Chronologizacja
Pochodzenie
Rzeczownik od przedrostkowego czasownika upalić ; zob. palić
1. wysoka temperatura
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda warunki atmosferyczne
Połączenia
- duszny, suchy, wilgotny; duży, ogromny, wielki; czterdziestostopniowy, trzydziestostopniowy...; dotkliwy, niemiłosierny, niesamowity, nieznośny, piekielny, potworny, straszliwy, straszny, wyjątkowy; południowy, tropikalny upał; dokuczliwe, mordercze, zabójcze; długotrwałe, rekordowe; letnie; czerwcowe, lipcowe, sierpniowe...; obecne, ostatnie, tegoroczne upały
- upał południa, pustyni
- upał od rana
- upał za oknem
- upał na dworze; upał w mieście
- upał i brak deszczu, upał i deszcz, upał i duchota, upał i kurz, upał i mróz, upał i wilgoć, upał i zaduch, upał i zmęczenie; upały i burze, upały i susza; słońce i upał, zimno i upał
- ofiary, skutki; fala, pora upałów
- praca podczas upałów
- schronienie przed upałem
- odporny, wrażliwy na upały
- upał leje się z nieba, panuje; dochodzi do iluś stopni, narasta, zelżał; daje się we znaki, dokucza, doskwiera, przeszkadza; upały nastały, zaczęły się; nadejście upałów
- odczuwać, znieść/znosić upał
- udręczony, zmęczony, znużony; rozgrzany upałem; wysuszony upałami
- przyzwyczajony do upałów; spocony od upału; umierać z upału
- narzekać na upał
- chronić się, uciekać przed upałem
- czekać, grać, pracować, stać; mdleć, męczyć się; skąpany w upale
Cytaty
|
Raziło słońce, upał wzmagał się z każdą chwilą, miałam sucho w ustach i czerwone krążki latały mi przed oczami. źródło: NKJP: Jacek Bocheński: Tabu, 1965 |
|
|
[...] powietrze faluje od trzydziestopięciostopniowego upału. źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Zatruta studnia: rzecz o władzy i wolności, 2002 |
|
|
Szliśmy w słonecznym upale, spoceni w naszych ciemnych, pogrzebowych ubraniach. źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998 |
|
|
[...] jeśli u nas są tak okropne upały, to w Portugalii jest chyba jeszcze goręcej [...]. źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001 |
|
|
Niezwykły wysyp grzybów, dzięki utrzymującym się upałom i sporej wilgotności powietrza, dotarł też na Skalne Podhale. źródło: NKJP: (TBMK): Sezon grzybowy w pełni, Dziennik Polski, 2001-08-28 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | upał |
upały |
|
| D. | upału |
upałów |
|
| C. | upałowi |
upałom |
|
| B. | upał |
upały |
|
| N. | upałem |
upałami |
|
| Ms. | upale |
upałach |
|
| W. | upale |
upały |
2. gorące powietrze
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda warunki atmosferyczne
Połączenia
- upał wisi
Cytaty
|
Upał wtaczał się do pokoju jak czołg [...]. źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Pudełko ze szpilkami, 2006 |
|
|
Upał wisi nad miastem jak siatka maskująca, chociaż to już koniec sierpnia. źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006 |
|
|
Nad Uralem stoi niebywały, czterdziestostopniowy upał, dopiero zmierzch przynosi ulgę. źródło: NKJP: Swierdłowsk, miasto zamknięte, Dziennik Polski, 2000-09-23 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | upał |
upały |
|
| D. | upału |
upałów |
|
| C. | upałowi |
upałom |
|
| B. | upał |
upały |
|
| N. | upałem |
upałami |
|
| Ms. | upale |
upałach |
|
| W. | upale |
upały |
Inne uwagi
Zwykle lp