UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zdobyć

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł

Pochodzenie

Z przedrostkiem z-  psł.  *do-byti; zob.  dobyć 

1. nagrodę

Definicja

uzyskać coś dzięki własnym długim i dużym staraniom oraz wysiłkowi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  osiągnąć, pozyskać, uzyskać, zyskać

Połączenia

  • aktor, artysta, pisarz; polityk; student, uczeń zdobył coś; aktorka; drużyna; książka, praca zdobyła coś; zawodnicy zdobyli coś; ptaki, zwierzęta zdobyły coś
  • zdobyć nagrodę, Oskara; głosy jury, widzów, punkty, pierwsze, drugie... miejsce, pierwszą drugą... pozycję; poparcie, popularność, pozycję, przychylność, renomę, rozgłos, sławę, sympatię, szacunek, uznanie, zaufanie; gwarancję, pewność; kwalifikację, wiedzę, wykształcenie; pożywienie
  • zdobyć coś dzięki ciężkiej pracy, skandalom...

Cytaty

Pisarz zdobył rozgłos świetnymi opowiadaniami „Monidło” i „Przepychanki”, za które został nazwany „Nikiforem pióra”.

źródło: NKJP: Józef Sadowski: II Festiwal im. J. Himilsbacha, Tygodnik Siedlecki, 2009-09-08

Na początek kursanci spotkali się z psychologiem i zdobyli wiedzę, w jaki sposób należy założyć firmę.

źródło: NKJP: Sławomir Czwal: Zdradzają tajniki wikliniarstwa, Echo Dnia, 2007-11-20

Samotny samiec z trudem zdobędzie pożywienie. Wilki przecież polują zbiorowo.

źródło: NKJP: Adam Wajrak: Trwa na wilki obława, Gazeta Wyborcza, 1997-11-26

- Nie wiem, czym zdobyłem uznanie członków komisji.

źródło: NKJP: (DW): Nie będzie sentymentów, Dziennik Polski, 2006-08-05

Bardzo rzadko zdarzało się jednak, by autorzy wspominali w dedykacjach o bliższych okolicznościach związanych z formą udzielenia pomocy przez mecenasa. Zazwyczaj mówią oni bardzo ogólnie o możliwości zdobycia wykształcenia dzięki pomocy protektora [...].

źródło: NKJP: Anna Warda: Z obserwacji nad dedykacjami mecenasowskimi w osiemnastowiecznej Rosji, 2000

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zdobędę
 zdobędziemy
2 os. zdobędziesz
 zdobędziecie
3 os. zdobędzie
 zdobędą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zdobyłem
+(e)m zdobył
 zdobyłam
+(e)m zdobyła
 zdobyłom
+(e)m zdobyło
 zdobyliśmy
+(e)śmy zdobyli
 zdobyłyśmy
+(e)śmy zdobyły
2 os. zdobyłeś
+(e)ś zdobył
 zdobyłaś
+(e)ś zdobyła
 zdobyłoś
+(e)ś zdobyło
 zdobyliście
+(e)ście zdobyli
 zdobyłyście
+(e)ście zdobyły
3 os. zdobył
 zdobyła
 zdobyło
 zdobyli
 zdobyły

bezosobnik: zdobyto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zdobądźmy
2 os. zdobądź
 zdobądźcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zdobyłbym
bym zdobył
 zdobyłabym
bym zdobyła
 zdobyłobym
bym zdobyło
 zdobylibyśmy
byśmy zdobyli
 zdobyłybyśmy
byśmy zdobyły
2 os. zdobyłbyś
byś zdobył
 zdobyłabyś
byś zdobyła
 zdobyłobyś
byś zdobyło
 zdobylibyście
byście zdobyli
 zdobyłybyście
byście zdobyły
3 os. zdobyłby
by zdobył
 zdobyłaby
by zdobyła
 zdobyłoby
by zdobyło
 zdobyliby
by zdobyli
 zdobyłyby
by zdobyły

bezosobnik: zdobyto by

bezokolicznik: zdobyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zdobywszy

gerundium: zdobycie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zdobyty

odpowiednik aspektowy: zdobywać

Składnia

Rzosobowy + zdobyć +
CO

2. sojuszników

Definicja

długim staraniem i wysiłkiem zapewnić sobie poparcie lub przychylność jakiejś osoby

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozyskać, zyskać

Połączenia

  • autor, pisarz, poeta; kandydat na posła, na senatora..., polityk; bank zdobył kogoś; firma, spółka zdobyła kogoś
  • zdobyć fanów, przyjaciół, sojuszników, sprzymierzeńców, zwolenników; inwestora, sponsora; klientów; czytelników; wyborców; kobietę

Cytaty

Dobrze także sprzedają się książki autorów współczesnych, którzy zdobyli czytelników na całym świecie, np. Wiliama Whortona czy Jonathana Carrolla.

źródło: NKJP: (elew): „Potop” w skórzanej oprawie, Dziennik Bałtycki, 1999-06-09

Pytana, jak osiągnęła sukcesy i zdobyła wyborców, Małgorzata Węgrzyn odpowiada, że postawiła na pracę zespołową.

źródło: NKJP: (G): Szef w spódnicy, Dziennik Polski, 2005-02-19

Po dziesiątkach publikacji na temat dobrego rodzenia kobiety bardziej sobie uświadamiają, czego mają prawo oczekiwać od personelu szpitali. Zdobyliśmy sojuszników wśród lekarzy i położnych.

źródło: NKJP: Rodzić po ludzki, Gazeta Wyborcza, 1995-12-08

Podoba mi się zwyczaj, że indiański chłopiec, aby zdobyć dziewczynę ofiarowuje jej skórę niedźwiedzia - mówiła Ola Domagała.

źródło: NKJP: Syn Wysokiego Orła, Dziennik Bałtycki, 2011

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zdobędę
 zdobędziemy
2 os. zdobędziesz
 zdobędziecie
3 os. zdobędzie
 zdobędą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zdobyłem
+(e)m zdobył
 zdobyłam
+(e)m zdobyła
 zdobyłom
+(e)m zdobyło
 zdobyliśmy
+(e)śmy zdobyli
 zdobyłyśmy
+(e)śmy zdobyły
2 os. zdobyłeś
+(e)ś zdobył
 zdobyłaś
+(e)ś zdobyła
 zdobyłoś
+(e)ś zdobyło
 zdobyliście
+(e)ście zdobyli
 zdobyłyście
+(e)ście zdobyły
3 os. zdobył
 zdobyła
 zdobyło
 zdobyli
 zdobyły

bezosobnik: zdobyto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zdobądźmy
2 os. zdobądź
 zdobądźcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zdobyłbym
bym zdobył
 zdobyłabym
bym zdobyła
 zdobyłobym
bym zdobyło
 zdobylibyśmy
byśmy zdobyli
 zdobyłybyśmy
byśmy zdobyły
2 os. zdobyłbyś
byś zdobył
 zdobyłabyś
byś zdobyła
 zdobyłobyś
byś zdobyło
 zdobylibyście
byście zdobyli
 zdobyłybyście
byście zdobyły
3 os. zdobyłby
by zdobył
 zdobyłaby
by zdobyła
 zdobyłoby
by zdobyło
 zdobyliby
by zdobyli
 zdobyłyby
by zdobyły

bezosobnik: zdobyto by

bezokolicznik: zdobyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zdobywszy

gerundium: zdobycie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zdobyty

odpowiednik aspektowy: zdobywać

Składnia

Rzosobowy + zdobyć +
KOGO

3. twierdzę

Definicja

uzyskać coś w wyniku walki, pokonując osoby, które tego broniły

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Połączenia

  • wojsko zdobyło coś; armia zdobyła coś
  • zdobyć teren przeciwnika, wroga..., twierdzę, zamek
  • zdobyć szturmem
  • zdobyć w czasie wojny, walk..., w walce

Cytaty

W czasie potopu szwedzkiego żołnierze Karola Gustawa po ciężkim ostrzale zdobyli zamek, doszczętnie go ograbili [...].

źródło: NKJP: (ba): Zamek wielu panów, Dziennik Zachodni, 2005-01-26

23 czerwca po ostrzale granatami z fosgenem Niemcy poszli do przodu, ale byli zbyt wyczerpani, by utrzymać zdobyty teren i cofnęli się do wioski Fleury [...].

źródło: NKJP: Adam Krzemiński: Maszynka do mięsa, Polityka, 2006-05-13

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zdobędę
 zdobędziemy
2 os. zdobędziesz
 zdobędziecie
3 os. zdobędzie
 zdobędą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zdobyłem
+(e)m zdobył
 zdobyłam
+(e)m zdobyła
 zdobyłom
+(e)m zdobyło
 zdobyliśmy
+(e)śmy zdobyli
 zdobyłyśmy
+(e)śmy zdobyły
2 os. zdobyłeś
+(e)ś zdobył
 zdobyłaś
+(e)ś zdobyła
 zdobyłoś
+(e)ś zdobyło
 zdobyliście
+(e)ście zdobyli
 zdobyłyście
+(e)ście zdobyły
3 os. zdobył
 zdobyła
 zdobyło
 zdobyli
 zdobyły

bezosobnik: zdobyto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zdobądźmy
2 os. zdobądź
 zdobądźcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zdobyłbym
bym zdobył
 zdobyłabym
bym zdobyła
 zdobyłobym
bym zdobyło
 zdobylibyśmy
byśmy zdobyli
 zdobyłybyśmy
byśmy zdobyły
2 os. zdobyłbyś
byś zdobył
 zdobyłabyś
byś zdobyła
 zdobyłobyś
byś zdobyło
 zdobylibyście
byście zdobyli
 zdobyłybyście
byście zdobyły
3 os. zdobyłby
by zdobył
 zdobyłaby
by zdobyła
 zdobyłoby
by zdobyło
 zdobyliby
by zdobyli
 zdobyłyby
by zdobyły

bezosobnik: zdobyto by

bezokolicznik: zdobyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zdobywszy

gerundium: zdobycie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zdobyty

odpowiednik aspektowy: zdobywać

Składnia

bez ograniczeń + zdobyć +
CO

4. szczyt

Definicja

dużym staraniem i wysiłkiem dotrzeć do miejsca, do którego dotrzeć jest człowiekowi trudno

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny turystyka

Połączenia

  • zdobyć biegun północny, południowy; górę, szczyt; Mount Everest, Giewont, Kilimandżaro...

Cytaty

K2 to góra gór, gdyby udało się ją wziąć zimą, polska hegemonia byłaby raz na zawsze potwierdzona i bezdyskusyjna. Udział obcych stwarza ryzyko, że w decydującym momencie to oni zdobędą szczyt.

źródło: NKJP: Sławomir Mizerski, Polska szkoła przetrwania, Polityka, 2005-05-28

- Wspomniałeś także o wspinaczce na Giewont.
- Podczas poprzedniego weekendu chcieliśmy zdobyć Giewont ścianą północną.

źródło: NKJP: Człowiek skalno-śnieżno-lodowy, `Dziennik Polski, 2001-01-22

I tam, po ponad dwudziestu latach wyrzeczeń, po skrajnym wysiłku ostatnich miesięcy, Robert Peary dowiedział się, że to nie on zdobył biegun . Oto jego rodak, Frederick Cook, ogłosił się zdobywcą bieguna.

źródło: NKJP: Marek Kamiński, Wojciech Moskal, Sławomir Swerpel: Nie tylko biegun, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zdobędę
 zdobędziemy
2 os. zdobędziesz
 zdobędziecie
3 os. zdobędzie
 zdobędą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zdobyłem
+(e)m zdobył
 zdobyłam
+(e)m zdobyła
 zdobyłom
+(e)m zdobyło
 zdobyliśmy
+(e)śmy zdobyli
 zdobyłyśmy
+(e)śmy zdobyły
2 os. zdobyłeś
+(e)ś zdobył
 zdobyłaś
+(e)ś zdobyła
 zdobyłoś
+(e)ś zdobyło
 zdobyliście
+(e)ście zdobyli
 zdobyłyście
+(e)ście zdobyły
3 os. zdobył
 zdobyła
 zdobyło
 zdobyli
 zdobyły

bezosobnik: zdobyto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zdobądźmy
2 os. zdobądź
 zdobądźcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zdobyłbym
bym zdobył
 zdobyłabym
bym zdobyła
 zdobyłobym
bym zdobyło
 zdobylibyśmy
byśmy zdobyli
 zdobyłybyśmy
byśmy zdobyły
2 os. zdobyłbyś
byś zdobył
 zdobyłabyś
byś zdobyła
 zdobyłobyś
byś zdobyło
 zdobylibyście
byście zdobyli
 zdobyłybyście
byście zdobyły
3 os. zdobyłby
by zdobył
 zdobyłaby
by zdobyła
 zdobyłoby
by zdobyło
 zdobyliby
by zdobyli
 zdobyłyby
by zdobyły

bezosobnik: zdobyto by

bezokolicznik: zdobyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zdobywszy

gerundium: zdobycie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zdobyty

odpowiednik aspektowy: zdobywać

Składnia

bez ograniczeń + zdobyć +
CO

Frazeologizmy

ktoś zdobył języka
Data ostatniej modyfikacji: 22.05.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN