UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zepsuć

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp
Współczesna postać bezokolicznika nowsza wobec stp.  zepsować 

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zepsuję
 zepsujemy
2 os. zepsujesz
 zepsujecie
3 os. zepsuje
 zepsują

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zepsułem
+(e)m zepsuł
 zepsułam
+(e)m zepsuła
 zepsułom
+(e)m zepsuło
 zepsuliśmy
+(e)śmy zepsuli
 zepsułyśmy
+(e)śmy zepsuły
2 os. zepsułeś
+(e)ś zepsuł
 zepsułaś
+(e)ś zepsuła
 zepsułoś
+(e)ś zepsuło
 zepsuliście
+(e)ście zepsuli
 zepsułyście
+(e)ście zepsuły
3 os. zepsuł
 zepsuła
 zepsuło
 zepsuli
 zepsuły

bezosobnik: zepsuto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zepsujmy
2 os. zepsuj
 zepsujcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zepsułbym
bym zepsuł
 zepsułabym
bym zepsuła
 zepsułobym
bym zepsuło
 zepsulibyśmy
byśmy zepsuli
 zepsułybyśmy
byśmy zepsuły
2 os. zepsułbyś
byś zepsuł
 zepsułabyś
byś zepsuła
 zepsułobyś
byś zepsuło
 zepsulibyście
byście zepsuli
 zepsułybyście
byście zepsuły
3 os. zepsułby
by zepsuł
 zepsułaby
by zepsuła
 zepsułoby
by zepsuło
 zepsuliby
by zepsuli
 zepsułyby
by zepsuły

bezosobnik: zepsuto by

bezokolicznik: zepsuć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zepsuwszy

gerundium: zepsucie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zepsuty

odpowiednik aspektowy: psuć

Pochodzenie

Zob. psuć

1. zabawkę

Definicja

spowodować, że coś nie nadaje się do użytku

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

synonimy:  popsuć, schrzanić, skrochmalić, spieprzyć, zsyfić

Połączenia

  • zepsuć zabawkę; komputer, rower, telefon, telewizor, samochód

Cytaty

Żeby tego wszystkiego nie widzieć, można skoczyć do glinianki wypełnionej wiosenną wodą, wytaplać się w niej do utraty tchu, do głuchoty w uszach i do głuchoty w duszy, ale tak robią tylko dzieci, które zepsuły młynek do kawy, stłukły parę jajek niesionych w chusteczce do sklepiku.

źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: Półbaśnie, 1986

Drzwi do klatki schodowej były otwarte. Zamek zepsuty, domofon przestał pełnić rolę fosy.

źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009

Składnia

bez ograniczeń + zepsuć +
CO

2. zdrowie

Definicja

pogorszyć funkcjonowanie organizmu lub jego części

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

synonimy:  popsuć

Połączenia

  • zepsuć oczy, zęby, żołądek

Cytaty

Po drodze zamieniłam chleb na mleko. Ale było lodowato zimne i zepsuło mi żołądek [...].

źródło: NKJP: Anna Kowalska: Dzienniki 1927-1969, 2008

Miał pecha, bo zachorował w 1974 roku, a więc w czasach gdy jaskrę operowano „młotem i kowadłem” – wzdycha Marek, starszy brat Bogdana. - Zepsuli mu oczy – żali się mama dorosłych dziś chłopaków [...].

źródło: NKJP: (IK): Bogdan się nie poddaje, Gazeta Krakowska, 2006-05-27

Składnia

bez ograniczeń + zepsuć +
CO + (CZYM)

3. humor

Definicja

zakłócić miły przebieg czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  popsuć, zwalić

Połączenia

  • popsuć atmosferę, klimat; humor, nastrój; przyjemność, szczęście; opinię; kolację popołudnie, święta, wakacje
  • zupełnie zepsuć

Cytaty

Pomyślałam o Aleksandrze. Była pierwszą osobą, której powiedziałam o ciąży i która natychmiast zaoferowała pomoc. Załatwiła lekarza, transport, a nawet wyłgała się z planów rodzinnego wyjazdu na działkę pod Warszawą. A ja? Zepsułam jej weekend.

źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Pudełko ze szpilkami, 2006

– Patrz, Hans, na tego starucha. – Hellner spojrzała na Gnerlicha. – Wciąż gada i gada... I jeszcze jaki dowcipny... Zaraz zepsujemy mu nastrój.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

Składnia

bez ograniczeń + zepsuć +
(KOMU) + CO

4. dziecko

Definicja

sprawić, że ktoś zmienił się na gorsze

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata organizacje/placówki opiekuńcze i kulturalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  popsuć

Połączenia

  • zepsuć córkę, chłopca, dziecko, dziewczynę, syna, wnuka, wnuczkę; charakter
  • zupełnie zepsuć

Cytaty

Nie sądzę, że była rozpieszczona, zepsuta przez los. Była wciąż małą dziewczynką z kompleksami, która co rano przybiega do lustra, żeby w końcu zobaczyć w nim pięćdziesięciopięcioletnią kobietę.

źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006

Najpierw sprawa tej koleżanki. Cóż, została donosicielką, bo pewnie durzy się w panu, o czym świadczą niektóre passusy tego listu. Wyrzuca pan sobie, że ją pan zepsuł? Trudno, to już się stało.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009

Składnia

bez ograniczeń + zepsuć +
(KOMU) + KOGO/CO

5. robotę

Definicja

wykonać jakąś pracę nieumiejętnie lub niedokładnie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  okulawić, popaprać, popsuć, schrzanić, sfuszerować, skisić, sknocić, skopać, skrochmalić, skulawić, skwasić, spaćkać, spaprać, spartaczyć, spartolić, spieprzyć, spitolić, zbabrać, zmaścić

Cytaty

[...] opowiadała głównie o lekarzu, który ją operował i zepsuł robotę.

źródło: NKJP: Ryszarda Wojciechowska: Mieć znów 20 lat? A po co?, Gazeta Krakowska, 2004-10-15

[...] ale w kolejnej akcji Brazylijczyk zepsuł serw i Łuczniczka cieszyła się z piątego zwycięstwa [...].

źródło: Internet: bydgoszcz.wyborcza.pl/

Składnia

bez ograniczeń + zepsuć +
CO

Frazeologizmy

ktoś zepsuł powietrze

Przysłowia

Dobrego (i) karczma nie zepsuje, (a) złego i kościół nie naprawi
Dobrego karczma nie zepsuje, złego i Kościół nie naprawi
Data ostatniej modyfikacji: 12.01.2022
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN