Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *morzъ
1. temperatura
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zimno I |
Połączenia
- ciężki, duży, ogromny, ostry, potężny, siarczysty, silny, solidny, spory, srogi, straszny, tęgi, wielki; dotkliwy, przejmujący, przenikliwy; lekki, nieduży, niewielki; czterdziestostopniowy, dwudziestostopniowy, trzydziestostopniowy...; kilkunastostopniowy, kilkustopniowy; arktyczny, syberyjski; grudniowy, listopadowy, styczniowy; nocny; rekordowy mróz; długotrwałe, wysokie; wiosenne, zimowe mrozy
- mróz za oknem
- mróz na dworze; mróz w nocy, w zimie
- mróz i ciemność, mróz i deszcz, mróz i głód, mróz i opady śniegu, mróz i słońce, mróz i śnieżyce, mróz i upał, mróz i wiatr, mróz i zadymki, mróz i zamiecie; chłód i mróz, śnieg i mróz, wilgoć i mróz, woda i mróz, zima i mróz
- atak, ofiara, ileś stopni mrozu; czas, okres; fala mrozów
- odporność, wytrzymałość na mróz
- ochrona, schronienie, zabezpieczenie przed mrozem
- apele, śmierć na mrozie
- czerwony od mrozu
- nieodporny, odporny, wrażliwy, wytrzymały na mróz
- mróz chwycił, panuje, skuł coś, ściął coś, trzyma, złapał; zelżał; szczypie; dochodzi do iluś stopni, sięga iluś stopni; mrozy nadchodzą, przyszły, wrócą
- bać się mrozu
- przetrwać, przeżyć, wytrzymać mrozy
- skuty mrozem
- zaczerwieniony, zaróżowiony, zarumieniony od mrozu
- wychodzić; wystawiony na mróz
- chronić się, schronić się; zabezpieczony przed mrozem
- czekać, leżeć, marznąć, przebywać, stać; ginąć, pękać na mrozie
Cytaty
|
Dopiero gdy mróz szczypał mi policzki, a śnieg sypał się za kołnierz, kroczek po kroczku odchodziłem do domu. źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: A jak królem, a jak katem będziesz, 1993 |
|
|
Silne mrozy powodują, że coraz głębsze warstwy ziemi twardnieją na kamień. źródło: NKJP: Marek Wielgo: Mróz i gaz, Gazeta Wyborcza, 1997-01-03 |
|
|
Niedawno zamarzł mieszkaniec Kcyni, który był pierwszą w naszym powiecie ofiarą grudniowego mrozu. źródło: NKJP: (ST): Kolejna ofiara mrozu, Nakielski Czas, 2002-12-23 |
|
|
Nowy Rok również ma nas powitać ładną pogodą, lekkim mrozem (minus 1 - 2 stopnie). źródło: NKJP: (K.W.): Bez opadów i niezbyt zimno, Dziennik Polski, 1999-12-31 |
|
|
Moskwa [...] była szara, wszędzie błoto, bo po kilku dniach mrozów zaczęła się odwilż. źródło: NKJP: Marcin Wojciechowski: Pomarańczowy majdan, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | mróz |
mrozy |
|
| D. | mrozu |
mrozów |
|
| C. | mrozowi |
mrozom |
|
| B. | mróz |
mrozy |
|
| N. | mrozem |
mrozami |
|
| Ms. | mrozie |
mrozach |
|
| W. | mrozie |
mrozy |
2. szron
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne
Połączenia
- mróz na szybie
- kwiaty mrozu
Cytaty
|
Zimą przyklejałem nos do szybki i chuchałem na kwiaty mrozu, aby lepiej widzieć karłowate jabłonie [...]. źródło: NKJP: Czesław Mirosław Szczepaniak: Urodziłem się w sadzie i to moje szczęście, Magazyn nr 39 dodatek do Gazety Wyborczej, 1997-09-26 |
|
|
[...] para stopiła gałązki mrozu na szybie okna i wszyscy poczuliśmy się trochę bardziej u siebie. źródło: NKJP: Stefan Chwin: Hanemann, 1995 |
|
|
Mróz rozkwitł na krakowskich szybach [...]. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | mróz |
mrozy |
|
| D. | mrozu |
mrozów |
|
| C. | mrozowi |
mrozom |
|
| B. | mróz |
mrozy |
|
| N. | mrozem |
mrozami |
|
| Ms. | mrozie |
mrozach |
|
| W. | mrozie |
mrozy |
Inne uwagi
Zwykle lp