Chronologizacja
Pochodzenie
Od: Ewangelia , z gr. euangélion 'dobra nowina’.
1. utwór
Definicja
Noty o użyciu
D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [ewaŋgelji].
Wymowa
[ewaŋgelja] lub [ewangelja], lub przestarz. [ewaŋgielja]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół wyznania: zasady i prawdy wiary
Połączenia
- apokryficzna ewangelia; ewangelie kanoniczne
Cytaty
|
[...] nieobecny w Piśmie świętym temat rodowodu, narodzin i dzieciństwa Maryi zyskał szczegółowe opracowanie w najstarszej ewangelii apokryficznej zwanej Protoewangelią Jakuba (II w.) [...]. źródło: NKJP: Roman Mazurkiewicz: Polskie średniowieczne pieśni maryjne. Studia filologiczne, 2002 |
|
|
Jednakże pomiędzy zdjęciem z krzyża Jezusowego Ciała i złożeniem Go do grobu a Zmartwychwstaniem w czterech kanonicznych ewangeliach istnieje tajemnicza przerwa. źródło: NKJP: I zstąpił do piekieł, Dziennik Polski - Dom, 2004-04-07 |
|
|
Stary Testament został spisany w języku hebrajskim, a pierwsza ewangelia ułożona była w języku aramejskim, macierzystym języku Jezusa i apostołów. źródło: NKJP: Jerzy Ziomek: Renesans, 1973 |
|
|
Pamiętajmy, że św. Łukasz mówi nam, iż Piłat odesłał Jezusa jeszcze do Heroda Antypasa [...], który choć w ewangeliach nazywany jest królem, to nigdy nim nie był. źródło: NKJP: Czy Jezus musiał zginąć?, Dziennik Polski - Magazyn, 2003-04-18 |
|
|
Niedawno wpadliśmy z mężem na pomysł, aby wspólnie z dziećmi czytać po kolei fragmenty Ewangelii św. Jana i dzielić się naszymi spostrzeżeniami. źródło: NKJP: Beata Kołodziej: Sposób na dziecięce wątpliwości, Głos Ojca Pio, 2000-2010 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ewangelia |
ewangelie |
|
| D. | ewangelii |
ewangelii |
neut |
| ewangelij |
char | ||
| C. | ewangelii |
ewangeliom |
|
| B. | ewangelię |
ewangelie |
|
| N. | ewangelią |
ewangeliami |
|
| Ms. | ewangelii |
ewangeliach |
|
| W. | ewangelio |
ewangelie |
2. Słowo Boże
Definicja
Noty o użyciu
Używane w nazwach własnych, np. Ewangelia życia .
Zapisywane również wielką literą.
D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [ewaŋgelji].
Wymowa
[ewaŋgelja] lub [ewangelja], lub przestarz. [ewaŋgielja]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół wyznania: zasady i prawdy wiary
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | Dobra Nowina, Słowo Boże |
Połączenia
- Chrystusowa, Święta, Twoja Ewangelia
- Ewangelia Boga, Jezusa (Chrystusa)
- duch, moc, świadectwo, światło; nauka, orędzie, posłanie, prawda, przekaz, przesłanie, wartości; nakazy, wskazania, wymagania, zasady; rozumienie, znajomość; głosiciel, świadek, wyznawcy Ewangelii
- służba, wierność Ewangelii
- życie Ewangelią
- nawrót, powrót do Ewangelii; życie według Ewangelii
- wiara w Ewangelię
- wierny Ewangelii
- sprzeczny, zgodny z Ewangelią
- głosić, nieść, przekazać / przekazywać, zanieść; odkryć / odkrywać, przyjąć / przyjmować; realizować; rozumieć, tłumaczyć, znać, zrozumieć; spisać / spisywać; rozważać Ewangelię
- żyć Ewangelią
- w świetle Ewangelii; zgodnie z Ewangelią
Cytaty
|
W życiu każdego chrześcijanina podstawową rzeczą jest przyjęcie orędzia skierowanego do nas przez Jezusa: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” (Mk 1, 15). Dlatego właśnie Biblia jest tak ważna. źródło: NKJP: Henryk Dziadosz SJ: Doświadczyć Boga : życie chrześcijańskie w Ćwiczeniach duchownych św. Ignacego Loyoli, 2000 |
|
|
Tydzień po swoim zmartwychwstaniu udzielił Apostołom władzy odpuszczania grzechów, a w dniu swego wniebowstąpienia polecił, by głosili Ewangelię całemu stworzeniu i w imię Trójcy Świętej udzielali ludziom chrztu świętego [...]. źródło: NKJP: Tadeusz Loska SJ: Wszystkie moje źródła są w Tobie : nabożeństwa eucharystyczne : godziny święte-spotkania modlitewne, 1999 |
|
|
Kościół katolicki wierzy, że objawienie przyszło z osobą Jezusa Chrystusa, z jego ewangelią, życiem, śmiercią i jego zmartwychwstaniem, i zamknęło się z chwilą śmierci ostatniego apostoła. źródło: NKJP: Nie ma stu dróg, Dziennik Polski - Świat, 2000-09-07 |
|
|
[...]pragnienie dominacji, wydajności, zdobywania prestiżu, poszerzania pola władzy. Są to cele, które stoją w radykalnej opozycji do wartości, które proponuje ewangelia. źródło: NKJP: Jarosław Makowski: Kobiety uczą kościół, 2007 |
|
|
[...] ewangelia zaczęła się szerzyć wśród pogan, wiążąc chrystianizm w sposób nieodwracalny z kulturą grecko-rzymską. źródło: NKJP: Daniel Olszewski : Dzieje chrześcijaństwa w zarysie, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ewangelia |
ewangelie |
|
| D. | ewangelii |
ewangelii |
neut |
| ewangelij |
char | ||
| C. | ewangelii |
ewangeliom |
|
| B. | ewangelię |
ewangelie |
|
| N. | ewangelią |
ewangeliami |
|
| Ms. | ewangelii |
ewangeliach |
|
| W. | ewangelio |
ewangelie |
Inne uwagi
Zwykle lp
3. część mszy
Definicja
Noty o użyciu
Zapisywane również wielką literą.
D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [ewaŋgelji].
Wymowa
[ewaŋgelja] lub [ewangelja], lub przestarz. [ewaŋgielja]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne
Cytaty
|
Mszę odpustową koncelebrowali prymas [...] oraz nuncjusz apostolski w Polsce [...]. Po ewangelii prymas przekazał młodzieży księgę Pisma Świętego, a na zakończenie mszy nuncjusz poświęcił i nałożył 56 misjonarzom krzyże misyjne. źródło: NKJP: (PAP): Była i jest, Dziennik Polski - Kraj, 2000-05-02 |
|
|
[...] gdy się mnie ktoś pyta, czy ważna jest msza święta, jeżeli się przyjdzie po Ewangelii, to znaczy, że nie rozumie, o co chodzi. źródło: NKJP: Kiedy msza święta jest ważna?, Dziennik Polski - Magazyn, 2000-05-19 |
|
|
W Wielką Sobotę odprawiana jest wieczernia, w czasie której przed Ewangelią celebransi i ministranci zmieniają ciemne szaty na białe. źródło: NKJP: G. Czerwińska: O unitach, Tygodnik Ciechanowski, 2007-05-02 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ewangelia |
ewangelie |
|
| D. | ewangelii |
ewangelii |
neut |
| ewangelij |
char | ||
| C. | ewangelii |
ewangeliom |
|
| B. | ewangelię |
ewangelie |
|
| N. | ewangelią |
ewangeliami |
|
| Ms. | ewangelii |
ewangeliach |
|
| W. | ewangelio |
ewangelie |
4. fragment Ewangelii
Definicja
Noty o użyciu
Zapisywane również wielką literą.
D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [ewaŋgelji].
Wymowa
[ewaŋgelja] lub [ewangelja], lub przestarz. [ewaŋgielja]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne
Połączenia
- dzisiejsza, niedzielna ewangelia
- Ewangelia o narodzeniu Jezusa (Chrystusa), o narodzeniu Pańskim
- słuchać, wysłuchać Ewangelii
- czytać, odczytać / odczytywać, odśpiewać, przeczytać Ewangelię
Cytaty
|
W dzisiejszej Ewangelii Chrystus posyła swoich uczniów na misję, mówiąc im: „Żniwo wprawdzie wielkie, ale robotników mało. Proście więc Pana żniwa, żeby wyprawił robotników na swoje żniwo”. źródło: NKJP: Pere Andre, Dziennik Polski - Nowy Sącz, 2002-08-16 |
|
|
[...]ja czytam dziś Ewangelię o rozmnożeniu chleba. źródło: NKJP: bp. Józef Zawitkowski: Jam sługa Twój… : kazania różne, 1995 |
|
|
Na sklepieniach skrzydła zach. i pn. namalowane są sceny biblijne ze Starego Testamentu, na ścianach sceny z niedzielnych ewangelii. źródło: NKJP: Jan Bałdowski: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, 1996 |
|
|
Uroczystość rozpoczął ks. Edward Giemza, który przeczytał zgromadzonym ewangelię o narodzeniu pańskim. źródło: NKJP: Z potrzeby serca, Dziennik Polski - Proszowice, 2003-12-23 |
|
|
Czuwajcie, bo nie znacie dnia ani godziny - powiedział m.in. w kazaniu ks. Mariusz Kwiek, nawiązując do Ewangelii o pannach mądrych i nieroztropnych. źródło: NKJP: Zabrał ich Dunajec..., Dziennik Polski - Nowy Sącz, 2001-04-09 - |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ewangelia |
ewangelie |
|
| D. | ewangelii |
ewangelii |
neut |
| ewangelij |
char | ||
| C. | ewangelii |
ewangeliom |
|
| B. | ewangelię |
ewangelie |
|
| N. | ewangelią |
ewangeliami |
|
| Ms. | ewangelii |
ewangeliach |
|
| W. | ewangelio |
ewangelie |
5. wzór
Definicja
Noty o użyciu
D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [ewaŋgelji].
Wymowa
[ewaŋgelja] lub [ewangelja], lub przestarz. [ewaŋgielja]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół wyznania: zasady i prawdy wiary
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie prawdy i wartości życiowe
Połączenia
- narodowa, nowa ewangelia
Cytaty
|
Nie potrzebujemy żadnej nowej ewangelii, potrzebujemy nowej ewangelizacji. Jezus nadal uzdrawia wielu chorych. źródło: NKJP: Marcin Stelmasiak, Tomasz Wypych: Spotkanie z ojcem Tardifem, Gazeta Wyborcza, 1996-07-31 |
|
|
Wynikiem przemiany są Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego i Pan Tadeusz. Szczególnie Księgi... stanowią dla Pigonia dzieło prorocze, narodową ewangelię. źródło: NKJP: Krystyna Ratajska: Neomesjanistyczni spadkobiercy Mickiewicza, 1998 |
|
|
Lekturą, która ostatnio go zafascynowała jest „Dzienniczek św. siostry Faustyny”. Proboszcz uważa, że jest to swego rodzaju ewangelia oparta na codziennym życiu. źródło: NKJP: Anna Danuta Lisota: Służy Bogu i ludziom, prasa, 2001 |
|
|
W Amway i głoszoną przezeń ewangelię sukcesu wierzy dziś 80 tysięcy Polaków noszących znaczek dystrybutora [...]. źródło: NKJP: Mac Jerzy Sławomir: Tajemnica Amwaya, 1998 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ewangelia |
ewangelie |
|
| D. | ewangelii |
ewangelii |
neut |
| ewangelij |
char | ||
| C. | ewangelii |
ewangeliom |
|
| B. | ewangelię |
ewangelie |
|
| N. | ewangelią |
ewangeliami |
|
| Ms. | ewangelii |
ewangeliach |
|
| W. | ewangelio |
ewangelie |