UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

półton

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. półton
 półtony
D. półtonu
 półtonów
C. półtonowi
 półtonom
B. półton
 półtony
N. półtonem
 półtonami
Ms. półtonie
 półtonach
W. półtonie
 półtony

Pochodzenie

Zob. pół I
Zob. ton

1. w muzyce

Definicja

muz. 
najmniejsza odległość między dwoma dźwiękami różnej wysokości w powszechnie używanej skali muzycznej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  semiton

Połączenia

  • obniżyć, podwyższyć o półton

Cytaty

Tradycja Orderu Krzyżyka sięga swymi korzeniami do starogreckiej chromatyki, a już na pewno do pomysłów XIII- i XIV-wiecznych teoretyków muzyki, którzy dla podwyższenia dźwięku o półton zaczęli stosować znak chromatyczny zbliżony kształtem do obecnego krzyżyka.

źródło: NKJP: Krzysztof Bilica: Telefony z Eufonii, 1995

W codziennej praktyce muzycznej dzielimy oktawę maksymalnie na 12 półtonów.

źródło: NKJP: Krzysztof Bilica: Wokół Chopina i Polski : siedem szkiców, 2005

2. koloru

Definicja

książk. 
odmiana koloru różniąca się od innej tylko nieznacznym stopniem intensywności albo niewielką domieszką innej barwy

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

  • delikatny półton
  • półton koloru
  • operować półtonami

Cytaty

Widział barwne efekty dolin zalanych światłem zachodzącego słońca, dostrzegał kolory mgieł zimowych. Jego śniegi, różowe o kobaltowych cieniach i liliowych półtonach, skrzą się zamgloną puszystością.

źródło: NKJP: Stanisław Zieliński: W stronę Pysznej, 2008

Kredką na tonowym papierze, czasem dopełnianą akwarelą, a niekiedy samym tylko ołówkowym rysunkiem wprowadza nas artystka w osobliwy świat z pogranicza snu i jawy [...]. Ta nieprawdopodobna kraina subtelności [...] modelowana światłocieniem, przysłaniana delikatnymi półtonami koloru nabiera w którymś momencie siły manifestu.

źródło: NKJP: W krainie subtelności: Dziennik Polski, 2003-03-18

3. emocji

Definicja

książk. 
odmiana czegoś, różniąca się nieznacznie od innych odmian tego, możliwa do wyodrębnienia przy czyjejś wrażliwości lub wnikliwości

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

  • półtony uczuć
  • półtony i niuanse

Cytaty

Jego wyczulone, chorobliwe jestestwo rejestrowało półtony uczuć [...].

źródło: Jerzy Putrament: Małowierni, 1967 (books.google.pl)

To dopiero film! Delikatny, ściszony, świadomie ograniczony w słowach, oparty na półtonach i pół-emocjach [...].

źródło: NKJP: Maria Malatyńska: Dróżnik, Gazeta Krakowska, 2004-04-10

To przecież tzw. tabloidy uczą języka uproszczonego - dosadnego, często wulgarnego, w którym nie ma miejsca na niuanse i półtony.

źródło: NKJP: Zdzisław Pietrasik: Co mamy na języku?, Polityka, 2005-07-16

[...] w głosie Gdarina nie słychać nawet półtonu pogardy.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

bez ograniczeń + półton +
(CZEGO)
Data ostatniej modyfikacji: 06.02.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN