Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *nikati 'chylić się, pochylać się '
Z przedrostkiem z- od psł. *nikati; por. niknąć
1. w ciemności
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
Relacje znaczeniowe
| antonimy: | ukazywać się |
Połączenia
- ból, problem; słońce (za horyzontem), uśmiech (z czyjejś twarzy) znika; niepokoje znikają
- znikać w bramie, w drzwiach, w tłumie; w ciemności, w mroku; w czeluściach, w głębi czegoś
- znikać z ekranu, z pola widzenia
Cytaty
|
Ścieżka co chwila znikała w głębokich parowach zarośniętych paprociami, grząskich i zasypanych zwałami gnijącego drewna. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1997 |
|
|
Samolot znika z ekranu radaru. źródło: NKJP: Andrzej Lubowski: Ropa – wszystkich nas ostrzegano, Polityka, 2006-06-24 |
|
|
Kręgarstwo opiera się na wiedzy medycznej. Zwykle po pierwszym zabiegu znika ból. źródło: NKJP: (Jed.): Na ratunek kręgosłupom, Express Ilustrowany, 2001-11-23 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
znikam |
znikamy |
|||
| 2 os. |
znikasz |
znikacie |
|||
| 3 os. |
znika |
znikają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
znikałem +(e)m znikał |
znikałam +(e)m znikała |
znikałom +(e)m znikało |
znikaliśmy +(e)śmy znikali |
znikałyśmy +(e)śmy znikały |
| 2 os. |
znikałeś +(e)ś znikał |
znikałaś +(e)ś znikała |
znikałoś +(e)ś znikało |
znikaliście +(e)ście znikali |
znikałyście +(e)ście znikały |
| 3 os. |
znikał |
znikała |
znikało |
znikali |
znikały |
bezosobnik: znikano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę znikał będę znikać |
będę znikała będę znikać |
będę znikało będę znikać |
będziemy znikali będziemy znikać |
będziemy znikały będziemy znikać |
| 2 os. |
będziesz znikał będziesz znikać |
będziesz znikała będziesz znikać |
będziesz znikało będziesz znikać |
będziecie znikali będziecie znikać |
będziecie znikały będziecie znikać |
| 3 os. |
będzie znikał będzie znikać |
będzie znikała będzie znikać |
będzie znikało będzie znikać |
będą znikali będą znikać |
będą znikały będą znikać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
znikajmy |
|
| 2 os. |
znikaj |
znikajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
znikałbym bym znikał |
znikałabym bym znikała |
znikałobym bym znikało |
znikalibyśmy byśmy znikali |
znikałybyśmy byśmy znikały |
| 2 os. |
znikałbyś byś znikał |
znikałabyś byś znikała |
znikałobyś byś znikało |
znikalibyście byście znikali |
znikałybyście byście znikały |
| 3 os. |
znikałby by znikał |
znikałaby by znikała |
znikałoby by znikało |
znikaliby by znikali |
znikałyby by znikały |
bezosobnik: znikano by
bezokolicznik: znikać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
znikając
gerundium: znikanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | znikanie |
znikania |
| D. | znikania |
znikań |
| C. | znikaniu |
znikaniom |
| B. | znikanie |
znikania |
| N. | znikaniem |
znikaniami |
| Ms. | znikaniu |
znikaniach |
| W. | znikanie |
znikania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: znikający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | znikający |
znikający |
znikający |
znikające |
znikająca |
| D. | znikającego |
znikającego |
znikającego |
znikającego |
znikającej |
| C. | znikającemu |
znikającemu |
znikającemu |
znikającemu |
znikającej |
| B. | znikającego |
znikającego |
znikający |
znikające |
znikającą |
| N. | znikającym |
znikającym |
znikającym |
znikającym |
znikającą |
| Ms. | znikającym |
znikającym |
znikającym |
znikającym |
znikającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | znikający |
znikający |
znikające |
znikające |
| D. | znikających |
znikających |
znikających |
znikających |
| C. | znikającym |
znikającym |
znikającym |
znikającym |
| B. | znikających |
znikających |
znikających |
znikające |
| N. | znikającymi |
znikającymi |
znikającymi |
znikającymi |
| Ms. | znikających |
znikających |
znikających |
znikających |
odpowiednik aspektowy: zniknąć
Składnia
|
+ | znikać | + |
(SKĄD | GDZIE)
|
2. ze sklepów
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | wyparowywać |
Połączenia
- śnieg (z ulic), towar znika; bariery, pieniądze, plamy, ślady czegoś, ludzie znikają
- znikać w tajemniczych okolicznościach
- znikać z domu, z księgarń, z mapy, z półek (sklepowych), z rynku, z ulic
- błyskawicznie, nagle, natychmiast, powoli, stopniowo, szybko; bezpowrotnie, całkowicie, zupełnie; gdzieś znikać
- pojawiać się i znikać
Cytaty
|
Za dnia gdzieś znikał, powracał dopiero na krótko przed zachodem. źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Teraz na ciebie zagłada, 1976 |
|
|
Z miejskiego pejzażu powoli znikają dymiące kominy. źródło: NKJP: (chan): Cichy i czysty: Dziennik Bałtycki, 1999-05-11 |
|
|
Siedem kosztownych tomów szybko znika z księgarń. Proust znów jest modny. źródło: NKJP: Marek Rapacki: Proust wraca do Polski, Gazeta Wyborcza, 1992-04-08 |
|
|
Dużo bezpieczniejsze są garaże, a najrzadziej samochody znikają z parkingów strzeżonych. źródło: NKJP: Andrzej Kołodziejski: Złodzieje wiedzą, co wybierać, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2002-05-07 |
|
|
Takie egzekucje odbywały się często. Ludzie znikali i rzadko wracali do domów. źródło: NKJP: Jarosław Kietliński: Jak już będzie po wszystkim, Polityka, 2003-05-03 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
znikam |
znikamy |
|||
| 2 os. |
znikasz |
znikacie |
|||
| 3 os. |
znika |
znikają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
znikałem +(e)m znikał |
znikałam +(e)m znikała |
znikałom +(e)m znikało |
znikaliśmy +(e)śmy znikali |
znikałyśmy +(e)śmy znikały |
| 2 os. |
znikałeś +(e)ś znikał |
znikałaś +(e)ś znikała |
znikałoś +(e)ś znikało |
znikaliście +(e)ście znikali |
znikałyście +(e)ście znikały |
| 3 os. |
znikał |
znikała |
znikało |
znikali |
znikały |
bezosobnik: znikano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę znikał będę znikać |
będę znikała będę znikać |
będę znikało będę znikać |
będziemy znikali będziemy znikać |
będziemy znikały będziemy znikać |
| 2 os. |
będziesz znikał będziesz znikać |
będziesz znikała będziesz znikać |
będziesz znikało będziesz znikać |
będziecie znikali będziecie znikać |
będziecie znikały będziecie znikać |
| 3 os. |
będzie znikał będzie znikać |
będzie znikała będzie znikać |
będzie znikało będzie znikać |
będą znikali będą znikać |
będą znikały będą znikać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
znikajmy |
|
| 2 os. |
znikaj |
znikajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
znikałbym bym znikał |
znikałabym bym znikała |
znikałobym bym znikało |
znikalibyśmy byśmy znikali |
znikałybyśmy byśmy znikały |
| 2 os. |
znikałbyś byś znikał |
znikałabyś byś znikała |
znikałobyś byś znikało |
znikalibyście byście znikali |
znikałybyście byście znikały |
| 3 os. |
znikałby by znikał |
znikałaby by znikała |
znikałoby by znikało |
znikaliby by znikali |
znikałyby by znikały |
bezosobnik: znikano by
bezokolicznik: znikać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
znikając
gerundium: znikanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | znikanie |
znikania |
| D. | znikania |
znikań |
| C. | znikaniu |
znikaniom |
| B. | znikanie |
znikania |
| N. | znikaniem |
znikaniami |
| Ms. | znikaniu |
znikaniach |
| W. | znikanie |
znikania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: znikający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | znikający |
znikający |
znikający |
znikające |
znikająca |
| D. | znikającego |
znikającego |
znikającego |
znikającego |
znikającej |
| C. | znikającemu |
znikającemu |
znikającemu |
znikającemu |
znikającej |
| B. | znikającego |
znikającego |
znikający |
znikające |
znikającą |
| N. | znikającym |
znikającym |
znikającym |
znikającym |
znikającą |
| Ms. | znikającym |
znikającym |
znikającym |
znikającym |
znikającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | znikający |
znikający |
znikające |
znikające |
| D. | znikających |
znikających |
znikających |
znikających |
| C. | znikającym |
znikającym |
znikającym |
znikającym |
| B. | znikających |
znikających |
znikających |
znikające |
| N. | znikającymi |
znikającymi |
znikającymi |
znikającymi |
| Ms. | znikających |
znikających |
znikających |
znikających |
odpowiednik aspektowy: zniknąć
Składnia
|
|
+ | znikać | + |
(SKĄD | GDZIE)
|