Chronologizacja
1. kabla
Definicja
Pochodzenie
Zob. rdzeń (łodygi)
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | środek |
Połączenia
- grafitowy; miedziany; przemagnesowany rdzeń
- rdzeń kabla
Cytaty
|
Należy przedtem upewnić się, że użyty ołówek ma rzeczywiście grafitowy rdzeń - kredki i tzw. ołówki chemiczne nie przewodzą prądu. źródło: KWSJP: Ryszard Sobkowski: Duron może więcej, Enter nr 1, 2001 |
|
|
Okazało się, że warstwa izolacyjna została przebita kawałkiem drutu, który doszedł aż do rdzenia, wycięto uszkodzony kawałek, złączono przecięte części i ruszono w dalszą drogę. źródło: KWSJP: Hanna Korab: Tryumf, Kalejdoskop Techniki nr 7 (183), 1972 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rdzeń |
rdzenie |
|
| D. | rdzenia |
rdzeni |
|
| C. | rdzeniowi |
rdzeniom |
|
| B. | rdzeń |
rdzenie |
|
| N. | rdzeniem |
rdzeniami |
|
| Ms. | rdzeniu |
rdzeniach |
|
| W. | rdzeniu |
rdzenie |
2. debaty
Definicja
Pochodzenie
Znaczenie metaforyczne; zob. rdzeń (łodygi)
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | ekstrakt, esencja, istota, sól, substancja |
Połączenia
- rdzeń debaty; komunizmu; koncernu; miasta; mitologii; osobowości; polskości; problematyki; sprawy
Cytaty
|
Ten właśnie problem stanowił jakby sam rdzeń drugiej debaty podczas VI sesji rady gminy, w której wzięli również udział przedstawiciele miejscowych rad szkolnych i komitetów rodzicielskich [...]. źródło: KWSJP: Jan Antoł: W gminie Szaflary, Tygodnik Podhalański nr 9, 1999 |
|
|
Te trzy spółki miały stanowić rdzeń koncernu po jego restrukturyzacji ogłoszonej niedawno przez władze Korei. źródło: KWSJP: Andrzej Kublik: Nie było przestępstwa, 1999 |
|
|
I jest to konfrontacja niszcząca rdzeń mitologii społecznej XX wieku: kultu rewolucji jako sposobu zmiany życia społeczeństw. źródło: KWSJP: Jerzy Malewski: Ptasznik z Wilna, 1991 |
|
|
Kitty zawiodła się na Wrońskim nie dlatego, że rdzeń jego osobowości uległ zmianie, ale dlatego, że nigdy nie był taki, jak można sobie było tego życzyć. źródło: KWSJP: Anna Wierzbicka: Medytacje semantyczne, 1970 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rdzeń |
rdzenie |
|
| D. | rdzenia |
rdzeni |
|
| C. | rdzeniowi |
rdzeniom |
|
| B. | rdzeń |
rdzenie |
|
| N. | rdzeniem |
rdzeniami |
|
| Ms. | rdzeniu |
rdzeniach |
|
| W. | rdzeniu |
rdzenie |
Składnia
|
+ | rdzeń | + |
CZEGO
|
3. kręgowy
Definicja
Pochodzenie
Zob. rdzeń (łodygi)
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Połączenia
- pęknięty, przerwany, uszkodzony rdzeń kręgowy; rdzeń nerwowy; przedłużony
- rdzeń kręgosłupa
- odcinki; punkcja; zapalenie rdzenia
- rdzeń kręgosłupa pękł
Cytaty
|
Osąd lekarzy zabrzmiał jak wyrok: złamany kręgosłup, uszkodzony rdzeń kręgowy - będzie sparaliżowany. źródło: KWSJP: Marta Ambroziak: Dogonić wiatr, Niedziela nr 21,1998 |
|
|
Dziewczynka ma pęknięty rdzeń kręgowy i uszkodzone organy wewnętrzne. źródło: KWSJP: Łukasz Krajewski: To pędzi śmierć!, Super Express, 2006 |
|
|
Trzeba poczekać, aż się zregeneruje rdzeń kręgowy, bo on został trochę nadszarpnięty - dodaje. źródło: KWSJP: Grażyna Mróz: Nadzieja na normalne życie, Tygodnik Podhalański nr 4, 1999 |
|
|
Ma uszkodzony rdzeń kręgosłupa. źródło: KWSJP: Marek Bluj: Feralny zakręt Rafała, Nowiny, 2006 |
|
|
Silnie wydłużony mózg dzieli się na kresomózgowie, między-, śród- i tyłomózgowie, czyli móżdżek, wreszcie rdzeń przedłużony. źródło: KWSJP: Włodzimierz Juszczak: Traszki, 1967 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rdzeń |
rdzenie |
|
| D. | rdzenia |
rdzeni |
|
| C. | rdzeniowi |
rdzeniom |
|
| B. | rdzeń |
rdzenie |
|
| N. | rdzeniem |
rdzeniami |
|
| Ms. | rdzeniu |
rdzeniach |
|
| W. | rdzeniu |
rdzenie |
4. łodygi
Definicja
Pochodzenie
psł. *strьržę, D lp *strьržene 'tkanka miękiszowa drzewa, rdzeń; najgłębsze miejsce rzeki, nurt rzeki'
Por. st.pol. (od XV w.) dr-zeń / zdr-zeń, strzeń / strżeń / zdrżeń 'zawartość, środek (pestki), rdzeń' i in. W pol. oczekiwaną byłaby postać *strzżeń . Rozmaitość poświadczonych postaci wyrazu w historii języka polskiego wskazuje na złożoność procesów uproszczeniowych niezwykłej grupy spółgłoskowej *strż i jej odmianki *zdrż (udźwięcznionej pod wpływem ż).
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin
Połączenia
- ciemny rdzeń
- rdzeń drzewa, pnia, rośliny
- rdzeń z palm
- (drzewo) spróchniałe przy rdzeniu
Cytaty
|
Rolnictwo jest bardzo zacofane, a więc żyje się wedle starych zwyczajów i wierzeń łowiąc ryby, polując na gołębie, wybierając rdzeń z palm sagowych, lub robiąc wyprawy na dalekie wyspy [...]. źródło: KWSJP: Kamil Giżycki: Listy z Archipelagu Salomona, 1969 |
|
|
[...] przerwali na chwilę obcinanie gałęzi i zaczęli liczyć słoje pnia otaczające kręgami ciemny rdzeń. źródło: KWSJP: Franciszek Fenikowski: Długie morze, 1963 |
|
|
Z rdzenia tej rośliny uzyskiwali wytrzymałe, giętkie włókna, które raz skręcone można było owijać, splatać i łączyć aż do uzyskania dowolnej formy - od nici po grube liny. źródło: KWSJP: Joanna Nikodemska: Po linie do sznura, 2003 |
|
|
Ale niewolnica czuwała i gdy rębacze dochodzili rdzenia drzewa, przerzuciła serce Baty w sępa, co przelatywał ponad lasem. źródło: KWSJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952 |
|
|
Przy samym rdzeniu drzewo było spróchniałe, co uniemożliwiło policzenie przyrostów. źródło: KWSJP: BZ: Sędziwa sosna, Tygodnik Podhalański nr 26, 1999 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rdzeń |
rdzenie |
|
| D. | rdzenia |
rdzeni |
|
| C. | rdzeniowi |
rdzeniom |
|
| B. | rdzeń |
rdzenie |
|
| N. | rdzeniem |
rdzeniami |
|
| Ms. | rdzeniu |
rdzeniach |
|
| W. | rdzeniu |
rdzenie |
5. wyrazu
Definicja
Pochodzenie
Znaczenie wtórne; por. rdzeń (łodygi)
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język
Połączenia
- polski rdzeń; rdzeń czasownikowy
- rdzeń słowa, wyrazu
- rdzeń w czasowniku
- znaczenie rdzenia
Cytaty
|
Mając takiego sąsiada, co tam sąsiada - domownika, doprawdy trudno nie czuć się wyalienowanym, tym bardziej, że rdzeń tego słowa oznacza po angielsku obcego. źródło: KWSJP: Wszyscy pasażerowie Nostromo, Trybuna, 2006 |
|
|
Należy do nich: ham albo kam, wyraz czy rdzeń wyrazu oznaczającego: kamień. źródło: KWSJP: Jan Parandowski: Alchemia słowa, 1951 |
|
|
Powstaje pytanie, czy także rdzeń w czasowniku wzi-ą-ć, mogącym uchodzić za dokonany człon pary aspektowej BRAć WZIĄć, można uznać za wariant wyjściowego br-a-ć. źródło: KWSJP: Alicja Nagórko: Zarys gramatyki języka polskiego, 1996 |
|
|
Etymologia słowa „godność” wskazuje na znaczenie rdzenia „god”, który związany jest z pojęciem czasu (stąd po polsku „godzina”, po rosyjsku „god” = rok). źródło: KWSJP: Krzysztof Jedliński: Nie dać się upokorzyć, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rdzeń |
rdzenie |
|
| D. | rdzenia |
rdzeni |
|
| C. | rdzeniowi |
rdzeniom |
|
| B. | rdzeń |
rdzenie |
|
| N. | rdzeniem |
rdzeniami |
|
| Ms. | rdzeniu |
rdzeniach |
|
| W. | rdzeniu |
rdzenie |
6. transformatora
Definicja
Pochodzenie
Znaczenie wtórne; por rdzeń (łodygi)
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn
Połączenia
- rdzeń elementu; rdzenie transformatorów
- rdzeń z gwintem
Cytaty
|
W następstwie opisanego zjawiska, zwanego efektem powierzchniowym, nagrzewa się intensywnie zewnętrzna warstwa, przy czym rdzeń nagrzewanego elementu może pozostać całkiem zimny. źródło: KWSP: Jan Marek Kurtycz: Hartowanie indukcyjne, 1966 |
|
|
Dzięki rdzeniowi z gwintem 5 istnieje możliwość regulacji odstępu elektrod, a co za tym idzie wydajności i parametrów prądowych układu. źródło: KWSJP: Bronisław Bartkiewicz: Oczyszczanie ścieków przemysłowych, 2002 |
|
|
Zapłonęły kolejno kontrolne neonówki, za ścianą zaszumiały rdzenie transformatorów. źródło: KWSJP: Janusz Nazajder: Telechronopator, Młody Technik nr 2, 1966 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rdzeń |
rdzenie |
|
| D. | rdzenia |
rdzeni |
|
| C. | rdzeniowi |
rdzeniom |
|
| B. | rdzeń |
rdzenie |
|
| N. | rdzeniem |
rdzeniami |
|
| Ms. | rdzeniu |
rdzeniach |
|
| W. | rdzeniu |
rdzenie |
Składnia
|
|
+ | rdzeń | + |
CZEGO
|
7. reaktora
Definicja
Pochodzenie
Znaczenie wtórne; por. rdzeń (łodygi)
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn
Połączenia
- rozgrzany; stopiony rdzeń
- rdzeń reaktora
- rozmiary rdzenia
- przegrzanie rdzenia
Cytaty
|
Na terenie zniszczonego reaktora były przeprowadzone ostatnio badania rzucające nowe światło na przebieg katastrofy, okazało się bowiem, że stopiony rdzeń reaktora spoczywa w najniższych piętrach jako piwnice. źródło: KWSJP: Włodzimierz Kusch: Co o promieniowaniu wiedzieć powinniśmy, 1999 |
|
|
Rozgrzany rdzeń reaktora przeobraził się w wulkan bulgoczący radioaktywną lawą. źródło: KWSJP: Michał Komar: O obrotach losów i ciał, 1998 |
|
|
Zbyt słabe fundamenty nie wytrzymują ciężaru betonu i stali, którymi przywalono stopiony rdzeń. źródło: KWSJP: Andrzej M. Zaucha: Czarnobyl, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1995-11-17 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rdzeń |
rdzenie |
|
| D. | rdzenia |
rdzeni |
|
| C. | rdzeniowi |
rdzeniom |
|
| B. | rdzeń |
rdzenie |
|
| N. | rdzeniem |
rdzeniami |
|
| Ms. | rdzeniu |
rdzeniach |
|
| W. | rdzeniu |
rdzenie |
8. w odlewie
Definicja
Pochodzenie
Znaczenie wtórne; por. rdzeń (łodygi)
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł produkcja
Cytaty
|
Produkcja wyrobów odlewanych wymaga następujących operacji: wytworzenia form odlewniczych i rdzeni, przygotowania ciekłego metalu i wypełnienia nim formy, wybicia odlewu z formy i usunięcia rdzeni, oczyszczenia powierzchni odlewu. źródło: NKJP: Bronisław Bartkiewicz: Oczyszczanie ścieków przemysłowych, 2002 |
|
|
Twarz na początku jest glinianą rzeźbą, z której następnie powstaje gipsowy odlew. Ma rdzeń z waty szklanej, który otacza się co najmniej czterocentymetrową warstwą wosku. Rdzeń jest jednak elastyczny, co pozwala głowie „pracować” podczas transportu. źródło: NKJP: Joanna Heller: Z wosku był król, Dziennik Zachodni, 2002-11-18 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rdzeń |
rdzenie |
|
| D. | rdzenia |
rdzeni |
|
| C. | rdzeniowi |
rdzeniom |
|
| B. | rdzeń |
rdzenie |
|
| N. | rdzeniem |
rdzeniami |
|
| Ms. | rdzeniu |
rdzeniach |
|
| W. | rdzeniu |
rdzenie |