UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zbić

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

psł. *jьzbiti // *sъbiti

Obserwuje się wielokierunkowy rozwój semantyczny. Nie zawsze da się rozstrzygnąć, do której przedrostkowej postaci przyporządkować poszczególne segmenty znaczeniowe: *jьzbiti ('zbić, rozbić, rozproszyć'), czy *sъbiti ('bijąc, powodować kurczenie; zespalać').

1. kogoś kijem

Definicja

wielokrotnie uderzyć, zadając ból

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	ktoś dał w skórę komuś, sprać, stłuc, zlać
	hiperonimy:	uderzyć

Połączenia

zbić dziecko, żonę

Cytaty

	Jakieś półtora miesiąca temu ten potwór zbił ją tłuczkiem do mięsa - wspomina najbliższa sąsiadka Bilewiczów, Katarzyna Trus. źródło: KWSJP: Tomasz Kwapich: Normalne życie..., Detektyw nr 5 (153), 1999
	I kapitan zrobił mu straszną awanturę na całą kamienicę. Podobno nawet zbił tego żołnierza po twarzy... źródło: KWSJP: Zygmunt Nowakowski: Przylądek Dobrej Nadziei, 1968
	I nagle Ksawery pojął, że się nie złamie, choćby dziesięciu Kaniewiczów zbiło go po mordzie. źródło: KWSJP: Aleksander Minkowski: Czterdziestu na górze, 1961
	Za co go tak mocno zbili 1 maja tego roku w tej Porębie? źródło: KWSJP: Bogusław Bieńkowski: O Polsce marzyli długie lata, tymczasem... - Niechciani, Euroregio Glacensis nr 42 (200), 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zbiję	zbijemy
2 os.	zbijesz	zbijecie
3 os.	zbije	zbiją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłem +(e)m zbił	zbiłam +(e)m zbiła	zbiłom +(e)m zbiło	zbiliśmy +(e)śmy zbili	zbiłyśmy +(e)śmy zbiły
2 os.	zbiłeś +(e)ś zbił	zbiłaś +(e)ś zbiła	zbiłoś +(e)ś zbiło	zbiliście +(e)ście zbili	zbiłyście +(e)ście zbiły
3 os.	zbił	zbiła	zbiło	zbili	zbiły

bezosobnik: zbito

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zbijmy
2 os.	zbij	zbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłbym bym zbił	zbiłabym bym zbiła	zbiłobym bym zbiło	zbilibyśmy byśmy zbili	zbiłybyśmy byśmy zbiły
2 os.	zbiłbyś byś zbił	zbiłabyś byś zbiła	zbiłobyś byś zbiło	zbilibyście byście zbili	zbiłybyście byście zbiły
3 os.	zbiłby by zbił	zbiłaby by zbiła	zbiłoby by zbiło	zbiliby by zbili	zbiłyby by zbiły

bezosobnik: zbito by

bezokolicznik: zbić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbiwszy

gerundium: zbicie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zbicie	zbicia
D.	zbicia	zbić
C.	zbiciu	zbiciom
B.	zbicie	zbicia
N.	zbiciem	zbiciami
Ms.	zbiciu	zbiciach
W.	zbicie	zbicia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zbity

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zbity	zbity	zbity	zbite	zbita
D.	zbitego	zbitego	zbitego	zbitego	zbitej
C.	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitej
B.	zbitego	zbitego	zbity	zbite	zbitą
N.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitą
Ms.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zbici	zbici	zbite	zbite
D.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych
C.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym
B.	zbitych	zbitych	zbitych	zbite
N.	zbitymi	zbitymi	zbitymi	zbitymi
Ms.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych

odpowiednik aspektowy: bić

Składnia

Rz_osobowy

zbić

KOGO/CO + (CZYM) + (po CZYM)

2. kolano

Definicja

uderzyć się mocno, zwykle w wyniku upadku

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

synonimy:

stłuc

Połączenia

zbić kolano, palec

Cytaty

Darłem się z bólu, ale dopiero później, kiedy kuśtykałem do chałupy, spostrzegłem, że bolą mnie nie tylko posiekane batem łydki, ale — że zbiłem sobie o kamień duży palec u stopy.

źródło: KWSJP: Julian Przyboś: Zapiski bez daty, Miesięcznik Literacki nr 3, 1970

Młody Słowak w minioną sobotę w półfinałowym turnieju mistrzostw świata juniorów doznał wstrząśnienia mózgu, mocno zbił kolano i biodro.

źródło: NKJP: Janusz Woźniak: Z Martinem Vaculikiem do Leszna?, Dziennik Bałtycki, 2009-06-26

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zbiję	zbijemy
2 os.	zbijesz	zbijecie
3 os.	zbije	zbiją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłem +(e)m zbił	zbiłam +(e)m zbiła	zbiłom +(e)m zbiło	zbiliśmy +(e)śmy zbili	zbiłyśmy +(e)śmy zbiły
2 os.	zbiłeś +(e)ś zbił	zbiłaś +(e)ś zbiła	zbiłoś +(e)ś zbiło	zbiliście +(e)ście zbili	zbiłyście +(e)ście zbiły
3 os.	zbił	zbiła	zbiło	zbili	zbiły

bezosobnik: zbito

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zbijmy
2 os.	zbij	zbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłbym bym zbił	zbiłabym bym zbiła	zbiłobym bym zbiło	zbilibyśmy byśmy zbili	zbiłybyśmy byśmy zbiły
2 os.	zbiłbyś byś zbił	zbiłabyś byś zbiła	zbiłobyś byś zbiło	zbilibyście byście zbili	zbiłybyście byście zbiły
3 os.	zbiłby by zbił	zbiłaby by zbiła	zbiłoby by zbiło	zbiliby by zbili	zbiłyby by zbiły

bezosobnik: zbito by

bezokolicznik: zbić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbiwszy

gerundium: zbicie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zbicie	zbicia
D.	zbicia	zbić
C.	zbiciu	zbiciom
B.	zbicie	zbicia
N.	zbiciem	zbiciami
Ms.	zbiciu	zbiciach
W.	zbicie	zbicia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zbity

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zbity	zbity	zbity	zbite	zbita
D.	zbitego	zbitego	zbitego	zbitego	zbitej
C.	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitej
B.	zbitego	zbitego	zbity	zbite	zbitą
N.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitą
Ms.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zbici	zbici	zbite	zbite
D.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych
C.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym
B.	zbitych	zbitych	zbitych	zbite
N.	zbitymi	zbitymi	zbitymi	zbitymi
Ms.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych

Składnia

Rz_osobowy

zbić

CO + (o CO)

3. wazon

Definicja

zniszczyć przedmiot zrobiony z kruchego materiału, powodując, że rozpada się na małe kawałki

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

Relacje znaczeniowe

synonimy:

potłuc, rozbić, stłuc

Połączenia

zbić lustro, szklankę, szkło, szybę

Cytaty

	Proszę zapytać syna, dlaczego zbił wazon, czemu bije brata? Starajmy się zanalizować przyczyny takich zachowań i zrozumieć je. źródło: KWSJP: W zaufaniu, Życie na gorąco nr 38, 1999
	Kasia nawet zbiła pod rząd dwa szkiełka od lampy i mówi, że jej wszystko leci z rąk, jak pani popędza. źródło: KWSJP: Zygmunt Nowakowski: Przylądek Dobrej Nadziei, 1968
	Przy przesłuchaniach zbito mu okulary i tak, ledwo co widząc, pojechał z transportem do Dachau. źródło: KWSJP: Włodzimierz Wnuk: Byłem z wami, 1985
	Niedługo cieszyli się swoim łupem złodzieje, którzy w piątek wieczorem zbili szybę wystawową w sklepie przy ul. Długiej. źródło: KWSJP: BZ: Kronika policyjna, Tygodnik Podhalański nr 3, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zbiję	zbijemy
2 os.	zbijesz	zbijecie
3 os.	zbije	zbiją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłem +(e)m zbił	zbiłam +(e)m zbiła	zbiłom +(e)m zbiło	zbiliśmy +(e)śmy zbili	zbiłyśmy +(e)śmy zbiły
2 os.	zbiłeś +(e)ś zbił	zbiłaś +(e)ś zbiła	zbiłoś +(e)ś zbiło	zbiliście +(e)ście zbili	zbiłyście +(e)ście zbiły
3 os.	zbił	zbiła	zbiło	zbili	zbiły

bezosobnik: zbito

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zbijmy
2 os.	zbij	zbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłbym bym zbił	zbiłabym bym zbiła	zbiłobym bym zbiło	zbilibyśmy byśmy zbili	zbiłybyśmy byśmy zbiły
2 os.	zbiłbyś byś zbił	zbiłabyś byś zbiła	zbiłobyś byś zbiło	zbilibyście byście zbili	zbiłybyście byście zbiły
3 os.	zbiłby by zbił	zbiłaby by zbiła	zbiłoby by zbiło	zbiliby by zbili	zbiłyby by zbiły

bezosobnik: zbito by

bezokolicznik: zbić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbiwszy

gerundium: zbicie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zbicie	zbicia
D.	zbicia	zbić
C.	zbiciu	zbiciom
B.	zbicie	zbicia
N.	zbiciem	zbiciami
Ms.	zbiciu	zbiciach
W.	zbicie	zbicia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zbity

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zbity	zbity	zbity	zbite	zbita
D.	zbitego	zbitego	zbitego	zbitego	zbitej
C.	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitej
B.	zbitego	zbitego	zbity	zbite	zbitą
N.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitą
Ms.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zbici	zbici	zbite	zbite
D.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych
C.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym
B.	zbitych	zbitych	zbitych	zbite
N.	zbitymi	zbitymi	zbitymi	zbitymi
Ms.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych

Składnia

Rz_osobowy

zbić

4. trumnę z desek

Definicja

wykonać przedmiot z kawałków drewna połączonych gwoździami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo czynności związane z budową

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

połączyć

Połączenia

zbić trumnę
stół zbity z czegoś

Cytaty

	Z ostatniego szałasu pod Giewontem zabrano dwie długie żerdzie, które zbito w krzyż i umieszczono na szczycie, w poprzek poprzybijano deski długości jednego metra, dla nadania mu większej szerokości. źródło: KWSJP: Konrad Hejmo: Góralski herb biskupi nowego Prefekta Domu Papieskiego, Niedziela nr 13, 1998
	W 1960 roku Pod Białą Skałą, przy niebezpiecznie wysokim stanie wody, czterech flisaków na własną rękę zabrało ponad 40-osobową wycieczkę uczniów z Nowej Huty. Poza terenem przystani zbili z czółen tratwy, na które zabrali 20 osób. źródło: KWSJP: Dramat na flisackiej przystani, Tygodnik Podhalański nr 23, 1996
	Wieczór kawalerski Jacka miał kilka punktów. Najpierw musiał zbić skrzyneczkę, do której włożył flaszkę wódki. Zakopał ją w tajemnym miejscu. źródło: KWSJP: Zbigniew Heliński: Kupcie stringi, czyli kawalerskie szaleństwo, Super Express, 2006
	[...] naprzeciw na zwykłej cementowej szlichcie stoi długi drewniany stół, zbity z dwóch części, chropowatych i nierównych [...]. źródło: KWSJP: Marek Ostrowski: Oto Tate, Polityka nr 02/0, 2000

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zbiję	zbijemy
2 os.	zbijesz	zbijecie
3 os.	zbije	zbiją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłem +(e)m zbił	zbiłam +(e)m zbiła	zbiłom +(e)m zbiło	zbiliśmy +(e)śmy zbili	zbiłyśmy +(e)śmy zbiły
2 os.	zbiłeś +(e)ś zbił	zbiłaś +(e)ś zbiła	zbiłoś +(e)ś zbiło	zbiliście +(e)ście zbili	zbiłyście +(e)ście zbiły
3 os.	zbił	zbiła	zbiło	zbili	zbiły

bezosobnik: zbito

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zbijmy
2 os.	zbij	zbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłbym bym zbił	zbiłabym bym zbiła	zbiłobym bym zbiło	zbilibyśmy byśmy zbili	zbiłybyśmy byśmy zbiły
2 os.	zbiłbyś byś zbił	zbiłabyś byś zbiła	zbiłobyś byś zbiło	zbilibyście byście zbili	zbiłybyście byście zbiły
3 os.	zbiłby by zbił	zbiłaby by zbiła	zbiłoby by zbiło	zbiliby by zbili	zbiłyby by zbiły

bezosobnik: zbito by

bezokolicznik: zbić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbiwszy

gerundium: zbicie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zbicie	zbicia
D.	zbicia	zbić
C.	zbiciu	zbiciom
B.	zbicie	zbicia
N.	zbiciem	zbiciami
Ms.	zbiciu	zbiciach
W.	zbicie	zbicia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zbity

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zbity	zbity	zbity	zbite	zbita
D.	zbitego	zbitego	zbitego	zbitego	zbitej
C.	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitej
B.	zbitego	zbitego	zbity	zbite	zbitą
N.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitą
Ms.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zbici	zbici	zbite	zbite
D.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych
C.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym
B.	zbitych	zbitych	zbitych	zbite
N.	zbitymi	zbitymi	zbitymi	zbitymi
Ms.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych

odpowiednik aspektowy: zbijać

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

Rz_osobowy	+	zbić	+	CO + (z CZEGO)
Rz_osobowy	+	zbić	+	CO + (w CO)

5. piłkę

Definicja

silnie uderzając, skierować pionowo w dół

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	ściąć
	hiperonimy:	odbić

Połączenia

zbić piłkę
mocne, skuteczne zbicie

Cytaty

	Artur zdołał jednak zbić piłkę poza światło swojej bramki. źródło: Internet
	Przy stanie 18:15 kaliszanka mocno zbiła, sędzia pokazał, że piłka lądowała „czysto” w aucie. źródło: KWSJP: Siatkówka: Grześki zabrały wszystko, Nowiny, 2006
	W końcu precyzyjne zbicie [...] sprawiło, że [...] drużyna mogła się cieszyć z drugiego w tym sezonie zwycięstwa. źródło: KWSJP: Zgodnie z planem, Dziennik Polski - Podkarpacie, 2004-01-18
	Zdobywały punkty, myląc moje zawodniczki markowaniem zbicia, a potem nagle jeszcze rozgrywały akcje. źródło: KWSJP: Po meczu do fryzjera, Dziennik Polski - Oświęcim, 2004-01-17

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zbiję	zbijemy
2 os.	zbijesz	zbijecie
3 os.	zbije	zbiją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłem +(e)m zbił	zbiłam +(e)m zbiła	zbiłom +(e)m zbiło	zbiliśmy +(e)śmy zbili	zbiłyśmy +(e)śmy zbiły
2 os.	zbiłeś +(e)ś zbił	zbiłaś +(e)ś zbiła	zbiłoś +(e)ś zbiło	zbiliście +(e)ście zbili	zbiłyście +(e)ście zbiły
3 os.	zbił	zbiła	zbiło	zbili	zbiły

bezosobnik: zbito

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zbijmy
2 os.	zbij	zbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłbym bym zbił	zbiłabym bym zbiła	zbiłobym bym zbiło	zbilibyśmy byśmy zbili	zbiłybyśmy byśmy zbiły
2 os.	zbiłbyś byś zbił	zbiłabyś byś zbiła	zbiłobyś byś zbiło	zbilibyście byście zbili	zbiłybyście byście zbiły
3 os.	zbiłby by zbił	zbiłaby by zbiła	zbiłoby by zbiło	zbiliby by zbili	zbiłyby by zbiły

bezosobnik: zbito by

bezokolicznik: zbić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbiwszy

gerundium: zbicie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zbicie	zbicia
D.	zbicia	zbić
C.	zbiciu	zbiciom
B.	zbicie	zbicia
N.	zbiciem	zbiciami
Ms.	zbiciu	zbiciach
W.	zbicie	zbicia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zbity

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zbity	zbity	zbity	zbite	zbita
D.	zbitego	zbitego	zbitego	zbitego	zbitej
C.	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitej
B.	zbitego	zbitego	zbity	zbite	zbitą
N.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitą
Ms.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zbici	zbici	zbite	zbite
D.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych
C.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym
B.	zbitych	zbitych	zbitych	zbite
N.	zbitymi	zbitymi	zbitymi	zbitymi
Ms.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych

odpowiednik aspektowy: zbijać

Inne uwagi

Zwykle ger

Składnia

Rz_osobowy

zbić

(CO)

6. kartę

Definicja

w niektórych grach: zabrać przeciwnikowi kartę lub bierkę, zgodnie z ustalonymi regułami

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	pobić, zabić
	hiperonimy:	zabrać

Połączenia

zbić króla, pionka

Cytaty

	Nikt nie wygrał, bo wieże można było zbić gońcem (partia nieskończona) źródło: Internet
	Król nie może zbić króla. źródło: Internet
	Odważyć się i na własną rękę zbić czarnego laufra, znalazłszy się na tej samej, co i on, przekątnej. źródło: KWSJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania 1960-1965, 1965
	Szach jest groźbą zbicia króla, która musi być zażegnana przez przeciwnika w następnym posunięciu (króla nie można zbić). źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zbiję	zbijemy
2 os.	zbijesz	zbijecie
3 os.	zbije	zbiją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłem +(e)m zbił	zbiłam +(e)m zbiła	zbiłom +(e)m zbiło	zbiliśmy +(e)śmy zbili	zbiłyśmy +(e)śmy zbiły
2 os.	zbiłeś +(e)ś zbił	zbiłaś +(e)ś zbiła	zbiłoś +(e)ś zbiło	zbiliście +(e)ście zbili	zbiłyście +(e)ście zbiły
3 os.	zbił	zbiła	zbiło	zbili	zbiły

bezosobnik: zbito

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zbijmy
2 os.	zbij	zbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłbym bym zbił	zbiłabym bym zbiła	zbiłobym bym zbiło	zbilibyśmy byśmy zbili	zbiłybyśmy byśmy zbiły
2 os.	zbiłbyś byś zbił	zbiłabyś byś zbiła	zbiłobyś byś zbiło	zbilibyście byście zbili	zbiłybyście byście zbiły
3 os.	zbiłby by zbił	zbiłaby by zbiła	zbiłoby by zbiło	zbiliby by zbili	zbiłyby by zbiły

bezosobnik: zbito by

bezokolicznik: zbić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbiwszy

gerundium: zbicie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zbicie	zbicia
D.	zbicia	zbić
C.	zbiciu	zbiciom
B.	zbicie	zbicia
N.	zbiciem	zbiciami
Ms.	zbiciu	zbiciach
W.	zbicie	zbicia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zbity

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zbity	zbity	zbity	zbite	zbita
D.	zbitego	zbitego	zbitego	zbitego	zbitej
C.	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitej
B.	zbitego	zbitego	zbity	zbite	zbitą
N.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitą
Ms.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zbici	zbici	zbite	zbite
D.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych
C.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym
B.	zbitych	zbitych	zbitych	zbite
N.	zbitymi	zbitymi	zbitymi	zbitymi
Ms.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych

odpowiedniki aspektowe: zbijać , bić

Składnia

zbić

(CZYM) + CO

7. argumenty

Definicja

udowodnić komuś brak słuszności

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

zbić argument, dowód

Cytaty

Z powodu gęstości upakowania już dziś procesory mają kłopot z pozbywaniem się ciepła i wymagają coraz bardziej wyrafinowanych systemów chłodzenia. Tego typu argumenty można jednak dość łatwo zbić.

źródło: KWSJP: Marcin Rotkiewicz: Straszne skutki podwajania, Polityka, 2005

Jakie dowody za tym przemawiają? Niektóre są powierzchowne i łatwo je zbić.

źródło: KWSJP: Józef M. Bocheński: Ku filozoficznemu myśleniu.Wprowadzenie do podstawowych pojęć filozoficznych, 1986

Był to argument trudny do zbicia, całkiem logiczny.

źródło: KWSJP: Marta Tomaszewska: Tajemnica białego pokoju, 1977

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zbiję	zbijemy
2 os.	zbijesz	zbijecie
3 os.	zbije	zbiją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłem +(e)m zbił	zbiłam +(e)m zbiła	zbiłom +(e)m zbiło	zbiliśmy +(e)śmy zbili	zbiłyśmy +(e)śmy zbiły
2 os.	zbiłeś +(e)ś zbił	zbiłaś +(e)ś zbiła	zbiłoś +(e)ś zbiło	zbiliście +(e)ście zbili	zbiłyście +(e)ście zbiły
3 os.	zbił	zbiła	zbiło	zbili	zbiły

bezosobnik: zbito

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zbijmy
2 os.	zbij	zbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłbym bym zbił	zbiłabym bym zbiła	zbiłobym bym zbiło	zbilibyśmy byśmy zbili	zbiłybyśmy byśmy zbiły
2 os.	zbiłbyś byś zbił	zbiłabyś byś zbiła	zbiłobyś byś zbiło	zbilibyście byście zbili	zbiłybyście byście zbiły
3 os.	zbiłby by zbił	zbiłaby by zbiła	zbiłoby by zbiło	zbiliby by zbili	zbiłyby by zbiły

bezosobnik: zbito by

bezokolicznik: zbić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbiwszy

gerundium: zbicie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zbicie	zbicia
D.	zbicia	zbić
C.	zbiciu	zbiciom
B.	zbicie	zbicia
N.	zbiciem	zbiciami
Ms.	zbiciu	zbiciach
W.	zbicie	zbicia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zbity

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zbity	zbity	zbity	zbite	zbita
D.	zbitego	zbitego	zbitego	zbitego	zbitej
C.	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitej
B.	zbitego	zbitego	zbity	zbite	zbitą
N.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitą
Ms.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zbici	zbici	zbite	zbite
D.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych
C.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym
B.	zbitych	zbitych	zbitych	zbite
N.	zbitymi	zbitymi	zbitymi	zbitymi
Ms.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych

odpowiednik aspektowy: zbijać

Składnia

Rz_osobowy

zbić

8. wagę

Definicja

doprowadzić do zmniejszenia się natężenia jakiegoś zjawiska lub cechy, wyrażonej liczbowo

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zmniejszyć

Połączenia

zbić cenę, gorączkę, inflację, temperaturę, wagę

Cytaty

	Lawina podaży akcji Impela w ciągu kilku dni zbiła ich kurs o 70 proc. - z 30 zł do niespełna 9 zł za akcję. źródło: KWSJP: Małgorzata Pietras-Bogusz: Impelium, Polityka, 2005
	Jestem w miarę zadowolona z formy na treningach. Poza tym zbiłam piętnaście kilogramów i to mi też pomaga. źródło: KWSJP: Marcin Sabat: Podnieście medale!, Nowa Trybuna Opolska, 2006
	Chińska inwazja zbiła ceny w przetwórstwie, a więc także w skupie innych owoców. źródło: KWSJP: Joanna Solska: Raport Polityki, Polityka, 2004
	Już trzeci tydzień próbuję zbić temperaturę poniżej 37 kresek, a na ciepłą kurtkę i nieprzemakalne buty mnie nie stać. źródło: KWSJP: Tomasz Skowroński: Nie stać mnie na ciepłą kurtkę, Tygodnik Podhalański nr 3, 1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zbiję	zbijemy
2 os.	zbijesz	zbijecie
3 os.	zbije	zbiją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłem +(e)m zbił	zbiłam +(e)m zbiła	zbiłom +(e)m zbiło	zbiliśmy +(e)śmy zbili	zbiłyśmy +(e)śmy zbiły
2 os.	zbiłeś +(e)ś zbił	zbiłaś +(e)ś zbiła	zbiłoś +(e)ś zbiło	zbiliście +(e)ście zbili	zbiłyście +(e)ście zbiły
3 os.	zbił	zbiła	zbiło	zbili	zbiły

bezosobnik: zbito

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zbijmy
2 os.	zbij	zbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłbym bym zbił	zbiłabym bym zbiła	zbiłobym bym zbiło	zbilibyśmy byśmy zbili	zbiłybyśmy byśmy zbiły
2 os.	zbiłbyś byś zbił	zbiłabyś byś zbiła	zbiłobyś byś zbiło	zbilibyście byście zbili	zbiłybyście byście zbiły
3 os.	zbiłby by zbił	zbiłaby by zbiła	zbiłoby by zbiło	zbiliby by zbili	zbiłyby by zbiły

bezosobnik: zbito by

bezokolicznik: zbić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbiwszy

gerundium: zbicie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zbicie	zbicia
D.	zbicia	zbić
C.	zbiciu	zbiciom
B.	zbicie	zbicia
N.	zbiciem	zbiciami
Ms.	zbiciu	zbiciach
W.	zbicie	zbicia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zbity

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zbity	zbity	zbity	zbite	zbita
D.	zbitego	zbitego	zbitego	zbitego	zbitej
C.	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitej
B.	zbitego	zbitego	zbity	zbite	zbitą
N.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitą
Ms.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zbici	zbici	zbite	zbite
D.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych
C.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym
B.	zbitych	zbitych	zbitych	zbite
N.	zbitymi	zbitymi	zbitymi	zbitymi
Ms.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych

odpowiednik aspektowy: zbijać

Składnia

zbić

CO + (o ILE)

9. tynk

Definicja

usunąć wierzchnią warstwę ściany

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo czynności związane z budową

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

usunąć

Połączenia

zbić sufity, tynki

Cytaty

Także tynki w pokojach i kuchni zakwalifikowali do zerwania na wysokości 1 metra mierząc od sufitu. Uznali natomiast, że w łazience, spiżarce i korytarzu [...] trzeba je całkowicie zbić.

źródło: KWSJP: Pomalować pogorzelisko, Super Nowości nr 22/12, 1998

Salwa rozdarła powietrze, parę kul wpadło do pokoju i zbiło tynk na ścianach i na suficie.

źródło: KWSJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Sława i chwała, 1962

Po sprawdzeniu tynków we wszystkich 41 mieszkaniach bloku w połowie z nich zdecydowano o zbiciu i ułożeniu nowych sufitów.

źródło: KWSJP: Beata Szczerbaniewicz: Cały blok do poprawki, Nowa Trybuna Opolska, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zbiję	zbijemy
2 os.	zbijesz	zbijecie
3 os.	zbije	zbiją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłem +(e)m zbił	zbiłam +(e)m zbiła	zbiłom +(e)m zbiło	zbiliśmy +(e)śmy zbili	zbiłyśmy +(e)śmy zbiły
2 os.	zbiłeś +(e)ś zbił	zbiłaś +(e)ś zbiła	zbiłoś +(e)ś zbiło	zbiliście +(e)ście zbili	zbiłyście +(e)ście zbiły
3 os.	zbił	zbiła	zbiło	zbili	zbiły

bezosobnik: zbito

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zbijmy
2 os.	zbij	zbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zbiłbym bym zbił	zbiłabym bym zbiła	zbiłobym bym zbiło	zbilibyśmy byśmy zbili	zbiłybyśmy byśmy zbiły
2 os.	zbiłbyś byś zbił	zbiłabyś byś zbiła	zbiłobyś byś zbiło	zbilibyście byście zbili	zbiłybyście byście zbiły
3 os.	zbiłby by zbił	zbiłaby by zbiła	zbiłoby by zbiło	zbiliby by zbili	zbiłyby by zbiły

bezosobnik: zbito by

bezokolicznik: zbić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbiwszy

gerundium: zbicie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zbicie	zbicia
D.	zbicia	zbić
C.	zbiciu	zbiciom
B.	zbicie	zbicia
N.	zbiciem	zbiciami
Ms.	zbiciu	zbiciach
W.	zbicie	zbicia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zbity

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zbity	zbity	zbity	zbite	zbita
D.	zbitego	zbitego	zbitego	zbitego	zbitej
C.	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitemu	zbitej
B.	zbitego	zbitego	zbity	zbite	zbitą
N.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitą
Ms.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym	zbitej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zbici	zbici	zbite	zbite
D.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych
C.	zbitym	zbitym	zbitym	zbitym
B.	zbitych	zbitych	zbitych	zbite
N.	zbitymi	zbitymi	zbitymi	zbitymi
Ms.	zbitych	zbitych	zbitych	zbitych

odpowiednik aspektowy: zbijać

Składnia

zbić

Frazeologizmy

dupa blada
dupa zbita
jak zbity pies
ktoś stłukł na kwaśne jabłko kogoś
ktoś zbił na kwaśne jabłko kogoś
ktoś zrobił pieniądze
ktoś zbił majątek
ktoś zbił kokosy
ktoś zbił fortunę
ktoś zbił kasę
ktoś zbił szmal
ktoś/coś zbił/zbiło z pantałyku kogoś
ktoś/coś zbił z tropu kogoś
na zbity pysk
na zbitą mordę
na zbitą twarz
na zbity łeb

Data ostatniej modyfikacji: 22.05.2024