Chronologizacja
Pochodzenie
ang. party
fr. partie
z łac. pars 'część'
Poszczególne znaczenia pochodzą od dwóch wyrazów fr. o bardzo zbliżonym znaczeniu: partie 'część całości' i parti 'rzecz podzielona', więc trudno je rozdzielić. Oba mają u podstawy łac. partiri 'dzielić’ od łac. pars, partis 'część’.
1. ugrupowanie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa działalność polityczna
Połączenia
- lewicowa; opozycyjna, rządząca, zwycięska partia; partia komunistyczna, polityczna; koalicyjna
- partia koalicji, obozu rządzącego, opozycji, władzy; prawicy
- partia o charakterze lokalnym, narodowym...; partie o rodowodzie prawicowym, solidarnościowym...
- działacz, kierownictwo, klub, lider, poseł, przedstawiciel, przywódca, sekretarz, szef, władze; sympatycy, zwolennicy; cele, działalność, program, statut, struktury; biuro, siedziba partii
- poparcie; dotacje, pieniądze, subwencje (budżetowe) dla partii; przynależność do partii; niezależność od partii; lojalność wobec partii; kolega, minister, poseł z partii
- koalicja, sojusz; współpraca; negocjacje, rozmowy z partią; spory między partiami; konsultacje z partiami
- członkostwo; dyscyplina, jedność, podział, rozłam w partii
- partia decyduje o czymś, głosi coś, obsadza resort, stanowiska, rządzi (samodzielnie); partie deklarują coś
- nakazywać, pozwolić/pozwalać, zabraniać partiom
- opuścić, zmienić/zmieniać; popierać/poprzeć, wybrać/wybierać; budować, stworzyć, tworzyć, utworzyć, współtworzyć, założyć/zakładać, zbudować partię
- kierować, rządzić partią
- należeć, przejść, przychodzić, przynależeć, wrócić/wracać, wstąpić/wstępować, zapisać się/zapisywać się; przyciągnąć do partii; odejść/odchodzić, wyjść, wylecieć/wylatywać, wystąpić/występować; usunąć/usuwać, wykluczyć, wyrzucić/wyrzucać z partii
- głosować; łożyć, płacić na partię
- sympatyzować; rozmawiać, współpracować z partią
- być, działać w partii
Cytaty
|
Może się zapisać do partii politycznej i wpływać na nią od wewnątrz, aby reprezentowała jego interesy. źródło: NKJP: Dziennik Polski, 2003-02-21 |
|
|
Początkowo sympatyzował z partią wigów, a po jej rozpadzie - współpracował przy organizowaniu Partii Republikańskiej w Ohio. źródło: NKJP: Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 1999 |
|
|
Rok temu władzom udało się już dokonać rozłamu w partii komunistycznej. źródło: NKJP: Robert Leszczyński: Białoruś wzbogaciła się w sobotę o dwie nowe partie opozycyjne, Gazeta Wyborcza, 1997-09-08 |
|
|
W sytuacji, gdy partie koalicji rządowej, a także partie opozycji, o czym świadczy choćby dzisiejsza dyskusja, chcą mieć wpływ na obsadę tych resortów, widzę praktycznie dwie możliwości [...]. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 18.11.1994 |
|
|
Dopiero w lutym 1939 kierownictwo partii zwołało na Kremlu naradę [...]. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | partia |
partie |
|
| D. | partii |
partii |
neut |
| partyj |
char | ||
| C. | partii |
partiom |
|
| B. | partię |
partie |
|
| N. | partią |
partiami |
|
| Ms. | partii |
partiach |
|
| W. | partio |
partie |
Składnia
|
+ | partia | + |
(JAKA)
|
2. w komunizmie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa doktryny i poglądy polityczne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Połączenia
- zjazd partii
- należeć, wstąpić do partii
- być w partii
Cytaty
|
Całe swoje dorosłe życie przeżył w PRL-u, ale nigdy nie należał do partii ani jakiejkolwiek organizacji. źródło: NKJP: Anna Bolecka: Concerto d'amore, 2004 |
|
|
Proponowano mu awanse, ale pod warunkiem, że wstąpi do partii. źródło: NKJP: K. Jakubowski: Opowiadała kawały, trafiła do więzienia, Tygodnik Ciechanowski, 2006-01-05 |
|
|
- Szedłem z duchem czasu. Byłem w partii, chodziłem na pochody pierwszomajowe, budowałem huty i zakłady. źródło: NKJP: Piotr Lipiński: Jak ktoś szedł górą, to on dołem, Gazeta Wyborcza, 1997-09-26 |
|
|
[...] jeden z bardziej znanych działaczy opozycyjnych, silnie zresztą związany z Polską, opowiada, że będąc młodym człowiekiem zapisał się do partii i współpracował ze Stasi. Potem przeszedł do opozycji i stał się ofiarą drakońskich szykan. źródło: NKJP: Adam Krzemiński: Krzywe zwierciadło teczek, Polityka, 2006-08-26 |
|
|
Wysłano mnie do Związku Radzieckiego jako delegata na V zjazd partii . Był rok 1930. źródło: NKJP: Torańska Teresa, Oni, 1985 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | partia |
partie |
|
| D. | partii |
partii |
neut |
| partyj |
char | ||
| C. | partii |
partiom |
|
| B. | partię |
partie |
|
| N. | partią |
partiami |
|
| Ms. | partii |
partiach |
|
| W. | partio |
partie |
3. towaru
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości
Połączenia
- dolna, górna; duża, niewielka; końcowa partia; niższe, wyższe partie
- partia produktu, towaru, wyrobów; zboża, ziemniaków, żywności; nasion, roślin; kosmetyku, leków; brzucha, ciała; eseju, książki, listu, tekstu; partie mięśni; doliny, gór
Cytaty
|
- Gdy dostajemy nową partię towaru, z nowymi cenami, wskutek niedopatrzenia osób za to odpowiedzialnych przez 10-15 minut ceny mogą się różnić - ale nie dłużej. źródło: NKJP: (ALG): Ile za te śledzie?, Dziennik Polski, 2001-03-01 |
|
|
- Bez paniki, będzie nadal padał śnieg, ale utrzymywał się będzie głównie w wyższych partiach gór - wyjaśnia szwajcarski profesor meteorologii [...]. źródło: NKJP: Gdzie jest niegdysiejszy śnieg, Gazeta Wyborcza, 1994-12-15 |
|
|
W końcowej partii tego listu Gustaw III nie powstrzymał się jednak od wytoczenia pod adresem emigrantów zarzutów, że bezmyślnie zmarnotrawili przyznane im pieniądze. źródło: NKJP: Zbigniew Anusik: Dyplomacja szwedzka wobec kryzysu monarchii we Francji w latach 1787-1792, 2000 |
|
|
Kupując duże partie, rolnicy mogą korzystać z kredytu kupieckiego, żądając przesunięcia terminów płatności. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 21.04.1999 |
|
|
Z tego zakładu wyszła partia leku, na którego opakowaniach widniał napis „corhydron”. źródło: NKJP: K. Jakubowski: Fałszywy corhydron na Mazowszu?, Tygodnik Ciechanowski, 2006-12-04 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | partia |
partie |
|
| D. | partii |
partii |
neut |
| partyj |
char | ||
| C. | partii |
partiom |
|
| B. | partię |
partie |
|
| N. | partią |
partiami |
|
| Ms. | partii |
partiach |
|
| W. | partio |
partie |
Składnia
|
|
+ | partia | + |
(CZEGO)
|
4. gry
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem
Połączenia
- czwarta, druga, ostatnia... partia; partia karciana
- partia spotkania, szachów, tenisa
- grać, przegrać/przegrywać, rozegrać/rozgrywać, wygrać/wygrywać, zremisować (którąś) partię
Cytaty
|
Gospodarze gładko wygrali pierwszą partię 25-17. źródło: NKJP: (GM): Zmęczyli rywala, Dziennik Polski, 2001-12-04 |
|
|
Kilkudziesięciu zawodników z wszystkich stron kraju oraz z zagranicy przez prawie tydzień grało partię za partią - turniej rozgrywano systemem szwajcarskim w trybie 9 rund. źródło: NKJP: (sem): Ukraińcy na czele, Nowiny Raciborskie, 2002-02-20 |
|
|
Dobry gracz, przegrawszy partię szachów, jest szczerze przekonany, że przegrana jest wynikiem błędu [...]. źródło: NKJP: Jan Rusinek, (stg): Paralela, Weekend dodatek do Gazety Wyborczej nr 161, 1992-07-10 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | partia |
partie |
|
| D. | partii |
partii |
neut |
| partyj |
char | ||
| C. | partii |
partiom |
|
| B. | partię |
partie |
|
| N. | partią |
partiami |
|
| Ms. | partii |
partiach |
|
| W. | partio |
partie |
Składnia
|
|
+ | partia | + |
(CZEGO)
|
5. gitary
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka literatura
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | fragment |
Połączenia
- solowa partia; partia sopranowa
- partia sopranu; gitary rytmicznej i solowej, skrzypiec; partie dętych instrumentów
- ćwiczyć, śpiewać, wykonać, zaśpiewać; dograć/dogrywać, grać, nagrać/nagrywać, zagrać partię
Cytaty
|
Występuje tam solo, śpiewając partię sopranu z „Mszy szwedzkiej” barokowego kompozytora Johana Romana (ucznia Haendla). źródło: NKJP: Teraz Ania śpiewa w Szwecji, Tygodnik Ciechanowski, 2003-08-11 |
|
|
Wykonanie partii chóralnej w „Tu es Petrus” przyczyniło się do wylansowania fragmentu oratorium „Niech mówią, że to nie jest miłość” podczas tegorocznego telewizyjnego Festiwalu Jedynki Sopot 2005. źródło: NKJP: Danuta Parol: Doktorat i Musica Sacra, Echo Dnia, 2005-11-08 |
|
|
Wrocław, czwartek 1 grudnia, trzy kwadranse na ósmą wieczorem Elisabeth Pflüger ćwiczyła partię pierwszych skrzypiec z kwartetu Śmierć i dziewczyna Schuberta [...]. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003 |
|
|
Nieźle brzmiały solowe partie dętych instrumentów drewnianych [...]. źródło: NKJP: Johannespassion, Dziennik Polski, 1998-04-07 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | partia |
partie |
|
| D. | partii |
partii |
neut |
| partyj |
char | ||
| C. | partii |
partiom |
|
| B. | partię |
partie |
|
| N. | partią |
partiami |
|
| Ms. | partii |
partiach |
|
| W. | partio |
partie |
6. w małżeństwie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina relacje rodzinne
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
Połączenia
- dobra, niezła, świetna partia
- szukać lepszej, najlepszej partii
- znaleźć dobrą, niezłą partię
Cytaty
|
A panienki... cóż, musiały zostać w domu, grać na pianinie, malować i haftować w oczekiwaniu na znalezienie niezłej partii. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2006 |
|
|
Na niedzielne obiady u jej rodziców zawsze przychodziłem z kwiatami. Byłem tak zwaną dobrą partią. źródło: NKJP: Katarzyna Surmiak-Domańska: Beznadziejna ucieczka przed Basią. Reportaże seksualne, 2007 |
|
|
Datę ślubu już uzgodnili, dziewczyna suknię kupiła... Lepsza partia od Ilony: młodsza, absolwentka prawa, bezdzietna, a też ładna. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Dobry powód, by zabijać, 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | partia |
partie |
|
| D. | partii |
partii |
neut |
| partyj |
char | ||
| C. | partii |
partiom |
|
| B. | partię |
partie |
|
| N. | partią |
partiami |
|
| Ms. | partii |
partiach |
|
| W. | partio |
partie |
Składnia
|
|
+ | partia | + |
JAKA
|
7. korzystne małżeństwo
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina relacje rodzinne
Połączenia
- ktoś zrobił dobrą, niezłą, świetną partię
Cytaty
|
I dzięki drobnej pomocy ciotki zrobiła znakomitą partię, wychodząc za wschodzącą gwiazdę młodej polskiej sztuki. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Balzakiana, 2008 |
|
|
Dziewczyna zrobiła dobrą partię i ma „wszystko” - dostatnie życie, męża na stanowisku, rezydencję w suburbiach a nawet prywatnego ogrodnika - zabójczo przystojnego siedemnastolatka. źródło: Marian Polak-Chlabicz: Złota klatka, 2005 |
|
|
Mówiono, że niedawno się ożenił, że zrobił świetną partię, ale nikt spoza pałacu dotąd nie widział jego żony. źródło: Margit Sandemo: Zbłąkane serca, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | partia |
partie |
|
| D. | partii |
partii |
neut |
| partyj |
char | ||
| C. | partii |
partiom |
|
| B. | partię |
partie |
|
| N. | partią |
partiami |
|
| Ms. | partii |
partiach |
|
| W. | partio |
partie |