Chronologizacja
Pochodzenie
Od tajemny (zob.) z przyrostkiem -ica
1. rodzinna
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Połączenia
- najgłębsza, pilnie strzeżona, ścisła; wielka tajemnica; tajemnica rodzinna
- strzec; dochować tajemnicy
- skrywać; odkryć/odkrywać; ujawnić/ujawniać, wyjawić/wyjawiać, zdradzić/zdradzać tajemnicę;
- mieć (przed sobą) tajemnice
- być tajemnicą;
- okryty, otoczony, owiany tajemnicą
- trzymać, utrzymać/utrzymywać, zachować/zachowywać; wyznać, zdradzić coś; zrobić/robić w tajemnicy
Cytaty
[...] na dodatek wygadałam się z moją tajemnicą, chociaż wiem, że nigdy nie trzeba rozpowiadać o swoich marzeniach. źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Może nie, może tak, 1976 |
|
Nie... to taki nasz szyfr - kłamał, nie chcąc zdradzić tajemnicy. Marsjanin stanowił wyłączną własność Klubu Młodych Detektywów i nikt nie mógł się wtrącać w jego sprawy. źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1996 |
|
[...] teraz ja sama opowiem ci wszystkie moje tajemnice, najciemniejsze sekrety, najgorsze wspomnienia. źródło: NKJP: Jacek Dukaj: Czarne oceany, 2001 |
|
Projekt był utrzymywany w ścisłej tajemnicy. Strzeżony pewnie lepiej niż budowa superpancerników 145 [...]. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Wyspy szerszenia, 2008 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | tajemnica |
tajemnice |
|
D. | tajemnicy |
tajemnic |
|
C. | tajemnicy |
tajemnicom |
|
B. | tajemnicę |
tajemnice |
|
N. | tajemnicą |
tajemnicami |
|
Ms. | tajemnicy |
tajemnicach |
|
W. | tajemnico |
tajemnice |
Składnia
+ | tajemnica | + |
(CZYJA)
|
2. państwowa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Połączenia
- tajemnica państwowa; służbowa, zawodowa; adwokacka, lekarska, wojskowa
- tajemnica spowiedzi
- tajemnica obowiązuje
- strzec tajemnicy
- ujawnić, zdradzić/zdradzać, złamać/łamać tajemnicę
- zasłonić/zasłaniać się tajemnicą
- zwolnić kogoś z tajemnicy
Cytaty
Funkcjonariusza publicznego, który zdradził tajemnicę służbową, sąd będzie musiał skazać na więzienie: do trzech lat. źródło: NKJP: Katarzyna Kęsicka: Nowe kodeksy, Gazeta Wyborcza , 1997-06-07 |
|
Jeśli w rozmowie padły informacje zawierające tajemnicę państwową, to świadek bez zwolnienia w tym zakresie z tajemnicy państwowej nie może odpowiedzieć na pytania. źródło: NKJP: Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Stenogram z 25. posiedzenia Komisji Śledczej 20 listopada.2004 r. |
|
Bank zasłania się tajemnicami, nie chce udzielać konkretnych odpowiedzi. Bankowcy mówią tylko i wyłącznie o zasadach ogólnych, nie o konkretnej sprawie. źródło: NKJP: Jarosław Bargieł: Do szkoły na wybory, Wieści Podwarszawskie, 2002-02-17 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | tajemnica |
tajemnice |
|
D. | tajemnicy |
tajemnic |
|
C. | tajemnicy |
tajemnicom |
|
B. | tajemnicę |
tajemnice |
|
N. | tajemnicą |
tajemnicami |
|
Ms. | tajemnicy |
tajemnicach |
|
W. | tajemnico |
tajemnice |
Składnia
+ | tajemnica | + |
(JAKA)
|
|
+ | tajemnica | + |
(CZEGO)
|
3. wiecznej młodości
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka
Relacje znaczeniowe
synonimy: | arkana |
Połączenia
- tajemnica kuchni, (wiecznej) młodości, smaku, sukcesu
- zdradzić/zdradzać tajemnicę
- wprowadzić kogoś w tajemnicę
Cytaty
Mnisi z Brie produkowali niezwykle delikatny ser [...]. Dzielili się produktem, choć nie bezpłatnie, z ludnością całej okolicy. Nie chcieli tylko zdradzić tajemnicy wyrobu smakołyku. źródło: NKJP: Piotr Adamczewski: Seromaniactwo, Polityka, 2009-03-28 |
|
Nauczyła ich również, jak żyć, [...] wprowadziła w tajemnice uprawy kukurydzy, polowania i budowy domów. źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994 |
|
Zwycięzca Jerzy Nowak zapytany o tajemnicę swojego sukcesu odparł szczerze, że - czasami trzeba dać „na krechę”, bo inaczej się nie sprzeda. źródło: NKJP: M.Ochnio: Wielki finał rozstrzygnięty: Tygodnik nagrodził listonoszy, Tygodnik Ciechanowski, 2002-06-28 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | tajemnica |
tajemnice |
|
D. | tajemnicy |
tajemnic |
|
C. | tajemnicy |
tajemnicom |
|
B. | tajemnicę |
tajemnice |
|
N. | tajemnicą |
tajemnicami |
|
Ms. | tajemnicy |
tajemnicach |
|
W. | tajemnico |
tajemnice |
Składnia
+ | tajemnica | + |
4. wszechświata
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy
Połączenia
- nieodgadniona tajemnica
- tajemnica śmierci, wszechświata, zła; eucharystii
- klucz do tajemnicy
- przeniknąć, rozwikłać; stanowić tajemnicę
- być tajemnicą
Cytaty
Sens indywidualnego istnienia był nieodgadnioną tajemnicą, jedyne, czego ludzie mogli być pewni, to śmierć. źródło: NKJP: Grzegorz Gazda, Agnieszka Izdebska, Jarosław Płuciennik (red.): Gotycyzm i groza w kulturze, 2003 |
|
[...] każda kultura to próba przeniknięcia tajemnicy świata, a zwłaszcza osoby ludzkiej, każda jest formą wyrażenia ponadczasowego wymiaru życia ludzkiego. źródło: NKJP: Prawa człowieka, prawa narodu, Gazeta Wyborcza, 1995-10-06 |
|
Pozytywny wiek XIX podchodzi do fantazmatów gadających głów i chodzących tułowi naukowo. Chce wydrzeć tajemnicę śmierci i zajrzeć na drugą stronę nieba. źródło: NKJP: Tadeusz Komendant: Gadające głowy, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1997-02-12 |
|
Była to jedna z niepojętych tajemnic natury. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | tajemnica |
tajemnice |
|
D. | tajemnicy |
tajemnic |
|
C. | tajemnicy |
tajemnicom |
|
B. | tajemnicę |
tajemnice |
|
N. | tajemnicą |
tajemnicami |
|
Ms. | tajemnicy |
tajemnicach |
|
W. | tajemnico |
tajemnice |
Składnia
+ | tajemnica | + |
(CZEGO)
|