UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

płacić

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *platiti 'dawać zapłatę za coś'

Wcześniejsze znaczenie formy prasłowiańskiej to 'dawać kawałki płótna (spełniające funkcję środka płatniczego u dawnych Słowian)'; zatem psł. *platiti to czasownik odrzeczownikowy od psł. *platъ 'kawał tkaniny, płótna'; zob. płat

1. pieniędzmi

Definicja

dawać za coś, co stanowi przedmiot operacji handlowej, pieniądze lub inne dobra w takiej ilości, na jaką jest określona wartość czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse podatki, opłaty, świadczenia pieniężne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

opłacać, uiszczać

Połączenia

klient, konsument; pacjent; obywatel, podatnik; pracodawca, przedsiębiorca, właściciel; społeczeństwo; gmina, miasto, państwo; samorząd, spółdzielnia, spółka; bank, firma płaci; lokatorzy, mieszkańcy; studenci, uczniowie; dorośli, rodzice; uczestnicy czegoś, użytkownicy czegoś; zakłady płacą
płacić adwokatom, lekarzom, nauczycielom, policjantom, rolnikom; pracownikom, robotnikom; producentom, wykonawcom; fiskusowi, wierzycielom; gminie, miastu, państwu; bankowi, firmie
płacić abonament, alimenty, czynsz, rachunki; ratę, składki; cło, podatek; daninę, dziesięcinę, żołd; grzywnę, karę, mandat; należności, opłaty; emeryturę, odprawy, pensję, rentę, wynagrodzenia, zasiłki; łapówki; haracz, okup; grosze, miliardy, miliony, złotówkę
płacić banknotami, dolarami, fałszywkami, gotówką, złotem, złotówkami; bonami, czekiem, obligacjami, talonami; kartą, przelewem
płacić na dziecko; na fundusz, na ubezpieczenie, na utrzymanie; na konto
płacić w dolarach, w markach, w złotówkach; w sklepie, w skupie; w ratach; w terminie
płacić z jakichś pieniędzy, z jakichś środków; z budżetu, z funduszu, z kasy, z konta
płacić za bilety, za leki, za towar, za żywność; za lokal, za mieszkanie; za czynsz, za wynajem; za nocleg, za pobyt; za benzynę, za energię, za gaz, za ogrzewanie, za paliwo, za prąd, za wodę; za abonament; za parking, za postój; za pracę; za godzinę, za nadgodziny
płacić dobrze, drogo, dużo, słono, z nawiązką; dodatkowo, podwójnie; na bieżąco, na czas, regularnie, systematycznie, terminowo; nieregularnie, nieterminowo; miesięcznie, rocznie; rzetelnie, uczciwie; dobrowolnie; niepotrzebnie; od ręki, z góry; w naturze
(nie) móc; (nie) chcieć, kazać, musieć, powinien, zamierzać; (nie) lubić; przestać, zacząć; zmuszony, zobowiązany płacić
płacić i płakać, płacić i wymagać; płacić lub dopłacać; narzekać i płacić, pracować i płacić, zamawiać i płacić, zarabiać i płacić

Cytaty

	Polscy producenci muszą płacić pracownikom dosyć wysokie pensje, podatek od wynagrodzeń i wysoką składkę ZUS. źródło: NKJP: Krzysztof Łoziński: Straszne początki gwiazdkowych prezentów, Gazeta Wyborcza, 1996-12-20
	Tam, gdzie właściciel majątku był uczciwym człowiekiem, a większość taka właśnie była, do chorych wzywano lekarza i płacono honorarium. źródło: NKJP: Danuta Koral: Wydziedziczeni, 1997
	Jako bezrobotny nie płacił za mieszkanie, brał zapomogę [...]. źródło: NKJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem: (Francja 1940-1944), 1957
	Przekraczając granicę polsko-słowacką [...], obywatel RP czuje się jak u siebie w domu. Za wódkę, piwo, miód czy knedliczki płaci złotówkami i w złotówkach wydawana jest mu reszta. źródło: NKJP: Daniel Weimer: Przyjazna Słowacja, Dziennik Polski, 2001-04-13
	Obecnie składka, którą płacimy na ubezpieczenie zdrowotne, wynosi 7,75%. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 27.04.2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	płacę	płacimy
2 os.	płacisz	płacicie
3 os.	płaci	płacą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	płaciłem +(e)m płacił	płaciłam +(e)m płaciła	płaciłom +(e)m płaciło	płaciliśmy +(e)śmy płacili	płaciłyśmy +(e)śmy płaciły
2 os.	płaciłeś +(e)ś płacił	płaciłaś +(e)ś płaciła	płaciłoś +(e)ś płaciło	płaciliście +(e)ście płacili	płaciłyście +(e)ście płaciły
3 os.	płacił	płaciła	płaciło	płacili	płaciły

bezosobnik: płacono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę płacił będę płacić	będę płaciła będę płacić	będę płaciło będę płacić	będziemy płacili będziemy płacić	będziemy płaciły będziemy płacić
2 os.	będziesz płacił będziesz płacić	będziesz płaciła będziesz płacić	będziesz płaciło będziesz płacić	będziecie płacili będziecie płacić	będziecie płaciły będziecie płacić
3 os.	będzie płacił będzie płacić	będzie płaciła będzie płacić	będzie płaciło będzie płacić	będą płacili będą płacić	będą płaciły będą płacić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		płaćmy
2 os.	płać	płaćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	płaciłbym bym płacił	płaciłabym bym płaciła	płaciłobym bym płaciło	płacilibyśmy byśmy płacili	płaciłybyśmy byśmy płaciły
2 os.	płaciłbyś byś płacił	płaciłabyś byś płaciła	płaciłobyś byś płaciło	płacilibyście byście płacili	płaciłybyście byście płaciły
3 os.	płaciłby by płacił	płaciłaby by płaciła	płaciłoby by płaciło	płaciliby by płacili	płaciłyby by płaciły

bezosobnik: płacono by

bezokolicznik: płacić

imiesłów przysłówkowy współczesny: płacąc

gerundium: płacenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	płacenie	płacenia
D.	płacenia	płaceń
C.	płaceniu	płaceniom
B.	płacenie	płacenia
N.	płaceniem	płaceniami
Ms.	płaceniu	płaceniach
W.	płacenie	płacenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: płacący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	płacący	płacący	płacący	płacące	płacąca
D.	płacącego	płacącego	płacącego	płacącego	płacącej
C.	płacącemu	płacącemu	płacącemu	płacącemu	płacącej
B.	płacącego	płacącego	płacący	płacące	płacącą
N.	płacącym	płacącym	płacącym	płacącym	płacącą
Ms.	płacącym	płacącym	płacącym	płacącym	płacącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	płacący	płacący	płacące	płacące
D.	płacących	płacących	płacących	płacących
C.	płacącym	płacącym	płacącym	płacącym
B.	płacących	płacących	płacących	płacące
N.	płacącymi	płacącymi	płacącymi	płacącymi
Ms.	płacących	płacących	płacących	płacących

imiesłów przymiotnikowy bierny: płacony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	płacony	płacony	płacony	płacone	płacona
D.	płaconego	płaconego	płaconego	płaconego	płaconej
C.	płaconemu	płaconemu	płaconemu	płaconemu	płaconej
B.	płaconego	płaconego	płacony	płacone	płaconą
N.	płaconym	płaconym	płaconym	płaconym	płaconą
Ms.	płaconym	płaconym	płaconym	płaconym	płaconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	płaceni	płaceni	płacone	płacone
D.	płaconych	płaconych	płaconych	płaconych
C.	płaconym	płaconym	płaconym	płaconym
B.	płaconych	płaconych	płaconych	płacone
N.	płaconymi	płaconymi	płaconymi	płaconymi
Ms.	płaconych	płaconych	płaconych	płaconych

odpowiednik aspektowy: zapłacić

Składnia

+	płacić	+	CO + (CZYM)
+	płacić	+	KOMU + (CO) + (za CO)
+	płacić	+	(KOMU) + (CZYM) + za CO
+	płacić	+	CZYM + (za CO)
+	płacić	+	(CO) + na CO

2. zdrowiem

Definicja

ponosić nieprzyjemne konsekwencje czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa więzienie i kara

Relacje znaczeniowe

synonimy:

opłacać, przypłacać

Połączenia

płacić zdrowiem, życiem
płacić do końca życia
płacić za błędy; za głupotę, za niefrasobliwość, za niekompetencję, za nieudolność

Cytaty

Niestety, za głupotę trzeba płacić. Poniosłem dużą karę, nie wystąpiłem aż w trzech meczach.

źródło: NKJP: Wierzył w awans, Dziennik Polski, 2001-10-31

Chciałbym po wyjściu być normalnym człowiekiem, który ma cel w życiu. [...] Chyba nie muszę całe życie płacić za błąd, który kiedyś popełniłem. Karę za to otrzymałem.

źródło: NKJP: Wojciech Maziarski: Recydywa na indeksie, Gazeta Wyborcza, 1993-07-08

[...] nadal w niedostatecznym stopniu dokonuje się odsiarczania ropy naftowej w petrochemii płockiej, za co zdrowiem swym płaci cała ludność tego miasta i jego okolic.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 22.01.1999