale mieszkam w klasztorze i muszę się stosować do reguły klasztornej. Kiedy wychodzę, muszę pytać matki przełożonej [...].

źródło: KWSJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Sława i chwała, 1962

W kolejnych latach templariusze pozyskują kolejnych hojnych sponsorów i współbraci. 14 lipca 1130 r. ślub zakonny składa Rajmund Berengar III, hrabia Barcelony i Prowansji, ofiarowując templariuszom zamek Granena na granicy marchii saraceńskiej [...].

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ślub
 śluby
D. ślubu
 ślubów
C. ślubowi
 ślubom
B. ślub
 śluby
N. ślubem
 ślubami
Ms. ślubie
 ślubach
W. ślubie
 śluby

Inne uwagi

Zwykle lm

3. rycerski

Definicja

książk. 
uroczyste zobowiązanie się do czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przyrzeczenie, przysięga, ślubowanie

Połączenia

  • honorowy, uroczysty ślub; ślub rycerski
  • śluby Jana Kazimierza, prymasa...; abstynencji, czystości, posłuszeństwa, ubóstwa, wierności
  • na mocy ślubów
  • wierność ślubom
  • dopełnić ślubów
  • uczynić, złożyć ślub; wypełnić śluby

Cytaty

Znam groby wszystkich wielkich ludzi pochowanych we wszystkich częściach świata. Ale nigdy mnie, grzesznikowi, nie było dane być u Grobu Pana. Będąc jeszcze małym dzieckiem [...] uczyniłem ślub, że zapalę u niego trzysta świec, grób trzykrotnie na klęczkach okrążę i co trzy kroki o zmiłowanie za grzechy prosić będę, wołając głośno: Mea culpa!

źródło: NKJP: Karol Olgierd Borchardt: Szaman morski, 1988

[...] Honoré Lambert, zapadłszy na ciężką i zdawałoby się nieuleczalną chorobę, złożył ślub, że gdy wyzdrowieje, odrestauruje znajdującą się od kilkudziesięciu lat na szczycie góry budowlę, w której kiedyś mieszkali pustelnicy i wzniesie w jej miejscu kaplicę.

źródło: NKJP: Maciej Pinkwart: Dziewczyna z Ipanemy, 2003

Mam nadzieję, że los tych pijanych głupków nie zniechęcił was, panie rycerzu, do wypełnienia ślubów?

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Smoczy pazur, 2003

Strapionym małżonkom ukazał się pewnego dnia anioł i zapowiedział, iż urodzi im się upragniony syn. Radosna nowina związana była jednak z jednym warunkiem: przyszły potomek [...] miał powstrzymywać się na mocy złożonego ślubu od picia wina i strzyżenia włosów.

źródło: KWSJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1996

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ślub
 śluby
D. ślubu
 ślubów
C. ślubowi
 ślubom
B. ślub
 śluby
N. ślubem
 ślubami
Ms. ślubie
 ślubach
W. ślubie
 śluby

Składnia

bez ograniczeń + ślub +
że + ZDANIE
bez ograniczeń + ślub +
KOGO/CZEGO

Frazeologizmy

ktoś nie brał ślubu z kimś
ślub konkordatowy
śluby wieczyste
Data ostatniej modyfikacji: 04.09.2012
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN