Pierwotna postać st.pol. to smard , postaci typu smerd pojawiły się pod wpływem ruskim (W. Kuraszkiewicz, "Rad bywa smárd, gdzie rájtárká", "Język Polski" XXXIV, 1954).
Definicja
w średniowieczu: chłop początkowo wolny, a z czasem uzależniony wraz z gospodarstwem od pana feudalnego lub władcy
Noty o użyciu
W późniejszych wiekach wyraz zyskał pejoratywne nacechowanie i był używany jako wyzwisko.
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Zasady współżycia społecznego
stosunki, grupy i organizacje społeczne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Tradycja
świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Cytaty
Naród brał z cara przykład, od możnowładców do smerdów, i nawet małe dzieci pościły, „bo lud prawosławny - pisze archimandryta Joann - oddawał się postom żarliwie”.
źródło: NKJP: Mariusz Wilk: Wilczy notes, 2007
Co najmniej do X w. wolni chłopi, czyli smardowie, stanowili większość ludności.
źródło: NKJP: Internet
W sprawie smerdów (smardów, smurdów) trzeba powiedzieć, że niewątpliwie w ogromnej większości wypadków, w których ich poznajemy, są oni feudalnie zależni.
źródło: Aleksander Gieysztor: Studia historica w 35-lecie pracy naukowej Henryka Łowmiańskiego, 1958 (books.google.pl)
Nikt nie pytał go, kim jest, kiedy nieśli mu pomoc. I ja nie pytam, czy potrzebujący to pan, pański sługa, kmieć, zwykły chłop, czy też ostatni smerd.