UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

choroba I

rzeczownik

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

płn. psł. *chvoroba

1. organizmu

Definicja

nieprawidłowe funkcjonowanie organizmu lub jego określonych narządów, którego przejawem są dolegliwości odczuwane przez ten organizm

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	choróbsko
	sprzeczne:	zdrowie

Połączenia

ciężka, długa, długotrwała, groźna, niebezpieczna, paskudna, poważna, przewlekła, straszliwa, straszna; nieuleczalna, śmiertelna; postępująca, przebyta, ujawniona, ukryta; rzadka, nieznana, tajemnicza; wstydliwa; epidemiczna; kosztowna choroba; choroba dziedziczna, genetyczna; alergiczna, infekcyjna, wirusowa, zakaźna; nowotworowa, wrzodowa; dermatologiczna, neurologiczna, onkologiczna, reumatyczna, somatyczna; metaboliczna, płciowa, skórna; odzwierzęca, tropikalna; zwierzęca
choroba dziecka, ojca, pacjenta, pracownika; bydła, ptactwa; choroby gardła, kości, kręgosłupa, krtani, krwi, mięśni, naczyń krwionośnych, nerek, nóg, oczu, płuc, serca, skóry, tarczycy, wątroby, zatok, żołądka, żył; układu moczowego, oddechowego, pokarmowego...; narządu głosu, ruchu
choroba u dzieci, u ludzi; u zwierząt; z dzieciństwa
atak, nawrót, remisja, rozwój, ryzyko; objaw, oznaka, przyczyna, źródło, symptomy; historia, karta; lista, rejestr, wykaz chorób
skłonność do chorób; ubezpieczenie od choroby, specjalista od chorób tropikalnych, zakaźnych...
lek, szczepienie przeciw chorobie
lek, lekarstwo; recepta na chorobę; podejrzenie o chorobę; odporność, podatność, zachorowalność na choroby
zwycięstwo nad chorobą; walka, zmagania, życie z chorobą; ochrona, strach przed chorobami
zaświadczenie o chorobie; pomoc, ulga, wsparcie w chorobie
dotknięty, wycieńczony chorobą
narażony na choroby;
nękany przez choroby
choroba atakuje, panuje, pojawiła się, rozwija się, szaleje, szerzy się; komuś dokucza, komuś grozi; kogoś dopadła, dotyka, dręczy, nęka, zmogła kogoś;
zagrożenie chorobą
bać się choroby
ulec, ulegać, zapobiegać chorobie; sprzyjać chorobom
powodować, spowodować, wywoływać; diagnozować, rozpoznać, wykryć; leczyć, mieć, pokonać, przejść, przezwyciężyć, wyleczyć, zatrzymać, zwalczać; tłumić, ukrywać; symulować, udawać; przenosić chorobę;
podejrzenie, rozpoznanie; nasilenie, powikłanie, zaostrzenie; zwalczanie choroby
doprowadzać, prowadzić do choroby; uwolnić od choroby;
wyjść; wyleczyć kogoś z choroby
chorować, cierpieć, zachorować, zapadać; umrzeć na chorobę;
popadać, wpaść w chorobę
być, chronić przed chorobą;
pogodzić się, radzić sobie, walczyć, wygrać, żyć z chorobą
myśleć, rozmawiać o chorobie;
być po chorobie;
pomagać; stosować coś w chorobie
choroba na tle psychicznym, o podłożu psychicznym

Cytaty

	Jeden z jej pacjentów [...] cierpiał na ciężką chorobę nerek. źródło: NKJP: S.Żagiel: Wspomnienie o prawdziwym człowieku, Tygodnik Ciechanowski, 2008-02-09
	Choroba dziecka została wykryta we wrześniu bieżącego roku. źródło: NKJP: Lucyna Zdanowska: Pomogli chorej Patrycji, Tygodnik Tucholski, 1997
	Poprzez manipulację genetyczną nauczono organizm sposobu walki z chorobą nowotworową. źródło: NKJP: Piotr Węgleński: Autopoprawki, Polityka, 2000-01-29
	Zmarła po wieloletnich zmaganiach z nieuleczalną chorobą. źródło: NKJP: Łukasz Zep: Zmarła Angelika Gaca, Tygodnik Tucholski, 2008

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	choroba	choroby
D.	choroby	chorób

C.	chorobie	chorobom
B.	chorobę	choroby
N.	chorobą	chorobami
Ms.	chorobie	chorobach
W.	chorobo	choroby

Składnia

	+	choroba	+	(CZEGO)
	+	choroba	+	(JAKA)

2. zjawisko społeczne

Definicja

znacząca nieprawidłowość zachodząca w jakiejś dziedzinie społecznej lub państwowej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

ciężka; społeczna choroba
choroba państwa; bezrobocia, demokracji, finansów, rynku
być, stać się chorobą
walczyć z chorobą czegoś

Cytaty

	Antysemityzm jest chorobą społeczną, a nie partnerem do intelektualnej dyskusji. źródło: NKJP: Jacek Hugo: Realista, iluzjonista, listek figowy, Gazeta Wyborcza, 1996-06-01
	Służbę zdrowia toczy choroba długów i biurokracji. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 27.08.1997
	Równie bolesną - znacznie zresztą groźniejszą od bezrobocia - chorobą współczesnej Polski jest dający o sobie znać upadek moralności w życiu społecznym. źródło: NKJP: Edukacja bez polityki, Dziennik Polski, 2003-10-01
	Przekonanie o naturalnej wyższości własności prywatnej nad wszelką inną i prywatyzacja jako panaceum na choroby państwa nie wytrzymały jednak próby czasu. źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Kolacja u Friedmana, Polityka, 2006-12-02

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	choroba	choroby
D.	choroby	chorób

C.	chorobie	chorobom
B.	chorobę	choroby
N.	chorobą	chorobami
Ms.	chorobie	chorobach
W.	chorobo	choroby

Składnia

	+	choroba	+	(CZEGO)
	+	choroba	+	(JAKA)

3. osoba

Definicja

używane w stosunku do osoby, do której mówiący czuje niechęć i chce to wyrazić

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

cholera I, franca, szczeżuja

Cytaty

Wchodzę w drzwi, a ojciec huzia na mnie: - Tośmy się doczekali. Ksiądz nasz ród z ambony wytyka. Na równi z łotrami. Wezmę kiedy siekiery, chorobo, i łeb ci rozwalę!

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Kamień na kamieniu, 2008

[...] rzucał przy tym toboły na furmankę jak popadło, aż go dziadek upomniał:
- Układaj, chorobo, nie rzucaj byle jak. Nie wiadomo, jak daleko nam przyjdzie jechać.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	choroba	choroby
D.	choroby	chorób

C.	chorobie	chorobom
B.	chorobę	choroby
N.	chorobą	chorobami
Ms.	chorobie	chorobach
W.	chorobo	choroby

Frazeologizmy

choroba afektywna dwubiegunowa
choroba Alzheimera
choroba Creutzfeldta-Jakoba
choroba dyplomatyczna
choroba wysokościowa
choroba wysokogórska
choroba górska
choroba Heinego-Medina
choroba kesonowa
choroba dekompresyjna
choroba legionistów
choroba morska
choroba niedokrwienna serca
choroba Parkinsona
choroba piersiowa
choroba sieroca
choroba szalonych krów
choroba wściekłych krów
choroba świętego Wita
choroba trzewna
choroba wieńcowa
choroba szalonych krów
choroba wściekłych krów
choroba wysokościowa
choroba wysokogórska
choroba górska
choroba wysokościowa
choroba wysokogórska
choroba górska
choroba zawodowa
choroby kobiece
choroby wewnętrzne
francuska choroba
sekretna choroba
kawalerska choroba
wielka choroba
choroba św. Walentego

Data ostatniej modyfikacji: 15.02.2024