UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

szarość

Chronologizacja

SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. szary

1. kolor

Definicja

kolor szary

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

barwa, kolor

Połączenia

ciemna, jasna; neutralna; brudna; ponura; srebrna szarość
szarość oczu; płaszcza, sukni; muru, ściany; pni; fal, mgieł, morza, nieba
szarość i czerń; biel i szarość
odcienie, tonacje; skala, stopień szarości

Cytaty

	Zwiedzając tę sympatyczną wystawę entuzjastów zastanawiałem się, gdzie znaleźli oni natchnienie dla tej tęczy kolorów, patrząc na pustynię, którą ja widziałem w brązach corotowskich i zgaszonych szarościach. źródło: KWSJP: Józef Czapski, Patrząc, 1996
	Twarz miał mocno opaloną, oczy przy niej nabrały bardziej intensywnej barwy szarości. źródło: KWSJP: Krystyna Nepomucka: Miłość niedoskonała, 1978
	Górą sunęły niecierpliwe, gniewne obłoki; po południu zazwyczaj zbijały się w fioletową szarość sztormowego nieba. źródło: KWSJP: Anka Kowalska: Pestka, 2001
	[...] mąka ze zmielonymi zarodkami jest szarawo-żółtawa, a nie biała... Cywilizowany człowiek gardzi tą szarością, zdecydowanie woli biel. źródło: KWSJP: Danuta Myłek: Alergie, 2001
	Na plecy narzuciła wzorzysty turecki szal z frędzlami koloru bordo, doskonale ożywiającymi ponurą szarość sukni. źródło: KWSJP: Maria Borowa: Dominika znaczy niedziela, 1988

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szarość	szarości
D.	szarości	szarości

C.	szarości	szarościom
B.	szarość	szarości
N.	szarością	szarościami
Ms.	szarości	szarościach
W.	szarości	szarości

Składnia

szarość

(CZEGO)

2. pochmurność

Definicja

pochmurność

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda warunki atmosferyczne

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	pochmurność
	hiperonimy:	niepogoda

Połączenia

deszczowa; jesienna szarość
szarość (chmurnego; jesiennego) dnia, popołudnia, przedpołudnia; zimy
szarość i plucha

Cytaty

	Dziewczyna staje przy oknie, za którym panuje jesienna, deszczowa szarość. źródło: KWSJP: Ryszard Lassota: Tajemnica, 1978
	Pochmurna szarość jesiennego dnia i ociekające deszczem szyby doprowadzały mnie wprost do rozpaczy. źródło: KWSJP: Witold Szołginia: Dom pod Żelaznym Lwem, 1989
	Deszcz walił o szyby, przez okno sączyła się południowa szarość chmurnego dnia. źródło: KWSJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1946
	Znał to wnikanie okien w świat za nimi: w ciemność, w zadymkę śnieżną, w bezgraniczną szarość jesiennej szarugi, nigdy jednak nie doświadczył owego zjawiska bardziej przejmująco niż wówczas. źródło: KWSJP: Elżbieta Cichla-Czarniawska: Pociąg rusza, 1982
	[...] spójrzmy chociażby na jaskrawą plamę czerwieni, przesuwającą się wśród szarości jesiennego popołudnia. To czerwona parasolka, którą zaraz zamknie z furkotem czwarta z postaci. źródło: KWSJP: Magdalena Tulli: Tryby, 2001

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szarość	szarości
D.	szarości	szarości

C.	szarości	szarościom
B.	szarość	szarości
N.	szarością	szarościami
Ms.	szarości	szarościach
W.	szarości	szarości

Składnia

szarość

(CZEGO)

3. ciemność

Definicja

niezupełna ciemność o świcie, kiedy słońce dopiero wschodzi, lub o zmierzchu, kiedy słońce już zachodzi

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat słońce i księżyc, pory dnia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

szara godzina, szarówka

Połączenia

poranna, wieczorna szarość
szarość brzasku, poranka, przedświtu, ranka, świtu, wieczoru, zmierzchu

Cytaty

	Słońce zaszło tymczasem, a jesienny chłód osuwał się na ziemię wraz z nadchodzącą szarością przedwieczornej pory. źródło: KWSJP: Piotr Korda: Wadera, 1968
	Na kufajkach i portkach błockiem zapaćkali wszelkie jaskrawości - nic w ich wyglądzie nie rozpruwa monotonnej szarości poranka. źródło: KWSJP: Leśni znów idą!, Dziennik Polski, 2004-01-30
	Oswoiwszy oczy z szarością zmierzchu, zobaczył ją. Siedziała w fotelu twarzą ku oknom, za którymi nie było żadnego widoku [...]. źródło: KWSJP: Włodzimierz Odojewski: Zasypie wszystko, zawieje..., 1967
	Szarpnięty ostro ku przodowi Lubusz zachwiał się w kulbace i skoczył w wieczorną szarość. źródło: KWSJP: Artur Klingen: Kawaler pokutnego krzyża, 1976
	Zobaczyłem tablicę: „Pruszków”. W oddali, przez mglistą szarość świtu, przebijały się kontury budynków. źródło: KWSJP: Aleksander Minkowski: Urlop na Tahiti, 1965

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szarość	szarości
D.	szarości	szarości

C.	szarości	szarościom
B.	szarość	szarości
N.	szarością	szarościami
Ms.	szarości	szarościach
W.	szarości	szarości

Składnia

szarość

(CZEGO)

4. ziemistość

Definicja

ziemistość cery będąca oznaką zmęczenia lub choroby

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Połączenia

chorobliwa szarość
szarość cery, twarzy

Cytaty

	Zerkam na Monikę: podkrążone fiołkowe oczy wydają się niewiarygodnie wielkie w bardzo mizernej twarzy, [...], makijaż nie do końca kryje szarość cery, jedynie włosy ścięte dość krótko i zaczesane do tyłu wyglądają jako tako. źródło: KWSJP: Andrzej Horubała: Farciarz, 2002
	Ta spostrzegła od razu niezwykłą słabość Cyganki: jej czarne oczy błyszczące gorączką, drżące ręce i gwałtowny oddech, a przede wszystkim szarość jej warg. źródło: KWSJP: Karol Estreicher: Krystianna, 1957
	Widać było, że się trochę uspokoił, na policzki wróciła zwykła starcza szarość. źródło: KWSJP: Aleksander Minkowski: Urlop na Tahiti, 1965
	Był młody, choć jakieś cienie pod oczami i chorobliwa szarość twarzy dodawały mu powagi. źródło: KWSJP: Roman Bratny: Kolumbowie. Rocznik 20., 1957

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szarość	szarości
D.	szarości	szarości

C.	szarości	szarościom
B.	szarość	szarości
N.	szarością	szarościami
Ms.	szarości	szarościach
W.	szarości	szarości

Składnia

szarość

(CZEGO)

5. przeciętność

Definicja

zwyczajność i niewyróżnianie się niczym szczególnym

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

przeciętność

Połączenia

codzienna szarość
szarość dnia; życia; tłumu
szarość i przeciętność

Cytaty

	Niepozorny, zwykły, nie zwraca niczyjej uwagi... Pragnąłem, by jak najszybciej przestali się zajmować moją osobą, ale nieco mnie ubodło, że gotowi mnie uznać za postać byle jaką. Przecież z tą moją szarością walczyłem przez całe życie, choć spotykały mnie same klęski. źródło: KWSJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997
	Aktorzy, artyści itd. [...] są [...] tak obficie obdarzeni ową górną indywidualnością, że wystarczy otrzeć się o nich [...], aby samemu przysporzyć sobie nieco chwały pojedynczości i ubarwić się w monotonnej szarości tłumu. źródło: KWSJP: Stanisław Dygant, Jezioro Bodeńskie, 1946
	Żeby po prostu uczniowie byli w przeszłości lepsi – nie, z tym się pogodzić nie mogłem. To niemożliwe, myślałem, by szarość i przeciętność, które mnie otaczają, były nieodwołalne – by w żaden sposób nie dało się tego odmienić. źródło: KWSJP: Antoni Libera: Madame, 1998
	4 maja. Moniki. W tym dniu obchodziliśmy imieniny matki. Wolne chwile poświęcam na wspomnienia. Po serii świąt szarość codzienna. źródło: KWSJP: Andrzej Urbańczyk: Dziękuję ci, Pacyfiku, 1985
	Jedyne, co w tym mieście jest miłe dla oka, to ten piękny pałac na wielkim, pustym placu. Wreszcie coś prawdziwie oryginalnego w natłoku szarości i marnoty. źródło: KWSJP: Dawid Bieńkowski: Nic, 2005

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szarość	szarości
D.	szarości	szarości

C.	szarości	szarościom
B.	szarość	szarości
N.	szarością	szarościami
Ms.	szarości	szarościach
W.	szarości	szarości

Składnia

szarość

(CZEGO)

6. nijakość

Definicja

monotonia, smutek i nuda

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

nijakość

Połączenia

szarość codzienności; dnia (codziennego); egzystencji, życia
szarość i beznadzieja; szarość i marnota; szarość i mizeria; szarość i monotonia; szarość i nijakość; szarość i samotność; szarość i smutek
czasy, lata szarości

Cytaty

	Zawsze buntowałem się przeciw szarości, codziennemu rytmowi życia bez perspektyw. Każdego ranka wychodzić po mleko, potem wracać, stawiać je na kwaśne, potem to mycie garnka... źródło: KWSJP: Sławomir Mrożek: opowiadania 1960-1965, 1960
	Sznajder w oczekiwaniu na poranną kawę ciosa figurki ze starego pnia, dom zdobi ususzonymi kwiatami... Obraz nie do strawienia dla ludzi, którzy wstają o świcie do pracy, zapędzeni, znudzeni szarością codziennego dnia. źródło: KWSJP: Wilhelmina Skulska: Bez skrupułów, 1979
	Najbardziej był z siebie dumny, kiedy udawało mu się wydobyć ją z głębokiego doła, zmyć szarość i zwątpienie, usunąć przygnębienie i spowodować, że kiedy wychodziła, tryskała kobiecością i energią. źródło: KWSJP: Max Cegielski: Apokalipso, 2004
	Ogród jakby powstały w wyobraźni dziecka. Tak wesoły, tak kolorowy, wydaje się stworzony z radości życia, albo odwrotnie, jest przekrzykiwaniem smutku, szarości, a może rozpaczy. źródło: KWSJP: Krystyna Janda: Moja droga B., 2000
	[...] setki tysięcy ludzi, którzy nie mogli się pogodzić z szarością życia, beznadziejnością swojej sytuacji, zaczęło wyjeżdżać z Polski. źródło: KWSJP: Maciej Zięba, Adam Pawłowicz: Niezwykły pontyfikat, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szarość	szarości
D.	szarości	szarości

C.	szarości	szarościom
B.	szarość	szarości
N.	szarością	szarościami
Ms.	szarości	szarościach
W.	szarości	szarości

Składnia

szarość

(CZEGO)

Data ostatniej modyfikacji: 28.02.2010