UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wyryć

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. ryć

1. napis

Definicja

zrobić litery lub inne znaki na twardej powierzchni, przesuwając po niej jakieś ostre narzędzie

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	wyżłobić
	hiperonimy:	wyrżnąć

Połączenia

wyryć autograf, datę, epitafium, godło, herb, imię, inicjały, inskrypcję, litery, maksymę, monogram, napis, ornament, plan, podobiznę, rysunek, sentencję, słowa, symbole, tekst, zdanie, znaki
wyryć dłutem, gwoździem, kozikiem, paznokciem, rylcem, scyzorykiem
wyryć na blacie, na cokole, na drewnie, na głazie, na grobie, na kamieniu, na marmurze, na murze, na nagrobku, na płycie, na pomniku, na ścianie, na tablicy
wyryć w drewnie, w korze, w marmurze, w skale

Cytaty

	Za panowania cesarza Septymiusza Sewera, na ścianie rzymskiej Świątyni Pokoju zawieszono 150 marmurowych płyt tworzących razem prostokąt o wymiarach 18 x 13 m. Na nim wyryto szczegółowy plan Wiecznego Miasta. źródło: KWSJP: Robert Gontarek: Tysiącletnie puzzle, Ozon, 2005, nr 21
	Odkopane sprzęty codziennego użytku, dzieła sztuki, broń, znaki wyryte na glinianych tabliczkach dawały szansę odtworzenia przybliżonego obrazu egzystencji pałacowej elity oraz artystów i rzemieślników. źródło: KWSJP: Jan Mar: Powrót do kolebki, 1976
	Napis wyryty na ołtarzu poświęconym Jowiszowi nosi datę dzienną 11 kwietnia, urodzin władcy. źródło: KWSJP: Tadeusz Kotula: Septymiusz Sewerus. Cesarz z Lepcis Magna, 1986
	Przeciągnąłem dłonią po wyrytych w korze literach i zaraz cofnąłem ramię. źródło: KWSJP: Stanisław Dobiasz: Nienawidzę Seneki, 1984
	W ogromnym Parku Archeologicznym pozostały do dziś dobrze zachowane ruiny teatru greckiego oraz wykutego w skale rzymskiego amfiteatru (stali bywalcy wyryli na kamiennych siedzeniach swoje imiona […]). źródło: KWSJP: Jolanta Kobylińska, Maciej Zakrocki: Podróże, Cosmopolitan, 1999, nr 7

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wyryję	wyryjemy
2 os.	wyryjesz	wyryjecie
3 os.	wyryje	wyryją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyryłem +(e)m wyrył	wyryłam +(e)m wyryła	wyryłom +(e)m wyryło	wyryliśmy +(e)śmy wyryli	wyryłyśmy +(e)śmy wyryły
2 os.	wyryłeś +(e)ś wyrył	wyryłaś +(e)ś wyryła	wyryłoś +(e)ś wyryło	wyryliście +(e)ście wyryli	wyryłyście +(e)ście wyryły
3 os.	wyrył	wyryła	wyryło	wyryli	wyryły

bezosobnik: wyryto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wyryjmy
2 os.	wyryj	wyryjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyryłbym bym wyrył	wyryłabym bym wyryła	wyryłobym bym wyryło	wyrylibyśmy byśmy wyryli	wyryłybyśmy byśmy wyryły
2 os.	wyryłbyś byś wyrył	wyryłabyś byś wyryła	wyryłobyś byś wyryło	wyrylibyście byście wyryli	wyryłybyście byście wyryły
3 os.	wyryłby by wyrył	wyryłaby by wyryła	wyryłoby by wyryło	wyryliby by wyryli	wyryłyby by wyryły

bezosobnik: wyryto by

bezokolicznik: wyryć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wyrywszy

gerundium: wyrycie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wyrycie	wyrycia
D.	wyrycia	wyryć
C.	wyryciu	wyryciom
B.	wyrycie	wyrycia
N.	wyryciem	wyryciami
Ms.	wyryciu	wyryciach
W.	wyrycie	wyrycia

imiesłów przymiotnikowy bierny: wyryty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wyryty	wyryty	wyryty	wyryte	wyryta
D.	wyrytego	wyrytego	wyrytego	wyrytego	wyrytej
C.	wyrytemu	wyrytemu	wyrytemu	wyrytemu	wyrytej
B.	wyrytego	wyrytego	wyryty	wyryte	wyrytą
N.	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytą
Ms.	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wyryci	wyryci	wyryte	wyryte
D.	wyrytych	wyrytych	wyrytych	wyrytych
C.	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytym
B.	wyrytych	wyrytych	wyrytych	wyryte
N.	wyrytymi	wyrytymi	wyrytymi	wyrytymi
Ms.	wyrytych	wyrytych	wyrytych	wyrytych

odpowiednik aspektowy: ryć

Składnia

Rz_osobowy

wyryć

CO + GDZIE + (CZYM)

2. rowy

Definicja

zrobić wgłębienie w ziemi, przesuwając się w niej lub wbijając w nią i przesuwając w niej jakiś przedmiot

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Połączenia

wyryć dołki, jamę, koleiny, norę, rów

Cytaty

	Droga zanikała, rozplatała się w wachlarz głębokich kolein wyrytych kołami, jechali więc na przełaj, omijali doły pełne wody, zarosłe wysoką trawą i kępy drzewek o płaskich koronach podobnych do ogromnych grzybów. źródło: KWSJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966
	Wędrowałem równiną pokrytą wyschniętymi trawami i szachownicą uprawnych poletek. Wyryte wozami koleiny na drodze miały barwę niemal czarną. źródło: KWSJP: Jan Mar: Powrót do kolebki, 1976
	Do wyrytego w zamarzniętej ziemi długiego rowu wrzucano nagie zwłoki. źródło: KWSJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994
	Za pomocą drewnianych motyk i kołków sadzeniowych spulchniali glebę, potem umieszczali w wyrytych dołkach nasiona. źródło: KWSJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994
	Nieocenioną przysługę wyświadczył mu Saudyjczyk Osama ben Laden, który maszynami budowlanymi sprowadzonymi z rodzinnej firmy w Arabii wyrył w górach tajne przejścia i połączył je z ukrytymi w lasach jaskiniami. źródło: KWSJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2000

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wyryję	wyryjemy
2 os.	wyryjesz	wyryjecie
3 os.	wyryje	wyryją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyryłem +(e)m wyrył	wyryłam +(e)m wyryła	wyryłom +(e)m wyryło	wyryliśmy +(e)śmy wyryli	wyryłyśmy +(e)śmy wyryły
2 os.	wyryłeś +(e)ś wyrył	wyryłaś +(e)ś wyryła	wyryłoś +(e)ś wyryło	wyryliście +(e)ście wyryli	wyryłyście +(e)ście wyryły
3 os.	wyrył	wyryła	wyryło	wyryli	wyryły

bezosobnik: wyryto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wyryjmy
2 os.	wyryj	wyryjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyryłbym bym wyrył	wyryłabym bym wyryła	wyryłobym bym wyryło	wyrylibyśmy byśmy wyryli	wyryłybyśmy byśmy wyryły
2 os.	wyryłbyś byś wyrył	wyryłabyś byś wyryła	wyryłobyś byś wyryło	wyrylibyście byście wyryli	wyryłybyście byście wyryły
3 os.	wyryłby by wyrył	wyryłaby by wyryła	wyryłoby by wyryło	wyryliby by wyryli	wyryłyby by wyryły

bezosobnik: wyryto by

bezokolicznik: wyryć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wyrywszy

gerundium: wyrycie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wyrycie	wyrycia
D.	wyrycia	wyryć
C.	wyryciu	wyryciom
B.	wyrycie	wyrycia
N.	wyryciem	wyryciami
Ms.	wyryciu	wyryciach
W.	wyrycie	wyrycia

imiesłów przymiotnikowy bierny: wyryty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wyryty	wyryty	wyryty	wyryte	wyryta
D.	wyrytego	wyrytego	wyrytego	wyrytego	wyrytej
C.	wyrytemu	wyrytemu	wyrytemu	wyrytemu	wyrytej
B.	wyrytego	wyrytego	wyryty	wyryte	wyrytą
N.	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytą
Ms.	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wyryci	wyryci	wyryte	wyryte
D.	wyrytych	wyrytych	wyrytych	wyrytych
C.	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytym
B.	wyrytych	wyrytych	wyrytych	wyryte
N.	wyrytymi	wyrytymi	wyrytymi	wyrytymi
Ms.	wyrytych	wyrytych	wyrytych	wyrytych

odpowiednik aspektowy: ryć

Składnia

wyryć

3. w świadomości

Definicja

zostawić trwały ślad w pamięci, psychice lub wyglądzie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

wyryć w pamięci, w sercu, w sumieniu, w świadomości

Cytaty

	Mozart. Jego muzyka wprawia mnie w stan niebiańskiego zachwytu. […] Datę jego narodzin mam wyrytą w pamięci niczym święte litery. źródło: KWSJP: Antoni Libera: Madame, 1998
	Wówczas to, chcąc wyryć w świadomości Polaków pamięć zbrodni, jaka miała miejsce 27 grudnia 1939 r., rozstrzelano wtedy w miejscowości Wawer pod Warszawą wielu niewinnych ludzi, nowa organizacja farbą i kredą pisała na murach „Wawer”. źródło: KWSJP: Karol Szurczak: Praca Magisterska, Pedagogika Opiekuńczo-Wychowawcza, 1995
	Pięć lat cierpień, które Olga Aleksandrowna dzieliła z polskimi towarzyszami niedoli, a potem - broni, wyryły w jej sercu głęboki ślad nie do zatarcia. źródło: KWSJP: Jeremi Przybora: Przymknięte oko opaczności, 1994
	Lata przeminą i czas na twojej twarzy swój ślad wyryje. Nie będziesz już taka piękna, jak jesteś, ani tak niebezpieczna. źródło: KWSJP: Joanna Wilińska: Dobranoc dla dorosłych,1977
	Wrocław w sierpniu 1945 roku bardzo przypominał Warszawę. Ostre walki, jakie toczyły się tu w końcowej fazie wojny na ulicach, wyryły na nim swe niszczycielskie piętno. źródło: KWSJP: Grzegorz Fedorowski: Ludwik Hirszfeld, 1985

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wyryję	wyryjemy
2 os.	wyryjesz	wyryjecie
3 os.	wyryje	wyryją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyryłem +(e)m wyrył	wyryłam +(e)m wyryła	wyryłom +(e)m wyryło	wyryliśmy +(e)śmy wyryli	wyryłyśmy +(e)śmy wyryły
2 os.	wyryłeś +(e)ś wyrył	wyryłaś +(e)ś wyryła	wyryłoś +(e)ś wyryło	wyryliście +(e)ście wyryli	wyryłyście +(e)ście wyryły
3 os.	wyrył	wyryła	wyryło	wyryli	wyryły

bezosobnik: wyryto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wyryjmy
2 os.	wyryj	wyryjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyryłbym bym wyrył	wyryłabym bym wyryła	wyryłobym bym wyryło	wyrylibyśmy byśmy wyryli	wyryłybyśmy byśmy wyryły
2 os.	wyryłbyś byś wyrył	wyryłabyś byś wyryła	wyryłobyś byś wyryło	wyrylibyście byście wyryli	wyryłybyście byście wyryły
3 os.	wyryłby by wyrył	wyryłaby by wyryła	wyryłoby by wyryło	wyryliby by wyryli	wyryłyby by wyryły

bezosobnik: wyryto by

bezokolicznik: wyryć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wyrywszy

gerundium: wyrycie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wyrycie	wyrycia
D.	wyrycia	wyryć
C.	wyryciu	wyryciom
B.	wyrycie	wyrycia
N.	wyryciem	wyryciami
Ms.	wyryciu	wyryciach
W.	wyrycie	wyrycia

imiesłów przymiotnikowy bierny: wyryty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wyryty	wyryty	wyryty	wyryte	wyryta
D.	wyrytego	wyrytego	wyrytego	wyrytego	wyrytej
C.	wyrytemu	wyrytemu	wyrytemu	wyrytemu	wyrytej
B.	wyrytego	wyrytego	wyryty	wyryte	wyrytą
N.	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytą
Ms.	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wyryci	wyryci	wyryte	wyryte
D.	wyrytych	wyrytych	wyrytych	wyrytych
C.	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytym
B.	wyrytych	wyrytych	wyrytych	wyryte
N.	wyrytymi	wyrytymi	wyrytymi	wyrytymi
Ms.	wyrytych	wyrytych	wyrytych	wyrytych

Składnia

wyryć

CO + GDZIE

4. na pamięć

Definicja

pot.

nauczyć się dobrze czegoś, poświęciwszy temu wiele wysiłku i czasu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata pozaszkolne formy nauczania

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	wykuć
	hiperonimy:	nauczyć się

Połączenia

wyryć daty, fakty, nazwiska, regułki
wyryć na pamięć

Cytaty

Można wymagać od uczniów opanowania dat, wyrycia faktów i nazwisk, można uczyć logicznego myślenia i składnego argumentowania, nic jednak nie zastąpi historycznej wyobraźni, którą nie jest przecież tak znowu łatwo pobudzić.

źródło: KWSJP: Wiesław Władyka: Internetowy słownik, Polityka, 2005

Na sprawdzianie nie zaliczyła mi odpowiedzi na pytanie, bo użyłam synonimu, zamiast wyryć regułkę na blachę.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wyryję	wyryjemy
2 os.	wyryjesz	wyryjecie
3 os.	wyryje	wyryją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyryłem +(e)m wyrył	wyryłam +(e)m wyryła	wyryłom +(e)m wyryło	wyryliśmy +(e)śmy wyryli	wyryłyśmy +(e)śmy wyryły
2 os.	wyryłeś +(e)ś wyrył	wyryłaś +(e)ś wyryła	wyryłoś +(e)ś wyryło	wyryliście +(e)ście wyryli	wyryłyście +(e)ście wyryły
3 os.	wyrył	wyryła	wyryło	wyryli	wyryły

bezosobnik: wyryto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wyryjmy
2 os.	wyryj	wyryjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wyryłbym bym wyrył	wyryłabym bym wyryła	wyryłobym bym wyryło	wyrylibyśmy byśmy wyryli	wyryłybyśmy byśmy wyryły
2 os.	wyryłbyś byś wyrył	wyryłabyś byś wyryła	wyryłobyś byś wyryło	wyrylibyście byście wyryli	wyryłybyście byście wyryły
3 os.	wyryłby by wyrył	wyryłaby by wyryła	wyryłoby by wyryło	wyryliby by wyryli	wyryłyby by wyryły

bezosobnik: wyryto by

bezokolicznik: wyryć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wyrywszy

gerundium: wyrycie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wyrycie	wyrycia
D.	wyrycia	wyryć
C.	wyryciu	wyryciom
B.	wyrycie	wyrycia
N.	wyryciem	wyryciami
Ms.	wyryciu	wyryciach
W.	wyrycie	wyrycia

imiesłów przymiotnikowy bierny: wyryty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wyryty	wyryty	wyryty	wyryte	wyryta
D.	wyrytego	wyrytego	wyrytego	wyrytego	wyrytej
C.	wyrytemu	wyrytemu	wyrytemu	wyrytemu	wyrytej
B.	wyrytego	wyrytego	wyryty	wyryte	wyrytą
N.	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytą
Ms.	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wyryci	wyryci	wyryte	wyryte
D.	wyrytych	wyrytych	wyrytych	wyrytych
C.	wyrytym	wyrytym	wyrytym	wyrytym
B.	wyrytych	wyrytych	wyrytych	wyryte
N.	wyrytymi	wyrytymi	wyrytymi	wyrytymi
Ms.	wyrytych	wyrytych	wyrytych	wyrytych

Składnia

Rz_osobowy

wyryć

Data ostatniej modyfikacji: 28.10.2010