UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

niszczyć

Chronologizacja

SStp: (inne znaczenie), SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *niščiti 'czynić biednym, nędznym, doprowadzać do nędzy, do upadku, do wyniszczenia'

Forma prasłowiańska jest czasownikiem odprzymiotnikowym od psł. *niščь 'biedny, nędzny'

1. miasto

Definicja

powodować, że coś nie nadaje się do użytku lub przestaje istnieć

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	dewastować, dezelować, psuć, uszkadzać
	antonimy:	tworzyć

Połączenia

chemioterapia, pożar, rdza niszczy; wandale niszczą
niszczenie akt, budynku, dokumentów, mienia, umocnień; chwastów, roślinności, środowiska; cywilizacji, narodu, polskości; autorytetu
niszczyć dobytek, dorobek; komórki, szkliwo, tkankę, włosy, zarodki; plantacje, uprawy, zasiew; ozon, przyrodę, szkodniki, warstwę ozonową; odzież, silnik, ubrania; kraj, kulturę, państwo, społeczeństwo; indywidualność, osobowość, przyjaźń, więź, życie
niszczyć z premedytacją
niszczyć bezlitośnie, bezpowrotnie, metodycznie, nieodwracalnie, systematycznie, w zarodku
bezmyślne, chuligańskie, systematyczne, umyślne niszczenie; niszczący żywioł; siła niszcząca; niszczące działanie, najazdy; proces, żądza niszczenia

Cytaty

	Ludność niszczyła carskie portrety w urzędach, a podręczniki rosyjskie w szkołach. źródło: KWSJP: Stefan Kieniewicz: Historia Polski 1795-1918, 1968
	Niszczyli ubrania przy obróbce drzewa. źródło: KWSJP: Mieczysław Gogacz: On ma wzrastać, 1962
	Dramatycznie przedstawia się stan dróg. Te, które zostały zbudowane przed inwazją radziecką, niszczyli partyzanci. źródło: KWSJP: Zofia Stachura, Henryk Suchar: Szmaragdy lwa, prasa, 1997
	Bywają wyładowania natury, gdy żywioły sprzysięgają się razem. Woda i ogień, powietrze i ziemia pracują wtedy zgodnie, niszcząc dobytek człowieka. źródło: KWSJP: Karol Estreicher: Krystianna, 1957
	Ona nie chce niszczyć mu kariery. źródło: KWSJP: Jacek Rębacz: Zakopane: sezon na samobójców, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	niszczę	niszczymy
2 os.	niszczysz	niszczycie
3 os.	niszczy	niszczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	niszczyłem +(e)m niszczył	niszczyłam +(e)m niszczyła	niszczyłom +(e)m niszczyło	niszczyliśmy +(e)śmy niszczyli	niszczyłyśmy +(e)śmy niszczyły
2 os.	niszczyłeś +(e)ś niszczył	niszczyłaś +(e)ś niszczyła	niszczyłoś +(e)ś niszczyło	niszczyliście +(e)ście niszczyli	niszczyłyście +(e)ście niszczyły
3 os.	niszczył	niszczyła	niszczyło	niszczyli	niszczyły

bezosobnik: niszczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę niszczył będę niszczyć	będę niszczyła będę niszczyć	będę niszczyło będę niszczyć	będziemy niszczyli będziemy niszczyć	będziemy niszczyły będziemy niszczyć
2 os.	będziesz niszczył będziesz niszczyć	będziesz niszczyła będziesz niszczyć	będziesz niszczyło będziesz niszczyć	będziecie niszczyli będziecie niszczyć	będziecie niszczyły będziecie niszczyć
3 os.	będzie niszczył będzie niszczyć	będzie niszczyła będzie niszczyć	będzie niszczyło będzie niszczyć	będą niszczyli będą niszczyć	będą niszczyły będą niszczyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		niszczmy
2 os.	niszcz	niszczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	niszczyłbym bym niszczył	niszczyłabym bym niszczyła	niszczyłobym bym niszczyło	niszczylibyśmy byśmy niszczyli	niszczyłybyśmy byśmy niszczyły
2 os.	niszczyłbyś byś niszczył	niszczyłabyś byś niszczyła	niszczyłobyś byś niszczyło	niszczylibyście byście niszczyli	niszczyłybyście byście niszczyły
3 os.	niszczyłby by niszczył	niszczyłaby by niszczyła	niszczyłoby by niszczyło	niszczyliby by niszczyli	niszczyłyby by niszczyły

bezosobnik: niszczono by

bezokolicznik: niszczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: niszcząc

gerundium: niszczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	niszczenie	niszczenia
D.	niszczenia	niszczeń
C.	niszczeniu	niszczeniom
B.	niszczenie	niszczenia
N.	niszczeniem	niszczeniami
Ms.	niszczeniu	niszczeniach
W.	niszczenie	niszczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: niszczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niszczący	niszczący	niszczący	niszczące	niszcząca
D.	niszczącego	niszczącego	niszczącego	niszczącego	niszczącej
C.	niszczącemu	niszczącemu	niszczącemu	niszczącemu	niszczącej
B.	niszczącego	niszczącego	niszczący	niszczące	niszczącą
N.	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącą
Ms.	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niszczący	niszczący	niszczące	niszczące
D.	niszczących	niszczących	niszczących	niszczących
C.	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącym
B.	niszczących	niszczących	niszczących	niszczące
N.	niszczącymi	niszczącymi	niszczącymi	niszczącymi
Ms.	niszczących	niszczących	niszczących	niszczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: niszczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niszczony	niszczony	niszczony	niszczone	niszczona
D.	niszczonego	niszczonego	niszczonego	niszczonego	niszczonej
C.	niszczonemu	niszczonemu	niszczonemu	niszczonemu	niszczonej
B.	niszczonego	niszczonego	niszczony	niszczone	niszczoną
N.	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczoną
Ms.	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niszczeni	niszczeni	niszczone	niszczone
D.	niszczonych	niszczonych	niszczonych	niszczonych
C.	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczonym
B.	niszczonych	niszczonych	niszczonych	niszczone
N.	niszczonymi	niszczonymi	niszczonymi	niszczonymi
Ms.	niszczonych	niszczonych	niszczonych	niszczonych

odpowiednik aspektowy: zniszczyć

Składnia

niszczyć

2. zdrowie

Definicja

pogarszać funkcjonowanie organizmu lub jego części

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	rujnować, wyniszczać
	hiperonimy:	osłabiać

Połączenia

chemioterapia, głodówka niszczy
niszczyć mózg, organizm, psychikę, wątrobę, wzrok, żołądek

Cytaty

Jeszcze silniej i gwałtowniej niszczy zdrowie i życie heroina, pochodna morfiny.

źródło: KWSJP: Tajemnice zdrowia. Mak lekarski, prasa, 1988

Nikotyna, jak każda substancja narkotyczna, modyfikuje działanie mózgu, niszczy krew, powoduje uzależnienie biologiczne.

źródło: KWSJP: Helena Noskowicz-Bieroniowa: Chcesz rzucić palenie: różne sposoby wyzwalania z nałogu, rady i informacje, 2001

Złamany niedostatkiem i długą tułaczką, żył w czasie wojny krymskiej nadzieją lepszej przyszłości dla Polski. Gdy ta zawiodła, stracił siły do opierania się niszczącej go chorobie i niezdrowemu klimatowi.

źródło: KWSJP: Adam Lewak: Mazzini i emigracja polska, 1923

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	niszczę	niszczymy
2 os.	niszczysz	niszczycie
3 os.	niszczy	niszczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	niszczyłem +(e)m niszczył	niszczyłam +(e)m niszczyła	niszczyłom +(e)m niszczyło	niszczyliśmy +(e)śmy niszczyli	niszczyłyśmy +(e)śmy niszczyły
2 os.	niszczyłeś +(e)ś niszczył	niszczyłaś +(e)ś niszczyła	niszczyłoś +(e)ś niszczyło	niszczyliście +(e)ście niszczyli	niszczyłyście +(e)ście niszczyły
3 os.	niszczył	niszczyła	niszczyło	niszczyli	niszczyły

bezosobnik: niszczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę niszczył będę niszczyć	będę niszczyła będę niszczyć	będę niszczyło będę niszczyć	będziemy niszczyli będziemy niszczyć	będziemy niszczyły będziemy niszczyć
2 os.	będziesz niszczył będziesz niszczyć	będziesz niszczyła będziesz niszczyć	będziesz niszczyło będziesz niszczyć	będziecie niszczyli będziecie niszczyć	będziecie niszczyły będziecie niszczyć
3 os.	będzie niszczył będzie niszczyć	będzie niszczyła będzie niszczyć	będzie niszczyło będzie niszczyć	będą niszczyli będą niszczyć	będą niszczyły będą niszczyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		niszczmy
2 os.	niszcz	niszczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	niszczyłbym bym niszczył	niszczyłabym bym niszczyła	niszczyłobym bym niszczyło	niszczylibyśmy byśmy niszczyli	niszczyłybyśmy byśmy niszczyły
2 os.	niszczyłbyś byś niszczył	niszczyłabyś byś niszczyła	niszczyłobyś byś niszczyło	niszczylibyście byście niszczyli	niszczyłybyście byście niszczyły
3 os.	niszczyłby by niszczył	niszczyłaby by niszczyła	niszczyłoby by niszczyło	niszczyliby by niszczyli	niszczyłyby by niszczyły

bezosobnik: niszczono by

bezokolicznik: niszczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: niszcząc

gerundium: niszczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	niszczenie	niszczenia
D.	niszczenia	niszczeń
C.	niszczeniu	niszczeniom
B.	niszczenie	niszczenia
N.	niszczeniem	niszczeniami
Ms.	niszczeniu	niszczeniach
W.	niszczenie	niszczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: niszczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niszczący	niszczący	niszczący	niszczące	niszcząca
D.	niszczącego	niszczącego	niszczącego	niszczącego	niszczącej
C.	niszczącemu	niszczącemu	niszczącemu	niszczącemu	niszczącej
B.	niszczącego	niszczącego	niszczący	niszczące	niszczącą
N.	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącą
Ms.	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niszczący	niszczący	niszczące	niszczące
D.	niszczących	niszczących	niszczących	niszczących
C.	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącym
B.	niszczących	niszczących	niszczących	niszczące
N.	niszczącymi	niszczącymi	niszczącymi	niszczącymi
Ms.	niszczących	niszczących	niszczących	niszczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: niszczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niszczony	niszczony	niszczony	niszczone	niszczona
D.	niszczonego	niszczonego	niszczonego	niszczonego	niszczonej
C.	niszczonemu	niszczonemu	niszczonemu	niszczonemu	niszczonej
B.	niszczonego	niszczonego	niszczony	niszczone	niszczoną
N.	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczoną
Ms.	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niszczeni	niszczeni	niszczone	niszczone
D.	niszczonych	niszczonych	niszczonych	niszczonych
C.	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczonym
B.	niszczonych	niszczonych	niszczonych	niszczone
N.	niszczonymi	niszczonymi	niszczonymi	niszczonymi
Ms.	niszczonych	niszczonych	niszczonych	niszczonych

odpowiednik aspektowy: zniszczyć

Składnia

niszczyć

KOGO/CO

3. człowieka

Definicja

prześladując kogoś, psuć mu opinię lub doprowadzać do załamania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

prześladować

Połączenia

niszczenie przeciwników
niszczyć człowieka, psychikę
niszczyć z premedytacją
bezlitośnie niszczyć
żądza niszczenia

Cytaty

	Ona nie pokona mojej matki... nie może pokonać! Wystarczy, że niszczy ojca. źródło: KWSJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001
	Nędzę i cierpienie trzeba przezwyciężać jako zło, które niszczy i kaleczy ludzi. źródło: KWSJP: Wacław Hryniewicz: Uniżenie Boga, uniżenie Kościoła, prasa, 1994
	Kiedy partnerka chciała wyłamać się z układu, postanowił ją ukarać. Za brak miłości zemścił się, niszcząc jej osobowość. źródło: KWSJP: Andrzej Komorowski, Małgorzata Janczewska: Wypalił jej twarz kwasem, Super Express, 1998
	W tej grze odbijały się przedstawiane przez Hłaskę relacje międzyludzkie, pełne bezinteresownego zła, przepojone podskórną walką, chęcią zwyciężania i niszczenia drugiego. źródło: KWSJP: Piotr Bratkowski: Ameryka..., prasa, 1984

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	niszczę	niszczymy
2 os.	niszczysz	niszczycie
3 os.	niszczy	niszczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	niszczyłem +(e)m niszczył	niszczyłam +(e)m niszczyła	niszczyłom +(e)m niszczyło	niszczyliśmy +(e)śmy niszczyli	niszczyłyśmy +(e)śmy niszczyły
2 os.	niszczyłeś +(e)ś niszczył	niszczyłaś +(e)ś niszczyła	niszczyłoś +(e)ś niszczyło	niszczyliście +(e)ście niszczyli	niszczyłyście +(e)ście niszczyły
3 os.	niszczył	niszczyła	niszczyło	niszczyli	niszczyły

bezosobnik: niszczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę niszczył będę niszczyć	będę niszczyła będę niszczyć	będę niszczyło będę niszczyć	będziemy niszczyli będziemy niszczyć	będziemy niszczyły będziemy niszczyć
2 os.	będziesz niszczył będziesz niszczyć	będziesz niszczyła będziesz niszczyć	będziesz niszczyło będziesz niszczyć	będziecie niszczyli będziecie niszczyć	będziecie niszczyły będziecie niszczyć
3 os.	będzie niszczył będzie niszczyć	będzie niszczyła będzie niszczyć	będzie niszczyło będzie niszczyć	będą niszczyli będą niszczyć	będą niszczyły będą niszczyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		niszczmy
2 os.	niszcz	niszczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	niszczyłbym bym niszczył	niszczyłabym bym niszczyła	niszczyłobym bym niszczyło	niszczylibyśmy byśmy niszczyli	niszczyłybyśmy byśmy niszczyły
2 os.	niszczyłbyś byś niszczył	niszczyłabyś byś niszczyła	niszczyłobyś byś niszczyło	niszczylibyście byście niszczyli	niszczyłybyście byście niszczyły
3 os.	niszczyłby by niszczył	niszczyłaby by niszczyła	niszczyłoby by niszczyło	niszczyliby by niszczyli	niszczyłyby by niszczyły

bezosobnik: niszczono by

bezokolicznik: niszczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: niszcząc

gerundium: niszczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	niszczenie	niszczenia
D.	niszczenia	niszczeń
C.	niszczeniu	niszczeniom
B.	niszczenie	niszczenia
N.	niszczeniem	niszczeniami
Ms.	niszczeniu	niszczeniach
W.	niszczenie	niszczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: niszczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niszczący	niszczący	niszczący	niszczące	niszcząca
D.	niszczącego	niszczącego	niszczącego	niszczącego	niszczącej
C.	niszczącemu	niszczącemu	niszczącemu	niszczącemu	niszczącej
B.	niszczącego	niszczącego	niszczący	niszczące	niszczącą
N.	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącą
Ms.	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niszczący	niszczący	niszczące	niszczące
D.	niszczących	niszczących	niszczących	niszczących
C.	niszczącym	niszczącym	niszczącym	niszczącym
B.	niszczących	niszczących	niszczących	niszczące
N.	niszczącymi	niszczącymi	niszczącymi	niszczącymi
Ms.	niszczących	niszczących	niszczących	niszczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: niszczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niszczony	niszczony	niszczony	niszczone	niszczona
D.	niszczonego	niszczonego	niszczonego	niszczonego	niszczonej
C.	niszczonemu	niszczonemu	niszczonemu	niszczonemu	niszczonej
B.	niszczonego	niszczonego	niszczony	niszczone	niszczoną
N.	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczoną
Ms.	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niszczeni	niszczeni	niszczone	niszczone
D.	niszczonych	niszczonych	niszczonych	niszczonych
C.	niszczonym	niszczonym	niszczonym	niszczonym
B.	niszczonych	niszczonych	niszczonych	niszczone
N.	niszczonymi	niszczonymi	niszczonymi	niszczonymi
Ms.	niszczonych	niszczonych	niszczonych	niszczonych

odpowiednik aspektowy: zniszczyć

Składnia

niszczyć

KOGO

Data ostatniej modyfikacji: 03.02.2014