Chronologizacja
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
błysnę |
błyśniemy |
|||
| 2 os. |
błyśniesz |
błyśniecie |
|||
| 3 os. |
błyśnie |
błysną |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
błysnąłem +(e)m błysnął |
błysnęłam +(e)m błysnęła |
błysnęłom +(e)m błysnęło |
błysnęliśmy +(e)śmy błysnęli |
błysnęłyśmy +(e)śmy błysnęły |
| 2 os. |
błysnąłeś +(e)ś błysnął |
błysnęłaś +(e)ś błysnęła |
błysnęłoś +(e)ś błysnęło |
błysnęliście +(e)ście błysnęli |
błysnęłyście +(e)ście błysnęły |
| 3 os. |
błysnął |
błysnęła |
błysnęło |
błysnęli |
błysnęły |
bezosobnik: błyśnięto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
błyśnijmy |
|
| 2 os. |
błyśnij |
błyśnijcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
błysnąłbym bym błysnął |
błysnęłabym bym błysnęła |
błysnęłobym bym błysnęło |
błysnęlibyśmy byśmy błysnęli |
błysnęłybyśmy byśmy błysnęły |
| 2 os. |
błysnąłbyś byś błysnął |
błysnęłabyś byś błysnęła |
błysnęłobyś byś błysnęło |
błysnęlibyście byście błysnęli |
błysnęłybyście byście błysnęły |
| 3 os. |
błysnąłby by błysnął |
błysnęłaby by błysnęła |
błysnęłoby by błysnęło |
błysnęliby by błysnęli |
błysnęłyby by błysnęły |
bezosobnik: błyśnięto by
bezokolicznik: błysnąć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
błysnąwszy
gerundium: błyśnięcie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | błyśnięcie |
błyśnięcia |
| D. | błyśnięcia |
błyśnięć |
| C. | błyśnięciu |
błyśnięciom |
| B. | błyśnięcie |
błyśnięcia |
| N. | błyśnięciem |
błyśnięciami |
| Ms. | błyśnięciu |
błyśnięciach |
| W. | błyśnięcie |
błyśnięcia |
odpowiednik aspektowy: błyskać
Pochodzenie
psł. *blьsknǫti 'zabłysnąć, zalśnić'
Wtórne -y- w formie błysnąć w języku polskim pod wpływem bliskoznacznego łyskać (< psł. *lyskati 'błyskać, lśnić')
1. światłem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Połączenia
- sygnet; neon, reflektor; ogień, płomień, płomyk, żar; staw; miecz, nóż błysnął; igła; latarka, latarnia; rzeka, woda; klinga, szabla błysnęła; białko oczu; światło; słońce; ostrze błysnęło; oczy, zęby; łzy; brylanty; flesze; fajerwerki, światła; błyskawice, gwiazdy błysnęły
- błysnąć oczami, ślepiami, (białymi, złotymi) zębami; okularami; diamentami, klejnotami, rubinami, szafirami; bransoletką, sygnetem; ogniem, słońcem, światłem; latarką; klingą, mieczem, nożem, ostrzem; bielą czegoś
- błysnąć na chwilę; błysnąć w ciemności, w słońcu, w świetle
Cytaty
|
W tej samej prawie chwili błysnęło dwanaście mieczy i spadło na karki pachołków miejskich. źródło: KWSJP: Teodor Jeske-Choiński: Gasnące słońce, 1958 |
|
|
Wyciągnęli go wreszcie z gruzowiska i błysnęli światłem w jego oczy. Nawet nie drgnął. źródło: KWSJP: Romuald Cabaj: Trzebienie lasu, 1967 |
|
|
W świetle chylącego się już ku zachodowi słońca błysnęły na stole piękne naszyjniki bursztynowe, bransolety, zapinki, guzy i całe, wielkie, nie obrobione bryły skamieniałej żywicy, w czasach starożytnych cenionej wyżej niż złoto, a jeszcze w wiekach średnich chciwie poszukiwanej. źródło: KWSJP: Stefan M. Kuczyński: Litwin i Andegawenka, 1977 |
|
|
- To suń, dziadu, do kuchni purowskiej, tam przyjmują takich niedokarmionych. - Ty, uważaj! - Zza pazuchy błysnęło ostrze noża. - Możemy spotkać się jeszcze za stacją. źródło: KWSJP: Eugeniusz Paukszta: Po burzy jest pogoda, 1966 |
|
|
Agnisia wyciągnęła do niego obie dłonie. Błysnęły brylanty w pierścionkach. źródło: KWSJP: Krystyna Nepomucka: Miłość niedoskonała, 1978 |
Składnia
|
+ | błysnąć | + |
(CZYM)
|
2. intelektem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | zabrylować |
Połączenia
- błysnąć charakterem, dowcipem, edukacją, erudycją, formą, inicjatywą, intelektem, inteligencją, ogładą, osobowością, pomysłami, profesjonalizmem, talentem, wiedzą
- błysnąć w sporcie, w turnieju
- błysnąć gwiazdorsko; organizacyjnie
Cytaty
|
[...] Rafał, poproszony o konsultacje, błysnął imponującą znajomością informatyki oraz giełdy i komisów [...]. źródło: KWSJP: Jerzy Sosnowski: Prąd zatokowy, 2003 |
|
|
– A ja sam, mistrzu, po skończeniu polonistyki dostałem etat nauczyciela w szkole, a potem błysnąłem jako reporter w prasie związkowej. źródło: KWSJP: Jarosław Abramow-Newerly: Młyn w piekarni, 2002 |
|
|
Mówił cicho, a choć znał co najmniej sześć języków i potrafił podczas bardziej kameralnych spotkań błysnąć dowcipem i intelektem, na większych czy oficjalnych zgromadzeniach zawsze czytał swe przemówienia w obawie, by nie powiedzieć czegoś niedostatecznie ściśle, nieprecyzyjnie sformułowanego, co mogłoby być niewłaściwie komentowane. źródło: KWSJP: Zdzisław Morawski: Watykna bez tajemnic, 1997 |
|
|
Paulinka chciała przed nimi błysnąć edukacją Uli. W czasie kolacji dziecko uraczyło nas recytacją. źródło: KWSJP: Wojciech Żukrowski: Córeczka, 1951 |
|
|
podkreślić doskonałą grę bramkarza Kanady Roya, za nimi klasyfikuję Szweda Salo i Czecha Haszka. Ale to początek turnieju, może inni też błysną? źródło: KWSJP: (jot): Trzech liderów w bramce, Dziennik Polski, 1998-02-16 |
Składnia
| Rz osobowy | + | błysnąć | + |
(CZYM)
|
3. błysnęła nadzieja
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | pojawić się |
Połączenia
- idea, iskierka nadziei, myśl, nadzieja błysnęła
- coś błysnęło w głowie
Cytaty
|
Wtem błysnęła mi myśl: Przecież Tarnów nie leży nad Wisłą. A więc nic straconego. źródło: KWSJP: Tadeusz Kwiatkowski: Bohater do wynajęcia, 1956 |
|
|
Wszystkie te szybko po sobie następujące wydarzenia pochłonęły całkowicie uwagę baja Petka i pogrzebały jego śmieszne i nierozsądne marzenie o orderze, które błysnęło przypadkowo w tamtych spokojnych dniach. źródło: KWSJP: Gorące południe. Opowiadania bułgarskie 1960-1966, 1967 |
|
|
Wydaje mi się przez chwilę, że to wszystko już minęło, nie istnieje, jest tylko wspomnieniem, które nagle błysnęło w pamięci. źródło: KWSJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1946 |
|
|
W tym momencie błysnęło mi coś w głowie. Zwróciłem się do „dziadka”: - Słuchaj, jeśli wiesz, gdzie jest Aleksander Iwanowicz, powiedz, może będę mu mógł w czymś pomóc... źródło: KWSJP: Kazimierz Dębnicki: Życie jak życie, 1986 |
|
|
Raptem błysnęła wątła iskierka nadziei i Klako zwrócił się do Lukana: - Byłeś kiedyś w Bratysławie? źródło: KWSJP: Rudolf Jasik: Martwi nie śpiewają, 1961 |
Składnia
|
|
+ | błysnąć | + |
KOMU
|