UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

odurzyć

Chronologizacja

SJPXVII, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob.  durzyć 

1. narkotyki

Definicja

spowodować częściową lub całkowitą utratę świadomości

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie uzależnienia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zamroczyć

Połączenia

  • alkohol odurzył; narkotyki odurzyły
  • odurzyć alkoholem, chloroformem, czadem, gazem, lekiem, narkotykiem
  • stan odurzenia

Cytaty

Strzelał w obserwatorium z pistoletu gazowego, a w parku pałacowym odurzył mnie chloroformem.

źródło: KWSJP: Zbigniew Nienacki: Księga strachów, 1967

Położyłem się na chwilę, alkohol bowiem odurzył mnie nieco.

źródło: KWSJP: Leif Panduro: Inny świat Daniela, 1973

Odurzony leżał tam chwilę bez ruchu, wytrzeźwiło go dopiero ciche pojękiwanie Kajakiego.

źródło: KWSJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959

Usiadła i po omacku, jeszcze odurzona snem, poczęła trzęsącymi się dłońmi szukać kontaktu.

źródło: KWSJP: Jerzy Andrzejewski: Popiół i diament, 1948

Podczas głębokiego nurkowania azot może też oddziaływać na psychikę nurka, powodując tzw. narkozę azotową [...]. Spada zdolność logicznego myślenia, wydłuża się czas reakcji, nurek zachowuje się jak odurzony.

źródło: KWSJP: Podróże, Cosmopolitan, 2000, nr 6

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odurzę
 odurzymy
2 os. odurzysz
 odurzycie
3 os. odurzy
 odurzą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odurzyłem
+(e)m odurzył
 odurzyłam
+(e)m odurzyła
 odurzyłom
+(e)m odurzyło
 odurzyliśmy
+(e)śmy odurzyli
 odurzyłyśmy
+(e)śmy odurzyły
2 os. odurzyłeś
+(e)ś odurzył
 odurzyłaś
+(e)ś odurzyła
 odurzyłoś
+(e)ś odurzyło
 odurzyliście
+(e)ście odurzyli
 odurzyłyście
+(e)ście odurzyły
3 os. odurzył
 odurzyła
 odurzyło
 odurzyli
 odurzyły

bezosobnik: odurzono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odurzmy
2 os. odurz
 odurzcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odurzyłbym
bym odurzył
 odurzyłabym
bym odurzyła
 odurzyłobym
bym odurzyło
 odurzylibyśmy
byśmy odurzyli
 odurzyłybyśmy
byśmy odurzyły
2 os. odurzyłbyś
byś odurzył
 odurzyłabyś
byś odurzyła
 odurzyłobyś
byś odurzyło
 odurzylibyście
byście odurzyli
 odurzyłybyście
byście odurzyły
3 os. odurzyłby
by odurzył
 odurzyłaby
by odurzyła
 odurzyłoby
by odurzyło
 odurzyliby
by odurzyli
 odurzyłyby
by odurzyły

bezosobnik: odurzono by

bezokolicznik: odurzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odurzywszy

gerundium: odurzenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odurzony

odpowiednik aspektowy: odurzać

Składnia

bez ograniczeń + odurzyć +
KOGO + (CZYM)

2. zapach

Definicja

wprawić w stan, w którym wskutek silnych przyjemnych doznań zdolność koncentracji lub obiektywnej oceny sytuacji jest obniżona

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Połączenia

  • aromat, zapach; sukces odurzył; świeżość, woń; miłość, muzyka, władza odurzyła; powietrze; powodzenie, szczęście odurzyło; zaszczyty odurzyły kogoś
  • odurzyć i podniecić

Cytaty

Delikatny zapach jej perfum i dziewczęcego ciała odurzył mnie, straciłem głowę.

źródło: KWSJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000

Pomogli w wydostaniu się na powierzchnię. Byliśmy na Wiktorskiej. Oślepiły nas promienie słońca. Świeże powietrze odurzyło i oszołomiło.

źródło: KWSJP: Maria Ginter: Wspomnienia, Literatura, 1984, nr 2

Nikt się nie domyślał, do czego zmierza. Gdy zaś zamiar swój ziścił, nie odurzyło go powodzenie.

źródło: KWSJP: Franciszek Fenikowski: Długie morze, 1963

Odurzeni wizją bohaterstwa i męczeństwa, bez strachu stawali do kolejnych bitew, żeby burzyć ustanowione stare porządki.

źródło: KWSJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2000

Uśmiechał się rozanielony, wniebowzięty [...], odurzony słowami uznania, którego nie szczędzili mu bogobojni księża. Kto wie, może nawet uwierzył, że jest wybrańcem bożym.

źródło: KWSJP: Edward Kozikowski: Więcej prawdy niż plotki. Wspomnienia o pisarzach czasów minionych, 1964

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odurzę
 odurzymy
2 os. odurzysz
 odurzycie
3 os. odurzy
 odurzą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odurzyłem
+(e)m odurzył
 odurzyłam
+(e)m odurzyła
 odurzyłom
+(e)m odurzyło
 odurzyliśmy
+(e)śmy odurzyli
 odurzyłyśmy
+(e)śmy odurzyły
2 os. odurzyłeś
+(e)ś odurzył
 odurzyłaś
+(e)ś odurzyła
 odurzyłoś
+(e)ś odurzyło
 odurzyliście
+(e)ście odurzyli
 odurzyłyście
+(e)ście odurzyły
3 os. odurzył
 odurzyła
 odurzyło
 odurzyli
 odurzyły

bezosobnik: odurzono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odurzmy
2 os. odurz
 odurzcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odurzyłbym
bym odurzył
 odurzyłabym
bym odurzyła
 odurzyłobym
bym odurzyło
 odurzylibyśmy
byśmy odurzyli
 odurzyłybyśmy
byśmy odurzyły
2 os. odurzyłbyś
byś odurzył
 odurzyłabyś
byś odurzyła
 odurzyłobyś
byś odurzyło
 odurzylibyście
byście odurzyli
 odurzyłybyście
byście odurzyły
3 os. odurzyłby
by odurzył
 odurzyłaby
by odurzyła
 odurzyłoby
by odurzyło
 odurzyliby
by odurzyli
 odurzyłyby
by odurzyły

bezosobnik: odurzono by

bezokolicznik: odurzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odurzywszy

gerundium: odurzenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odurzony

odpowiednik aspektowy: odurzać

Składnia

Rznieżywotny + odurzyć +
KOGO
Data ostatniej modyfikacji: 19.09.2010
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN