UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

jeżeli

częściej jeśli

Chronologizacja

1588, SPXVI

Pochodzenie

Zrost dawnej formy czasownikowej  je  'jest' z partykułami: wzmacniającą  że  i pytajną  li  'czy'.

1. jeżeli przyjdzie, porozmawiamy

Definicja

stan rzeczy, o którym mowa, nastąpi wtedy, kiedy nastąpią również nazwane przez mówiącego okoliczności

Noty o użyciu

komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych

Warianty

Kategoria znaczeniowa

wykładnik warunku

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:  gdy, jak II, kiedy I

Cytaty

A przecież nawet najpotężniejsze mocarstwa upadają, jeżeli ich władcy nie potrafią spojrzeć wystarczająco daleko w przyszłość.

źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Słowa obcego, 1998

Zdaje się, że lepiej będzie, jeżeli stąd odejdę.

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Tango, 1997

Sądzę, że sam już to zrozumiałeś. A jeżeli nie, to wreszcie zrozum.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Miecz przeznaczenia, 1992

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

_, jeżeli _
jeżeli _, _
aglutynacja: fakultatywna:  jeżelim ,  jeżeliś ,  jeżeliśmy ,  jeżeliście 
korelat: fakultatywny:  to :  jeżeli _, to _ 
ograniczenia zakresu użycia:
nie: Cz.rozk.
szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów
stała antepozycja względem wprowadzanego członu

Informacja normatywna

stawia się przecinek między zdaniami składowymi

2. jeżeli jej wierzyć, to było tak

Definicja

stan rzeczy, o którym mowa, jest według nadawcy prawdziwy wtedy, kiedy kiedy prawdą są również nazwane przez niego okoliczności wypowiadania sądu

Noty o użyciu

komentarz dorematyczny

Warianty

Kategoria znaczeniowa

wykładnik warunku

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:  o ile

Cytaty

Zaś aktualne ukształtowanie polityczne naszego globu jest niewłaściwe, jeżeli dobrze rozumiem.

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 2, 1996

Historyczne znaczenie tej oceny, jeżeli ją tak można nazwać, polega jednakże nie na tym, że postawił ją Piłsudski w kwietniu 1934 r. (kiedy bezwzględnie silniejszy był ZSRR), ale na tym, że jako niezmienną wytyczną przyjęli ją jego epigoni.

źródło: (NKJP: Waldemar Michowicz: Historia dyplomacji polskiej, 1995

Trudny był to okres w życiu naszego narodu, ale jeżeli oceniać go całościowo, to był to okres największego przełomu w dziejach naszego kraju.

źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1997

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

_, jeżeli _
jeżeli _, _
aglutynacja: fakultatywna:  jeżelim ,  jeżeliś ,  jeżeliśmy ,  jeżeliście 
korelat: fakultatywny:  to :  jeżeli _, to _ 
ograniczenia zakresu użycia:
nie: Cz.rozk.
szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów
stała antepozycja względem wprowadzanego członu

Informacja normatywna

stawia się przecinek między zdaniami składowymi

3. jeżeli czegoś brakuje, to sensu

Definicja

stan rzeczy, o którym mowa, nie musi być prawdą w odniesieniu do tego, o czym mowa, ale gdy ten stan rzeczy jest prawdziwy, to tylko w odniesieniu do tej, a nie innej kwestii wskazanej przez mówiącego

Noty o użyciu

komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych

Warianty

Kategoria znaczeniowa

wykładnik warunku

Cytaty

Jeżeli mnie męczy przy tym jakaś wątpliwość, to ta tylko, czy to była moja osobista zasługa, czy też ja z takim właśnie ładunkiem genetycznym przyszedłem na świat.

źródło: NKJP: Christian Skrzyposzek: Wolna Trybuna, 1999

Jeżeli ktoś był tu chory psychicznie, to na pewno nie Marek.

źródło: NKJP: Jacek Głębski: Kuracja, 1998

Jeżeli pan się już poddaje, to dlaczego nie poddać się z godnością?

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 1, 1995

Właśnie, zatem jeżeli chcesz mi doradzić, to mądrze.

źródło: NKJP: Andrzej Zaniewski: Król tanga, 1997

Ostatnio prawie nie opuszczał Malenia, a jeżeli, to na krótko.

źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

_, jeżeli _
jeżeli _, _
aglutynacja: fakultatywna:  jeżelim ,  jeżeliś ,  jeżeliśmy ,  jeżeliście 
korelat: fakultatywny:  to :  jeżeli _, to _ 
ograniczenia zakresu użycia:
nie: Cz.rozk.
szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów
stała antepozycja względem wprowadzanego członu

Informacja normatywna

stawia się przecinek między zdaniami składowymi

4. jeżeli pan pozwoli, przejdę do rzeczy

Definicja

mówiący przerywa swoją wypowiedź, prosząc słuchającego o pozwolenie na zrobienie czegoś

Noty o użyciu

komentarz przyzdaniowy

Warianty

Kategoria znaczeniowa

wykładnik warunku

Pragmatyka

stosowane jako zwrot grzecznościowy, zwłaszcza  jeżeli wolno ,  jeżeli można  - mówiący nie spodziewa się wtedy odpowiedzi

Cytaty

- Koniak? - zapytała obojętnie. - Kolacja?
- Jeżeli można, koniak. Zjem coś później.

źródło: NKJP: Andrzej Zbych: Stawka większa niż życie, 2000

Skorzystam jeszcze z pana kosza, jeżeli pan pozwoli.

źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004

Jeżeli wolno mi raz jeszcze powrócić do tej - politycznie niewinnej przecież, a humanistycznie tak pouczającej - paraboli: Jestem za wyzwalaniem z Bestii tych cnót i walorów, które są w niej wirtualnym ekwiwalentem pocałunku Pięknej.

źródło: NKJP: Christian Skrzyposzek: Wolna Trybuna, 1999

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

_, jeżeli _: Czas.  wolno ,  można ,  pozwolić  lub inne wyrażające prośbę o zabranie głosu
jeżeli _: Czas.  wolno ,  można ,  pozwolić  lub inne wyrażające prośbę o zabranie głosu, _
korelat: fakultatywny:  to :  jeżeli _, to _ 
ograniczenia zakresu użycia:
nie: Cz.rozk.
szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów
stała antepozycja względem wprowadzanego członu

Informacja normatywna

stawia się przecinek przed zdaniami składowymi

5. lubi mnie, jeżeli przyszedł

Definicja

nadawca przypuszcza, że stan rzeczy, o którym mowa, jest skutkiem nazwanego przez niego warunku

Noty o użyciu

1) komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych
2) używany także w połączeniu z  już  ( jeżeli już ) jak w zdaniu 3

Warianty

Kategoria znaczeniowa

wykładnik nawiązania

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:  jak II, skoro

Cytaty

Czyżbym się w nim zakochała, jeżeli jest to dla mnie aż tak ważne?

źródło: NKJP: Andrzej Zaniewski: Król tanga, 1997

Pola, studiuj lepiej niemiecki albo prawo czy nawet już niech będzie ta socjologia, a etnografią zajmuj się po godzinach, weźmiesz sobie na trzecim roku dodatkowy fakultet, jeżeli już chcesz się w chłopomankę bawić.

źródło: NKJP: Michał Olszewski: Chwalcie łąki umajone, 2005

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

_, jeżeli _
jeżeli _, _
aglutynacja: fakultatywna:  jeżelim ,  jeżeliś ,  jeżeliśmy ,  jeżeliście 
korelat: fakultatywny:  to :  jeżeli _, to _ 
ograniczenia zakresu użycia:
nie: Cz.rozk.
szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów
stała antepozycja względem wprowadzanego członu

Informacja normatywna

stawia się przecinek między zdaniami składowymi

Frazeologizmy

_, jeżeli nie _
jeżeli chodzi o
jeżeli idzie o

Przysłowia

Jeśli / Jeżeli / Kiedy /Skoro wejdziesz między wrony, musisz krakać tak jak / jak i one
Data ostatniej modyfikacji: 28.03.2019
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN