UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

bela

Chronologizacja

1538, SPXVI

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. bela
 bele
D. beli
 beli
 neut
bel
 char
C. beli
 belom
B. belę
 bele
N. belą
 belami
Ms. beli
 belach
W. belo
 bele

1. tkaniny

Definicja

gruby zwój tkaniny, papieru, folii, blachy lub innych podobnych rzeczy

Pochodzenie

Od:  bela  'duża belka' (tkaniny, papier itp. nawijano dawniej na podłużny kawałek drewna - belkę).

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  zwój

Połączenia

  • bela materiału, papieru, płótna, sukna

Cytaty

W grudniu 1941 Geneta gonił po ulicy krawiec, któremu zwinął on belę materiału, i wraz ze skradzioną belą Jean Genet wpadł w objęcia księgarza, któremu wcześniej podwędził wszystkie tomy Prousta.

źródło: NKJP: Krzysztof Rutkowski: Parawany Geneta, Gazeta Wyborcza, 1994-04-20

Kupiec cicho wyszedł na zewnątrz, zbliżył się do furgonu, pogłaskał chrapy konia, odrzucił okrywającą wóz derkę i prawie po omacku zaczął czegoś szukać wśród worków soli, beczułek miodu i małych bel gandawskiego sukna.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003

Odzyskano skradziony towar: 11 beli firan wartości 4,6 tys. zł.

źródło: NKJP: (ziob): Krótko, Dziennik Polski, 2005-05-06

Lokatorzy twierdzą, że bele folii leżały pod blokami, teraz jednak zniknęły

źródło: NKJP: (Chyl): Proste parapety, brudne balkony, Gazeta Krakowska, 2001-07-04

Na cylindrach założono już płyty z kolumnami (stronami) gazety, nawinięto bele papieru, a maszynista przy pulpicie sprawdza, czy wszystko jest w porządku.

źródło: NKJP: 65 milionów kilogramów „Dziennika Polskiego”, Dziennik Polski, 2000-03-06

Składnia

bez ograniczeń + bela +
CZEGO

2. siana

Definicja

sprasowany prostopadłościan lub walec różnych materiałów

Pochodzenie

Uogólnione użycie wyrazu  bela  w zn. 'zwój (jakiegoś materiału)'.

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia rolnictwo

Relacje znaczeniowe

synonimy:  bal, balot
hiperonimy:  blok

Połączenia

  • sprasowana bela
  • bela siana, słomy

Cytaty

Kazimierz przytaszczył spod ściany belę siana i sporą jej część rzucił Gwiazdce. Niech się gadzina naje.

źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Skarb w glinianym naczyniu, 2008

Z nowinek technologicznych pokazano m.in. zmywarkę do plastikowych doniczek, potężną maszynę do zbierania okrągłych i stożkowatych bel słomy z pola i system „easy straw” do usuwania ściółki z obory.

źródło: NKJP: Gazeta Wyborcza, 1995-03-13

Ewa i Lilith rozsiadły się na przyczepie pełznącego przed motocyklem traktora wiozącego bele sprasowanego siana.

źródło: NKJP: Ewa Cechnicka: Znak Anny data, 1997

Uformowane w prostokątne bele poszczególne rodzaje odpadów trafią jako surowiec wtórny do odbiorców – m.in. papierni, hut szkła, wytwórni materiałów drogowych.

źródło: NKJP: (ADG): Mniej śmieci trafi na wysypisko, Gazeta Poznańska, 2001-12-05

Składnia

bez ograniczeń + bela +
CZEGO

3. duża belka

Definicja

pot. 
duża belka - materiał konstrukcyjny

Pochodzenie

Zob.  belka 

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo materiały, narzędzia i maszyny budowlane

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  belka

Połączenia

  • drewniane; zgniłe, zbutwiałe bele
  • bela stropu

Cytaty

Można ją, rzecz jasna, podstemplować, gdy się pokosi, nowym dachem przykryć, by nie kapało, tu i ówdzie belę wymienić... Tylko po co, pytam się? Drewniane domy jak ludzie, prędzej czy później umierają.

źródło: NKJP: Mariusz Wilk: Dom nad Oniego, 2006

Kiedy jego ojciec zobaczył, że szamoczący się ludzie topią jeden drugiego, wskoczył do wody w ostatniej chwili. Miała 15 stopni, a do brzegu było 10 kilometrów. Wraz z jednym Polakiem i Niemcem (którzy wkrótce zemdleli i utonęli) uchwycił się grubej beli.

źródło: NKJP: Beata Machowska-Kaczmarek: Na okręcie śmierci, Polska Głos Wielkopolski, 2004-08-07

Ciężkie bele stropów nie mają nic wspólnego z finezją chińskich pałacowych altanek.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Światowidz, 1998

Przedpołudnia pan Tomasz spędza w przydomowej pracowni, oprószony drobinami z ciosanych beli drewna.

źródło: NKJP: Joanna Heler: Szamani znad Kłodnic, Dziennik Zachodni, 2003-06-13

Jest tu dom podparty zgniłymi belami i ustępy drewniane walące się.

źródło: NKJP: Ryszard Budnik: Czas na zmiany w Nakle, Nakielski Czas, 2007-11-29

4. miara

Definicja

edytor. 
miara papieru równa dziesięciu ryzom

Pochodzenie

Od:  bela  w zn. 'zwój papieru'.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu wydawnictwa

Cytaty

Paka, bela, ryza, libra…Tradycyjne jednostki liczenia arkuszy papieru.

źródło: Internet: zecernia.com/html/?tag=miary-papieru

(...) pomiar wilgotności papieru w belach / ryzach.

źródło: Internet:.mera-sp.com.pl/katalog.../wilgotnosciomierz-do-papieru
Data ostatniej modyfikacji: 24.01.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN