Chronologizacja
Pochodzenie
ogsł. *orz(ъ)jěs(k)niti sę 'stać się jasnym, zrozumiałym'
Zob. jasny
1. o lampie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn
Połączenia
- lampa rozjaśniła się; światło rozjaśniło się
- rozjaśnić się blaskiem, światłem
Cytaty
|
Zrobiło się raptem cicho, zabrzęczały szyby pod naporem wiatru i ktoś zaczął gorliwie klaskać. Wtedy z wolna rozjaśniły się pod sufitem lampy w kształcie rur kominowych. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Wniebowstąpienie, 1967 |
|
|
Zamilkł. Rozejrzał się bezradnie. Wzruszył ramionami. I właśnie w tej chwili okno tej podłogi, na której stali, rozjaśniło się jasnym blaskiem. źródło: NKJP: Jerzy Broszkiewicz: Wielka, większa i największa, 1960 |
|
|
Przycisnęła włącznik. Rozległ się dźwięk, laptop zamruczał, ekran rozjaśnił się nieco, a za chwilę została serdecznie powitana przez uśmiechniętego Macintosha. źródło: NKJP: Paulina Grych: Numer zerowy, 2007 |
|
|
Wtem to światełko rozjaśniło się, znieruchomiało i dużo bliższe się zrobiło. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozjaśnię się |
rozjaśnimy się |
|||
| 2 os. |
rozjaśnisz się |
rozjaśnicie się |
|||
| 3 os. |
rozjaśni się |
rozjaśnią się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozjaśniłem się +(e)m się rozjaśnił |
rozjaśniłam się +(e)m się rozjaśniła |
rozjaśniłom się +(e)m się rozjaśniło |
rozjaśniliśmy się +(e)śmy się rozjaśnili |
rozjaśniłyśmy się +(e)śmy się rozjaśniły |
| 2 os. |
rozjaśniłeś się +(e)ś się rozjaśnił |
rozjaśniłaś się +(e)ś się rozjaśniła |
rozjaśniłoś się +(e)ś się rozjaśniło |
rozjaśniliście się +(e)ście się rozjaśnili |
rozjaśniłyście się +(e)ście się rozjaśniły |
| 3 os. |
rozjaśnił się |
rozjaśniła się |
rozjaśniło się |
rozjaśnili się |
rozjaśniły się |
bezosobnik: rozjaśniono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozjaśnijmy się |
|
| 2 os. |
rozjaśnij się |
rozjaśnijcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozjaśniłbym się bym się rozjaśnił |
rozjaśniłabym się bym się rozjaśniła |
rozjaśniłobym się bym się rozjaśniło |
rozjaśnilibyśmy się byśmy się rozjaśnili |
rozjaśniłybyśmy się byśmy się rozjaśniły |
| 2 os. |
rozjaśniłbyś się byś się rozjaśnił |
rozjaśniłabyś się byś się rozjaśniła |
rozjaśniłobyś się byś się rozjaśniło |
rozjaśnilibyście się byście się rozjaśnili |
rozjaśniłybyście się byście się rozjaśniły |
| 3 os. |
rozjaśniłby się by się rozjaśnił |
rozjaśniłaby się by się rozjaśniła |
rozjaśniłoby się by się rozjaśniło |
rozjaśniliby się by się rozjaśnili |
rozjaśniłyby się by się rozjaśniły |
bezosobnik: rozjaśniono by się
bezokolicznik: rozjaśnić się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozjaśniwszy się
gerundium: rozjaśnienie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
| D. | rozjaśnienia się |
rozjaśnień się |
| C. | rozjaśnieniu się |
rozjaśnieniom się |
| B. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
| N. | rozjaśnieniem się |
rozjaśnieniami się |
| Ms. | rozjaśnieniu się |
rozjaśnieniach się |
| W. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
odpowiednik aspektowy: rozjaśniać się
Składnia
| Rznieżywotny | + | rozjaśnić się | + |
|
2. o niebie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat słońce i księżyc, pory dnia
CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda warunki atmosferyczne
Połączenia
- niebo rozjaśniło się
Cytaty
|
Rozjaśniło się na tyle, że bez oświetlenia latarką odczytaliśmy mapę. źródło: NKJP: Kazimierz Osmecki Iranek: Powołanie i przeznaczenie : wspomnienia oficera Komendy Głównej AK, 2004 |
|
|
Rozebrani do pasa suszyliśmy spodnie na sobie, koszule zaś rozpięte na patykach. Na zewnątrz ustał deszcz i rozjaśniło się. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1972 |
|
|
Szosa rozjaśniła się od świateł, samochód przejechał obok domu, omiatając nas reflektorami. źródło: NKJP: Aleksander Minkowski: Szaleństwo Majki Skowron, 1972 |
|
|
A kiedy zaczęły śpiewać ptaki i niebo rozjaśniło się od promieni wschodzącego słońca, przyszła do nas Hiacynta. źródło: NKJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów: księga intryg, 1999 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozjaśnię się |
rozjaśnimy się |
|||
| 2 os. |
rozjaśnisz się |
rozjaśnicie się |
|||
| 3 os. |
rozjaśni się |
rozjaśnią się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozjaśniłem się +(e)m się rozjaśnił |
rozjaśniłam się +(e)m się rozjaśniła |
rozjaśniłom się +(e)m się rozjaśniło |
rozjaśniliśmy się +(e)śmy się rozjaśnili |
rozjaśniłyśmy się +(e)śmy się rozjaśniły |
| 2 os. |
rozjaśniłeś się +(e)ś się rozjaśnił |
rozjaśniłaś się +(e)ś się rozjaśniła |
rozjaśniłoś się +(e)ś się rozjaśniło |
rozjaśniliście się +(e)ście się rozjaśnili |
rozjaśniłyście się +(e)ście się rozjaśniły |
| 3 os. |
rozjaśnił się |
rozjaśniła się |
rozjaśniło się |
rozjaśnili się |
rozjaśniły się |
bezosobnik: rozjaśniono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozjaśnijmy się |
|
| 2 os. |
rozjaśnij się |
rozjaśnijcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozjaśniłbym się bym się rozjaśnił |
rozjaśniłabym się bym się rozjaśniła |
rozjaśniłobym się bym się rozjaśniło |
rozjaśnilibyśmy się byśmy się rozjaśnili |
rozjaśniłybyśmy się byśmy się rozjaśniły |
| 2 os. |
rozjaśniłbyś się byś się rozjaśnił |
rozjaśniłabyś się byś się rozjaśniła |
rozjaśniłobyś się byś się rozjaśniło |
rozjaśnilibyście się byście się rozjaśnili |
rozjaśniłybyście się byście się rozjaśniły |
| 3 os. |
rozjaśniłby się by się rozjaśnił |
rozjaśniłaby się by się rozjaśniła |
rozjaśniłoby się by się rozjaśniło |
rozjaśniliby się by się rozjaśnili |
rozjaśniłyby się by się rozjaśniły |
bezosobnik: rozjaśniono by się
bezokolicznik: rozjaśnić się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozjaśniwszy się
gerundium: rozjaśnienie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
| D. | rozjaśnienia się |
rozjaśnień się |
| C. | rozjaśnieniu się |
rozjaśnieniom się |
| B. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
| N. | rozjaśnieniem się |
rozjaśnieniami się |
| Ms. | rozjaśnieniu się |
rozjaśnieniach się |
| W. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
odpowiednik aspektowy: rozjaśniać się
Składnia
| Ø | + | rozjaśnić się | + |
|
| Rznieżywotny | + | rozjaśnić się | + |
|
3. o twarzy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
Połączenia
- czyjś wzrok rozjaśnił się; czyjaś twarz rozjaśniła się; czyjeś oblicze rozjaśniło się; czyjeś oczy rozjaśniły się
- rozjaśnić się uśmiechem
- rozjaśnić się na widok kogoś/czegoś
- rozjaśnić się w uśmiechu, w wyrazie czegoś
Cytaty
|
Irenka rozjaśniła się. Jej surowe rysy zmiękły. źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996 |
|
|
– Pani do mnie? – Spojrzenie Wandy rozjaśniło się, a jej oczy odruchowo poszukały za plecami Kravaka kogoś, do kogo jeszcze mogłaby się zwrócić. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006 |
|
|
Podporucznik Ziemba westchnął z ulgą, jego twarz rozjaśniła się uśmiechem wielkiego przebaczenia. źródło: NKJP: Leon Pawlik: Ankara, 1998 |
|
|
Wtem brwi Bestiara uniosły się ze zdumienia, a twarz rozjaśniła się w wyrazie radosnego niedowierzania. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004 |
|
|
Oblicza zmęczonych mężczyzn rozjaśniły się w uśmiechu. źródło: NKJP: Bartłomiej Misiniec: 2009 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozjaśnię się |
rozjaśnimy się |
|||
| 2 os. |
rozjaśnisz się |
rozjaśnicie się |
|||
| 3 os. |
rozjaśni się |
rozjaśnią się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozjaśniłem się +(e)m się rozjaśnił |
rozjaśniłam się +(e)m się rozjaśniła |
rozjaśniłom się +(e)m się rozjaśniło |
rozjaśniliśmy się +(e)śmy się rozjaśnili |
rozjaśniłyśmy się +(e)śmy się rozjaśniły |
| 2 os. |
rozjaśniłeś się +(e)ś się rozjaśnił |
rozjaśniłaś się +(e)ś się rozjaśniła |
rozjaśniłoś się +(e)ś się rozjaśniło |
rozjaśniliście się +(e)ście się rozjaśnili |
rozjaśniłyście się +(e)ście się rozjaśniły |
| 3 os. |
rozjaśnił się |
rozjaśniła się |
rozjaśniło się |
rozjaśnili się |
rozjaśniły się |
bezosobnik: rozjaśniono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozjaśnijmy się |
|
| 2 os. |
rozjaśnij się |
rozjaśnijcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozjaśniłbym się bym się rozjaśnił |
rozjaśniłabym się bym się rozjaśniła |
rozjaśniłobym się bym się rozjaśniło |
rozjaśnilibyśmy się byśmy się rozjaśnili |
rozjaśniłybyśmy się byśmy się rozjaśniły |
| 2 os. |
rozjaśniłbyś się byś się rozjaśnił |
rozjaśniłabyś się byś się rozjaśniła |
rozjaśniłobyś się byś się rozjaśniło |
rozjaśnilibyście się byście się rozjaśnili |
rozjaśniłybyście się byście się rozjaśniły |
| 3 os. |
rozjaśniłby się by się rozjaśnił |
rozjaśniłaby się by się rozjaśniła |
rozjaśniłoby się by się rozjaśniło |
rozjaśniliby się by się rozjaśnili |
rozjaśniłyby się by się rozjaśniły |
bezosobnik: rozjaśniono by się
bezokolicznik: rozjaśnić się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozjaśniwszy się
gerundium: rozjaśnienie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
| D. | rozjaśnienia się |
rozjaśnień się |
| C. | rozjaśnieniu się |
rozjaśnieniom się |
| B. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
| N. | rozjaśnieniem się |
rozjaśnieniami się |
| Ms. | rozjaśnieniu się |
rozjaśnieniach się |
| W. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
odpowiednik aspektowy: rozjaśniać się
Składnia
|
|
+ | rozjaśnić się | + |
(CZYM)
|
|
|
+ | rozjaśnić się | + |
(w CZYM)
|
4. o skórze
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd
Połączenia
- skóra rozjaśniła się
Cytaty
|
Nieznane dotąd odbicie w długiej, wiotkiej i ciemnej sukni z żorżety, przezroczystej w miejscach, w których materiał układa się pojedynczo, a bardzo ciemnej wysoko w talii, gdzie przymarszczone fałdy zbiegają się po kilka, żeby rozjaśnić się u dołu spódnicy przy każdym ruchu, każdym kroku. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Wielką miłość tanio sprzedam, 2003 |
|
|
Kosmetyk wspomaga odbudowę komórek naskórka, hamuje proces wytwarzania melaniny, co ma bezpośredni wpływ na rozjaśnienie się przebarwień, stymuluje syntezę kolagenu i elastyny, rewitalizuje, nawilża i obkurcza pory. źródło: NKJP: Katarzyna Zawadzka: Gładsza znaczy piękniejsza, Gazeta Krakowska, 2007-04-07 |
|
|
Skóra stała się gładsza [...], może lekko się rozjaśniła. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozjaśnię się |
rozjaśnimy się |
|||
| 2 os. |
rozjaśnisz się |
rozjaśnicie się |
|||
| 3 os. |
rozjaśni się |
rozjaśnią się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozjaśniłem się +(e)m się rozjaśnił |
rozjaśniłam się +(e)m się rozjaśniła |
rozjaśniłom się +(e)m się rozjaśniło |
rozjaśniliśmy się +(e)śmy się rozjaśnili |
rozjaśniłyśmy się +(e)śmy się rozjaśniły |
| 2 os. |
rozjaśniłeś się +(e)ś się rozjaśnił |
rozjaśniłaś się +(e)ś się rozjaśniła |
rozjaśniłoś się +(e)ś się rozjaśniło |
rozjaśniliście się +(e)ście się rozjaśnili |
rozjaśniłyście się +(e)ście się rozjaśniły |
| 3 os. |
rozjaśnił się |
rozjaśniła się |
rozjaśniło się |
rozjaśnili się |
rozjaśniły się |
bezosobnik: rozjaśniono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozjaśnijmy się |
|
| 2 os. |
rozjaśnij się |
rozjaśnijcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozjaśniłbym się bym się rozjaśnił |
rozjaśniłabym się bym się rozjaśniła |
rozjaśniłobym się bym się rozjaśniło |
rozjaśnilibyśmy się byśmy się rozjaśnili |
rozjaśniłybyśmy się byśmy się rozjaśniły |
| 2 os. |
rozjaśniłbyś się byś się rozjaśnił |
rozjaśniłabyś się byś się rozjaśniła |
rozjaśniłobyś się byś się rozjaśniło |
rozjaśnilibyście się byście się rozjaśnili |
rozjaśniłybyście się byście się rozjaśniły |
| 3 os. |
rozjaśniłby się by się rozjaśnił |
rozjaśniłaby się by się rozjaśniła |
rozjaśniłoby się by się rozjaśniło |
rozjaśniliby się by się rozjaśnili |
rozjaśniłyby się by się rozjaśniły |
bezosobnik: rozjaśniono by się
bezokolicznik: rozjaśnić się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozjaśniwszy się
gerundium: rozjaśnienie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
| D. | rozjaśnienia się |
rozjaśnień się |
| C. | rozjaśnieniu się |
rozjaśnieniom się |
| B. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
| N. | rozjaśnieniem się |
rozjaśnieniami się |
| Ms. | rozjaśnieniu się |
rozjaśnieniach się |
| W. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
odpowiednik aspektowy: rozjaśniać się
Składnia
| Rznieżywotny | + | rozjaśnić się | + |
|
5. o problemie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | rozświetlić się |
Połączenia
- problem, sens czegoś rozjaśnił się; tajemnica, zagadka rozjaśniła się
Cytaty
|
Bochenek nawet nie miał czasu zastanowić się, skąd Schopenhauer tak dobrze znał język polski, w którym „rozmawiali”. [..] Kwestia ta jednak rozjaśniła się równie szybko, bo już za moment. źródło: NKJP: Jarosław Stanisław Jackiewicz: Marcinek, Akant, 2010-02 |
|
|
Zagmatwana sytuacja powinna rozjaśnić się po poniedziałkowym posiedzeniu nowego Zarządu [...], na którym podjęte mają być wiążące decyzje, dotyczące kształtu rozgrywek w przyszłym sezonie. źródło: NKJP: Nadal nic nie wiadomo, Dziennik Polski, 2000-06-10 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozjaśnię się |
rozjaśnimy się |
|||
| 2 os. |
rozjaśnisz się |
rozjaśnicie się |
|||
| 3 os. |
rozjaśni się |
rozjaśnią się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozjaśniłem się +(e)m się rozjaśnił |
rozjaśniłam się +(e)m się rozjaśniła |
rozjaśniłom się +(e)m się rozjaśniło |
rozjaśniliśmy się +(e)śmy się rozjaśnili |
rozjaśniłyśmy się +(e)śmy się rozjaśniły |
| 2 os. |
rozjaśniłeś się +(e)ś się rozjaśnił |
rozjaśniłaś się +(e)ś się rozjaśniła |
rozjaśniłoś się +(e)ś się rozjaśniło |
rozjaśniliście się +(e)ście się rozjaśnili |
rozjaśniłyście się +(e)ście się rozjaśniły |
| 3 os. |
rozjaśnił się |
rozjaśniła się |
rozjaśniło się |
rozjaśnili się |
rozjaśniły się |
bezosobnik: rozjaśniono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozjaśnijmy się |
|
| 2 os. |
rozjaśnij się |
rozjaśnijcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozjaśniłbym się bym się rozjaśnił |
rozjaśniłabym się bym się rozjaśniła |
rozjaśniłobym się bym się rozjaśniło |
rozjaśnilibyśmy się byśmy się rozjaśnili |
rozjaśniłybyśmy się byśmy się rozjaśniły |
| 2 os. |
rozjaśniłbyś się byś się rozjaśnił |
rozjaśniłabyś się byś się rozjaśniła |
rozjaśniłobyś się byś się rozjaśniło |
rozjaśnilibyście się byście się rozjaśnili |
rozjaśniłybyście się byście się rozjaśniły |
| 3 os. |
rozjaśniłby się by się rozjaśnił |
rozjaśniłaby się by się rozjaśniła |
rozjaśniłoby się by się rozjaśniło |
rozjaśniliby się by się rozjaśnili |
rozjaśniłyby się by się rozjaśniły |
bezosobnik: rozjaśniono by się
bezokolicznik: rozjaśnić się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozjaśniwszy się
gerundium: rozjaśnienie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
| D. | rozjaśnienia się |
rozjaśnień się |
| C. | rozjaśnieniu się |
rozjaśnieniom się |
| B. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
| N. | rozjaśnieniem się |
rozjaśnieniami się |
| Ms. | rozjaśnieniu się |
rozjaśnieniach się |
| W. | rozjaśnienie się |
rozjaśnienia się |
odpowiednik aspektowy: rozjaśniać się
Składnia
| Rznieżywotny | + | rozjaśnić się | + |
|