Chronologizacja
Pochodzenie
internac.
ang. cosmos
fr. cosmos
niem. Kosmos
z gr. kósmos 'porządek; porządek świata; wszechświat'
1. wszechświat
Definicja
Noty o użyciu
Zapisywane także wielką literą.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | wszechświat |
Połączenia
- daleki, inny, nowy, otwarty, wielki kosmos
- Ziemia i kosmos
- badacz, bohater, zdobywca; centrum, głębia, głębiny, otchłań, przestrzeń, pustka, zakątki; bezkres, bezmiar, granica; budowa, energia; cisza, czerń; badania, eksploracja, podbój; ewolucja kosmosu
- cywilizacja, gość, najeźdźcy, przybysz; energia, sygnał; inwazja, powrót z kosmosu
- lot, podróż, wycieczka, wyprawa w kosmos
- wiedza o kosmosie; materia, planety; pobyt, spacer, życie w kosmosie
- badanie kosmosu
- przylecieć; widziany z kosmosu
- lecieć/latać, polecieć, wyjść, wyruszyć, wysłać coś, wystrzelić coś; wyniesiony w kosmos
- krążyć, przebywać w kosmosie
Cytaty
|
[...] dzięki budowie rakiet wielostopniowych człowiek zdoła oderwać się od Ziemi i polecieć w kosmos. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz, Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999 |
|
|
Widać od razu, że nie wiecie nic o kosmosie. Gwiazdy z nieba są tak ogromne, że nieraz o wiele większe niż cała Ziemia, na której żyjemy... źródło: NKJP: Dorota Terakowska: Władca Lewawu, 1996 |
|
|
Nikt chyba nie marzy tak o powrocie na Księżyc jak radioastronomowie wsłuchujący się w impulsy docierające z kosmosu. źródło: NKJP: Sławomir Zagórski: Nauka, Magazyn nr 28 dodatek do Gazety Wyborczej, 1994-07-15 |
|
|
[...] być może gdzieś na innej planecie, w pobliżu innego słońca lub nawet w innym kosmosie, inne istoty myślące też próbują zgłębić tajemnice swego istnienia. źródło: NKJP: Marcin Ryszkiewicz: Przepis na człowieka, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kosmos |
kosmosy |
|
| D. | kosmosu |
kosmosów |
|
| C. | kosmosowi |
kosmosom |
|
| B. | kosmos |
kosmosy |
|
| N. | kosmosem |
kosmosami |
|
| Ms. | kosmosie |
kosmosach |
|
| W. | kosmosie |
kosmosy |
Inne uwagi
Zwykle lp
Odesłania
Zob. też:
2. świat
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | świat, wszechświat |
Połączenia
- natura i kosmos
- dzieje, harmonia, struktura kosmosu
- harmonia z kosmosem
- ład, miejsce w kosmosie
Cytaty
|
Sam już nie wiem, kim jestem i gdzie jest moje miejsce w kosmosie, o ile jakiś kosmos jeszcze istnieje i chaos nie jest jedynym porządkiem. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Kto i o czym?, Gazeta Wyborcza, 1997-02-01/1997-02-02 |
|
|
[...] aby człowiek uzyskał łaskę, powinien on dostroić się do rytmu życia natury i kosmosu, stać się prawdziwie bezinteresownym, przepełnionym miłością i świadomością własnej boskości [...]. źródło: NKJP: Alicja Chrzanowska: Tarot a karma czyli Problemy wcieleń reinkarnacyjnych, 2001 |
|
|
[...] daje się wyczuć atmosferę poszukiwania dawnej harmonii kosmosu, ujawniającej się w pięknie filozofii wieczystej [...]. źródło: NKJP: Tadeusz Bartoś: Wolność, równość, katolicyzm, 2007 |
|
|
Nauka XX wieku podsuwała [...] literaturze i sztuce poważniejsze problemy. Bezlitośnie rozbijała obraz uporządkowanego kosmosu, jaki przez wieki żywił twórczość artystyczną, zresztą przez nią współtworzony. źródło: NKJP:Jan Pieszczachowicz: Koniec wieku: szkice o literaturze, 1994 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kosmos |
kosmosy |
|
| D. | kosmosu |
kosmosów |
|
| C. | kosmosowi |
kosmosom |
|
| B. | kosmos |
kosmosy |
|
| N. | kosmosem |
kosmosami |
|
| Ms. | kosmosie |
kosmosach |
|
| W. | kosmosie |
kosmosy |
Inne uwagi
Zwykle lp