UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

nowy

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *novъ

1. samochód

Definicja

taki, który został wyprodukowany niedawno i nie jest zniszczony wcześniejszym używaniem przez kogoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

antonimy:

stary I, wiekowy

Połączenia

nowy samochód, zeszyt; ład; myśl; nowa płyta; nowe prawo; nowe meble; nowe porządki
nowy i czysty
(prawie) jak nowy

Cytaty

	Tym czymś był jego nowy telefon komórkowy. W nowiutkiej nokii, którą przed tygodniem kupił za ćwierć ceny w ramach programu zatrzymania stałych abonentów, zachował kilka starych wiadomości [...] źródło: NKJP: Marek Krajewski; Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009
	Odeszła z instruktorem jazdy konnej, który kupował jej czekoladki, nie tył, zauważał jej nowe ciuchy i fryzury i miał czas wysłuchiwać nawet najbardziej niedorzecznych babskich plot. źródło: NKJP: Zbigniew Górniak: Siostra i byk, 2009
	Wypełniała go radość. Czuł się niczym małe dziecko, które dostało nową zabawkę źródło: NKJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów: księga intryg, 1999
	Premiera Kopcia pytano o to, dlaczego nowy samochód kosztuje mniej od używanego i o cenowe absurdy w motoryzacji. źródło: NKJP: Jarosław Józef Szczepański, Górnik polski, 2005

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nowy	nowy	nowy	nowe	nowa
D.	nowego	nowego	nowego	nowego	nowej
C.	nowemu	nowemu	nowemu	nowemu	nowej
B.	nowego	nowego	nowy	nowe	nową
N.	nowym	nowym	nowym	nowym	nową
Ms.	nowym	nowym	nowym	nowym	nowej
W.	nowy	nowy	nowy	nowe	nowa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nowi	nowi	nowe	nowe
D.	nowych	nowych	nowych	nowych
C.	nowym	nowym	nowym	nowym
B.	nowych	nowych	nowych	nowe
N.	nowymi	nowymi	nowymi	nowymi
Ms.	nowych	nowych	nowych	nowych
W.	nowi	nowi	nowe	nowe

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nowszy	nowszy	nowszy	nowsze	nowsza
D.	nowszego	nowszego	nowszego	nowszego	nowszej
C.	nowszemu	nowszemu	nowszemu	nowszemu	nowszej
B.	nowszego	nowszego	nowszy	nowsze	nowszą
N.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym	nowszą
Ms.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym	nowszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nowsi	nowsi	nowsze	nowsze
D.	nowszych	nowszych	nowszych	nowszych
C.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym
B.	nowszych	nowszych	nowszych	nowsze
N.	nowszymi	nowszymi	nowszymi	nowszymi
Ms.	nowszych	nowszych	nowszych	nowszych

2. dyrektor

Definicja

taki, który zastępuje kogoś lub coś poprzednio spełniającego daną funkcję

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie kolejność

Relacje znaczeniowe

sprzeczne:

dawny, poprzedni, stary I

Połączenia

nowy dyrektor, komendant; pies; adres, numer (telefonu); nowa żona, służąca; nowe miejsce; mieszkanie; życie

Cytaty

Nowy listonosz po niedługim czasie odmówił dostarczania korespondencji, jako że najczęściej były to teraz zawiadomienia o frontowej śmierci lub też o nieznanym losie tego a tego, który przepadł bez wieści.

źródło: NKJP: Ewa Kujawska: Dom Małgorzaty, 2007

- Ona miała swoje życie, studiowała we Francji, a on miał nową żonę, nowe dzieci i przede wszystkim swoją nową karierę - powiedział Piotr.

źródło: NKJP: Jacek Rębacz: Zakopane: sezon na samobójców, 2006

Wtedy tłumaczył, że jest nowym księdzem, że będzie odprawiał msze i spowiadał.

źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Sanatorium, 2005

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nowy	nowy	nowy	nowe	nowa
D.	nowego	nowego	nowego	nowego	nowej
C.	nowemu	nowemu	nowemu	nowemu	nowej
B.	nowego	nowego	nowy	nowe	nową
N.	nowym	nowym	nowym	nowym	nową
Ms.	nowym	nowym	nowym	nowym	nowej
W.	nowy	nowy	nowy	nowe	nowa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nowi	nowi	nowe	nowe
D.	nowych	nowych	nowych	nowych
C.	nowym	nowym	nowym	nowym
B.	nowych	nowych	nowych	nowe
N.	nowymi	nowymi	nowymi	nowymi
Ms.	nowych	nowych	nowych	nowych
W.	nowi	nowi	nowe	nowe

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nowszy	nowszy	nowszy	nowsze	nowsza
D.	nowszego	nowszego	nowszego	nowszego	nowszej
C.	nowszemu	nowszemu	nowszemu	nowszemu	nowszej
B.	nowszego	nowszego	nowszy	nowsze	nowszą
N.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym	nowszą
Ms.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym	nowszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nowsi	nowsi	nowsze	nowsze
D.	nowszych	nowszych	nowszych	nowszych
C.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym
B.	nowszych	nowszych	nowszych	nowsze
N.	nowszymi	nowszymi	nowszymi	nowszymi
Ms.	nowszych	nowszych	nowszych	nowszych

3. moda

Definicja

taki, który będąc jednym z wielu w porządku czasowym jest tym, który powstał niedawno

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

sprzeczne:

stary I

Połączenia

najnowszy album, film; hit; model samochodu; numer (gazety); utwór; najnowsza książka, kolekcja, powieść, produkcja;publikacja; technologia; wersja; najnowsze dzieło, odkrycie; najnowsze dane; informacje, metody; przeboje; trendy; zdobycze; historia najnowsza
coś nowego, co nowego?, nic nowego

Cytaty

I tam właśnie pokazana została najnowsza kolekcja odzieżowa na sezon jesienno-zimowy, stworzona na wyłączność Domów ,,Centrum’’.

źródło: NKJP: DER, Od stóp do głów, Gazeta Poznańska, 2001-09-17

Przede wszystkim sam fakt, że Płońsk porwał się na takie przedsięwzięcie, by zadbać o ciągłość wiedzy o swoich dziejach. Że - jak mało które miasto - z taką determinacją i konsekwencją gromadzi dla przyszłych pokoleń również wiedzę o własnej historii najnowszej, tej, która dzieje się na naszych oczach, i w której uczestniczymy

źródło: NKJP: Zapisać każdy ślad, Tygodnik Ciechanowski, 2004-06-17

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nowy	nowy	nowy	nowe	nowa
D.	nowego	nowego	nowego	nowego	nowej
C.	nowemu	nowemu	nowemu	nowemu	nowej
B.	nowego	nowego	nowy	nowe	nową
N.	nowym	nowym	nowym	nowym	nową
Ms.	nowym	nowym	nowym	nowym	nowej
W.	nowy	nowy	nowy	nowe	nowa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nowi	nowi	nowe	nowe
D.	nowych	nowych	nowych	nowych
C.	nowym	nowym	nowym	nowym
B.	nowych	nowych	nowych	nowe
N.	nowymi	nowymi	nowymi	nowymi
Ms.	nowych	nowych	nowych	nowych
W.	nowi	nowi	nowe	nowe

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nowszy	nowszy	nowszy	nowsze	nowsza
D.	nowszego	nowszego	nowszego	nowszego	nowszej
C.	nowszemu	nowszemu	nowszemu	nowszemu	nowszej
B.	nowszego	nowszego	nowszy	nowsze	nowszą
N.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym	nowszą
Ms.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym	nowszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nowsi	nowsi	nowsze	nowsze
D.	nowszych	nowszych	nowszych	nowszych
C.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym
B.	nowszych	nowszych	nowszych	nowsze
N.	nowszymi	nowszymi	nowszymi	nowszymi
Ms.	nowszych	nowszych	nowszych	nowszych

4. kłopot

Definicja

następny w ciągu obiektów lub zdarzeń podobnego typu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie kolejność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

kolejny, następny

Połączenia

nowy rząd; nowa wojna; nowe pokolenie;
wciąż, ciągle, co raz to nowy

Cytaty

– Mock zapalił nowego papierosa

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

Za drzwiami znajdował się nowy korytarz, węższy niż poprzedni. Zakręcał, schodząc gdzieś w dół po łagodnej spirali.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Zapowiadając, jakich inwestycji mogą się oni spodziewać, wyjaśnił, że początek nowej kadencji będzie przede wszystkim kontynuacją prowadzonych zadań w dziedzinach polityki społecznej, oświaty, kultury, sportu, ochrony środowiska i budownictwa socjalnego.

źródło: NKJP: R.Nadaj: Co burmistrz Płońska obiecuje mieszkańcowm, Tygodnik Ciechanowski - Na starcie nowej kadencji, 2007-01-20

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nowy	nowy	nowy	nowe	nowa
D.	nowego	nowego	nowego	nowego	nowej
C.	nowemu	nowemu	nowemu	nowemu	nowej
B.	nowego	nowego	nowy	nowe	nową
N.	nowym	nowym	nowym	nowym	nową
Ms.	nowym	nowym	nowym	nowym	nowej
W.	nowy	nowy	nowy	nowe	nowa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nowi	nowi	nowe	nowe
D.	nowych	nowych	nowych	nowych
C.	nowym	nowym	nowym	nowym
B.	nowych	nowych	nowych	nowe
N.	nowymi	nowymi	nowymi	nowymi
Ms.	nowych	nowych	nowych	nowych
W.	nowi	nowi	nowe	nowe

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nowszy	nowszy	nowszy	nowsze	nowsza
D.	nowszego	nowszego	nowszego	nowszego	nowszej
C.	nowszemu	nowszemu	nowszemu	nowszemu	nowszej
B.	nowszego	nowszego	nowszy	nowsze	nowszą
N.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym	nowszą
Ms.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym	nowszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nowsi	nowsi	nowsze	nowsze
D.	nowszych	nowszych	nowszych	nowszych
C.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym
B.	nowszych	nowszych	nowszych	nowsze
N.	nowszymi	nowszymi	nowszymi	nowszymi
Ms.	nowszych	nowszych	nowszych	nowszych

5. ziemniaki

Definicja

pot.

taki, który wyrósł w tym sezonie

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin owoce i warzywa

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	młody I, tegoroczny
	antonimy:	zeszłoroczny

Połączenia

nowe ziemniaki

Cytaty

Staniały kalafiory, brokuły i nowe ziemniaki, które można było kupić po 1 zł 50 i 2 złote.

źródło: NKJP: (kach), Burzowe targowanie, Gazeta Krakowska, 2003-06-17

Przerwę w produkcji mamy tylko na przednówku, kiedy wyczerpią się stare zapasy, a nowych warzyw jeszcze nie ma

źródło: NKJP: Grażyna Zdrojewska, Triumfalny powrót chrzanu, Express Ilustrowany, 2002-07-19

O zbliżającym się końcu przednówka i początku nowych plonów mówiły przysłowia: „Na Zielone Świątki dobre i otrąbki” i „Na św. Ducha w polu otucha”.

źródło: NKJP: G.Czerwińska, Kalendarz polski: Zielone Świątki - tatarak w kątki, Tygodnik Ciechanowski, 2002-05-19

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nowy	nowy	nowy	nowe	nowa
D.	nowego	nowego	nowego	nowego	nowej
C.	nowemu	nowemu	nowemu	nowemu	nowej
B.	nowego	nowego	nowy	nowe	nową
N.	nowym	nowym	nowym	nowym	nową
Ms.	nowym	nowym	nowym	nowym	nowej
W.	nowy	nowy	nowy	nowe	nowa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nowi	nowi	nowe	nowe
D.	nowych	nowych	nowych	nowych
C.	nowym	nowym	nowym	nowym
B.	nowych	nowych	nowych	nowe
N.	nowymi	nowymi	nowymi	nowymi
Ms.	nowych	nowych	nowych	nowych
W.	nowi	nowi	nowe	nowe

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nowszy	nowszy	nowszy	nowsze	nowsza
D.	nowszego	nowszego	nowszego	nowszego	nowszej
C.	nowszemu	nowszemu	nowszemu	nowszemu	nowszej
B.	nowszego	nowszego	nowszy	nowsze	nowszą
N.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym	nowszą
Ms.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym	nowszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nowsi	nowsi	nowsze	nowsze
D.	nowszych	nowszych	nowszych	nowszych
C.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym
B.	nowszych	nowszych	nowszych	nowsze
N.	nowszymi	nowszymi	nowszymi	nowszymi
Ms.	nowszych	nowszych	nowszych	nowszych

6. kolega

Definicja

taki, który pojawia się po raz pierwszy w danym miejscu, środowisku albo od niedawna jest w danej relacji z kimś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

nowy kolega, pracownik, przyjaciel, uczeń
nowy w klasie, w pracy

Cytaty

	Zauważyłem, że na budowę doszło kilku nowych pracowników. Szczupak ściągnął posiłki, kiedy okazało się, że dachówkę trzeba składać, a nie zrzucać. Robota ruszyła z kopyta. źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009
	- Niech pan spojrzy tam. Jakaś nowa chyba. Nigdy jej tu nie widziałem. Muszę się dowiedzieć, co za jedna. Tamta tam. No, niech pan spojrzy. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007
	To może być teraz zupełnie inny kraj. Zobaczysz kumpli, poznasz nowych ludzi. A po drodze wskoczyłabyś do Paryża? źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006
	Ale skąd – odpowiedziała – ja tu jestem nowa, pierwszy dzień w pracy. źródło: NKJP: Marian Marzyński , Sennik polsko-żydowski, 2005

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nowy	nowy	nowy	nowe	nowa
D.	nowego	nowego	nowego	nowego	nowej
C.	nowemu	nowemu	nowemu	nowemu	nowej
B.	nowego	nowego	nowy	nowe	nową
N.	nowym	nowym	nowym	nowym	nową
Ms.	nowym	nowym	nowym	nowym	nowej
W.	nowy	nowy	nowy	nowe	nowa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nowi	nowi	nowe	nowe
D.	nowych	nowych	nowych	nowych
C.	nowym	nowym	nowym	nowym
B.	nowych	nowych	nowych	nowe
N.	nowymi	nowymi	nowymi	nowymi
Ms.	nowych	nowych	nowych	nowych
W.	nowi	nowi	nowe	nowe

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nowszy	nowszy	nowszy	nowsze	nowsza
D.	nowszego	nowszego	nowszego	nowszego	nowszej
C.	nowszemu	nowszemu	nowszemu	nowszemu	nowszej
B.	nowszego	nowszego	nowszy	nowsze	nowszą
N.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym	nowszą
Ms.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym	nowszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nowsi	nowsi	nowsze	nowsze
D.	nowszych	nowszych	nowszych	nowszych
C.	nowszym	nowszym	nowszym	nowszym
B.	nowszych	nowszych	nowszych	nowsze
N.	nowszymi	nowszymi	nowszymi	nowszymi
Ms.	nowszych	nowszych	nowszych	nowszych

Frazeologizmy

gwiazda nowa
ktoś/coś rzuca światło na coś
ktoś/coś rzuca nowe światło na coś
ktoś/coś rzuca światło na coś
ktoś/coś rzuca nowe światło na coś
ktoś/coś rzucił/rzuciło światło na coś
ktoś/coś rzucił/rzuciło nowe światło na coś
nasza era
nowa era
Nowa Fala
nowa miotła
nowa świecka tradycja
nowe latko
nowe srebro
nowe stworzenie
Nowy Rok
nowy styl
Nowy Świat
Nowy Testament
Nowy Zakon
od nowa

Przysłowia

Na Nowy Rok przybywa dnia na barani skok
Nowy Rok przybywa dnia o barani skok

Data ostatniej modyfikacji: 25.02.2014