Chronologizacja
Pochodzenie
śr.-w.-niem. serten (sërten) 'łudzić, oszukiwać, zwodzić'
Możliwe pośrednictwo czeskie (Siatkowski, Basaj)
1. do śmiechu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny rozrywka
Relacje znaczeniowe
synonimy: | dowcipkować |
Połączenia
- kolega, mąż, rodzina, tata; ksiądz, lekarz, prezes, trener żartuje
- żartować na temat czegoś
- żartować z siebie; z dziennikarzy, z prezydenta
- często; otwarcie żartować
- lubić; potrafić, próbować; (nie) wypada żartować
- śmiać się i żartować; żartować i dowcipkować
Cytaty
Gapcia i Lilka skończyły wczoraj pół roku. Tata żartował, że w związku z tym należałoby zapalić jedną świeczkę. Ale na początku nikomu nie było do śmiechu. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Sprawa Niny S., 2009 |
|
Zofia Ciura jest bardzo pogodną osobą. Często żartuje. Nawet podczas swojego przyjęcia urodzinowego, rozglądając się po rodzinie powiedziała z uśmiechem: - Ale żeście się wszyscy postarzeli [...]. źródło: NKJP: Magdalena Sośnicka Dzwonek: To jest piękny wiek, Gazeta Wrocławska, 2002-08-12 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
żartuję |
żartujemy |
|||
2 os. |
żartujesz |
żartujecie |
|||
3 os. |
żartuje |
żartują |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
żartowałem +(e)m żartował |
żartowałam +(e)m żartowała |
żartowałom +(e)m żartowało |
żartowaliśmy +(e)śmy żartowali |
żartowałyśmy +(e)śmy żartowały |
2 os. |
żartowałeś +(e)ś żartował |
żartowałaś +(e)ś żartowała |
żartowałoś +(e)ś żartowało |
żartowaliście +(e)ście żartowali |
żartowałyście +(e)ście żartowały |
3 os. |
żartował |
żartowała |
żartowało |
żartowali |
żartowały |
bezosobnik: żartowano
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę żartował będę żartować |
będę żartowała będę żartować |
będę żartowało będę żartować |
będziemy żartowali będziemy żartować |
będziemy żartowały będziemy żartować |
2 os. |
będziesz żartował będziesz żartować |
będziesz żartowała będziesz żartować |
będziesz żartowało będziesz żartować |
będziecie żartowali będziecie żartować |
będziecie żartowały będziecie żartować |
3 os. |
będzie żartował będzie żartować |
będzie żartowała będzie żartować |
będzie żartowało będzie żartować |
będą żartowali będą żartować |
będą żartowały będą żartować |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
żartujmy |
|
2 os. |
żartuj |
żartujcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
żartowałbym bym żartował |
żartowałabym bym żartowała |
żartowałobym bym żartowało |
żartowalibyśmy byśmy żartowali |
żartowałybyśmy byśmy żartowały |
2 os. |
żartowałbyś byś żartował |
żartowałabyś byś żartowała |
żartowałobyś byś żartowało |
żartowalibyście byście żartowali |
żartowałybyście byście żartowały |
3 os. |
żartowałby by żartował |
żartowałaby by żartowała |
żartowałoby by żartowało |
żartowaliby by żartowali |
żartowałyby by żartowały |
bezosobnik: żartowano by
bezokolicznik: żartować
imiesłów przysłówkowy współczesny:
żartując
gerundium: żartowanie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | żartowanie |
żartowania |
D. | żartowania |
żartowań |
C. | żartowaniu |
żartowaniom |
B. | żartowanie |
żartowania |
N. | żartowaniem |
żartowaniami |
Ms. | żartowaniu |
żartowaniach |
W. | żartowanie |
żartowania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: żartujący
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | żartujący |
żartujący |
żartujący |
żartujące |
żartująca |
D. | żartującego |
żartującego |
żartującego |
żartującego |
żartującej |
C. | żartującemu |
żartującemu |
żartującemu |
żartującemu |
żartującej |
B. | żartującego |
żartującego |
żartujący |
żartujące |
żartującą |
N. | żartującym |
żartującym |
żartującym |
żartującym |
żartującą |
Ms. | żartującym |
żartującym |
żartującym |
żartującym |
żartującej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | żartujący |
żartujący |
żartujące |
żartujące |
D. | żartujących |
żartujących |
żartujących |
żartujących |
C. | żartującym |
żartującym |
żartującym |
żartującym |
B. | żartujących |
żartujących |
żartujących |
żartujące |
N. | żartującymi |
żartującymi |
żartującymi |
żartującymi |
Ms. | żartujących |
żartujących |
żartujących |
żartujących |
odpowiednik aspektowy: zażartować
Składnia
+ | żartować | + |
(z KOGO/CEGO) +
(że ZDANIE)
|
2. żartuje pan!
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Połączenia
- przestać żartować
- pan (chyba) żartuje! nie żartuj!
Cytaty
Stasiu, ja już wybudowałem pięć chałup. W tym jeden dworek. - Żartujesz? - Mówili na mnie Carrington... - Takie pieniądze miałeś? źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009 |
|
I na tę propozycję nie odzywa się premier, tylko odzywa się wiceminister w jednym z resortów, który w obecności premiera mówi, co premier zdecydował? Dokładnie tak. Nie żartuje pan? Nie żartuję, z pełną powagą. źródło: NKJP: Stenogram z 18. posiedzenia Komisji Śledczej do zbadania ujawnionych w mediach zarzutów dotyczących przypadków korupcji podczas prac nad nowelizacją ustawy o radiofonii i telewizji (SRTV) w dniu 8 marca 2003 r. |
|
1.17, 3.22, 5.11, 6.03, 7.14, 8.57...„ Rozkład pociągów? - Zapisuję godziny karmienia Julka. - Pierwsza siedemnaście? Trzecia dwadzieścia dwie?! Nie żartuj! - Nie żartuję. - Tyle razy cię budzi?! To chamstwo! źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Pudełko ze szpilkami, 2002 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
żartuję |
żartujemy |
|||
2 os. |
żartujesz |
żartujecie |
|||
3 os. |
żartuje |
żartują |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
żartowałem +(e)m żartował |
żartowałam +(e)m żartowała |
żartowałom +(e)m żartowało |
żartowaliśmy +(e)śmy żartowali |
żartowałyśmy +(e)śmy żartowały |
2 os. |
żartowałeś +(e)ś żartował |
żartowałaś +(e)ś żartowała |
żartowałoś +(e)ś żartowało |
żartowaliście +(e)ście żartowali |
żartowałyście +(e)ście żartowały |
3 os. |
żartował |
żartowała |
żartowało |
żartowali |
żartowały |
bezosobnik: żartowano
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę żartował będę żartować |
będę żartowała będę żartować |
będę żartowało będę żartować |
będziemy żartowali będziemy żartować |
będziemy żartowały będziemy żartować |
2 os. |
będziesz żartował będziesz żartować |
będziesz żartowała będziesz żartować |
będziesz żartowało będziesz żartować |
będziecie żartowali będziecie żartować |
będziecie żartowały będziecie żartować |
3 os. |
będzie żartował będzie żartować |
będzie żartowała będzie żartować |
będzie żartowało będzie żartować |
będą żartowali będą żartować |
będą żartowały będą żartować |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
żartujmy |
|
2 os. |
żartuj |
żartujcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
żartowałbym bym żartował |
żartowałabym bym żartowała |
żartowałobym bym żartowało |
żartowalibyśmy byśmy żartowali |
żartowałybyśmy byśmy żartowały |
2 os. |
żartowałbyś byś żartował |
żartowałabyś byś żartowała |
żartowałobyś byś żartowało |
żartowalibyście byście żartowali |
żartowałybyście byście żartowały |
3 os. |
żartowałby by żartował |
żartowałaby by żartowała |
żartowałoby by żartowało |
żartowaliby by żartowali |
żartowałyby by żartowały |
bezosobnik: żartowano by
bezokolicznik: żartować
imiesłów przysłówkowy współczesny:
żartując
gerundium: żartowanie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | żartowanie |
żartowania |
D. | żartowania |
żartowań |
C. | żartowaniu |
żartowaniom |
B. | żartowanie |
żartowania |
N. | żartowaniem |
żartowaniami |
Ms. | żartowaniu |
żartowaniach |
W. | żartowanie |
żartowania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: żartujący
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | żartujący |
żartujący |
żartujący |
żartujące |
żartująca |
D. | żartującego |
żartującego |
żartującego |
żartującego |
żartującej |
C. | żartującemu |
żartującemu |
żartującemu |
żartującemu |
żartującej |
B. | żartującego |
żartującego |
żartujący |
żartujące |
żartującą |
N. | żartującym |
żartującym |
żartującym |
żartującym |
żartującą |
Ms. | żartującym |
żartującym |
żartującym |
żartującym |
żartującej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | żartujący |
żartujący |
żartujące |
żartujące |
D. | żartujących |
żartujących |
żartujących |
żartujących |
C. | żartującym |
żartującym |
żartującym |
żartującym |
B. | żartujących |
żartujących |
żartujących |
żartujące |
N. | żartującymi |
żartującymi |
żartującymi |
żartującymi |
Ms. | żartujących |
żartujących |
żartujących |
żartujących |