UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozpiąć

Chronologizacja

SStp, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

ogsł. *orz-pęti, *orz-pьnǫ 'rozpostrzeć (na części); rozpiąć'

Zob. piąć się

1. koszulę

Definicja

rozłączyć coś zapiętego na guziki, suwak lub inny specjalny mechanizm

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

	antonimy:	zapiąć
	hiperonimy:	odpiąć, rozłączyć

Połączenia

rozpiąć bluzkę, kamizelkę, kołnierzyk, marynarkę, palto, pasek, pasy, spodnie, stanik, sukienkę, szelki
rozpięty kożuszek, mundur, płaszcz, śpiwór; rozpięta bluza, kieszeń, koszula, kurtka; rozpięte futro; rozpięty na piersi

Cytaty

W „Juliuszu Cezarze” bije zegar, zaś Kleopatrze służebna pomaga rozpiąć gorset - mimo że ich jeszcze nie wynaleziono.

źródło: KWSJP: Paweł Dunin-Wąsowicz: Książka gaf i pomyłek, prasa, 2005

Zdołali jej rozpiąć torbę, ale ofiara zorientowała się i podniosła alarm - relacjonuje mł. insp. Jan Kowalczyk, naczelnik wydziału wywiadowczego KSP.

źródło: KWSJP: Marcin Hadaj: Trochę zdziwieni, prasa, 2002

Po czym pokazał im przez szybę język i rozpiął spodnie.

źródło: KWSJP: Anna Szulc: Miasto szajbusów, prasa, 2000

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozepnę	rozepniemy
2 os.	rozepniesz	rozepniecie
3 os.	rozepnie	rozepną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpiąłem +(e)m rozpiął	rozpięłam +(e)m rozpięła	rozpięłom +(e)m rozpięło	rozpięliśmy +(e)śmy rozpięli	rozpięłyśmy +(e)śmy rozpięły
2 os.	rozpiąłeś +(e)ś rozpiął	rozpięłaś +(e)ś rozpięła	rozpięłoś +(e)ś rozpięło	rozpięliście +(e)ście rozpięli	rozpięłyście +(e)ście rozpięły
3 os.	rozpiął	rozpięła	rozpięło	rozpięli	rozpięły

bezosobnik: rozpięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozepnijmy
2 os.	rozepnij	rozepnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpiąłbym bym rozpiął	rozpięłabym bym rozpięła	rozpięłobym bym rozpięło	rozpięlibyśmy byśmy rozpięli	rozpięłybyśmy byśmy rozpięły
2 os.	rozpiąłbyś byś rozpiął	rozpięłabyś byś rozpięła	rozpięłobyś byś rozpięło	rozpięlibyście byście rozpięli	rozpięłybyście byście rozpięły
3 os.	rozpiąłby by rozpiął	rozpięłaby by rozpięła	rozpięłoby by rozpięło	rozpięliby by rozpięli	rozpięłyby by rozpięły

bezosobnik: rozpięto by

bezokolicznik: rozpiąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozpiąwszy

gerundium: rozpięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpięcie	rozpięcia
D.	rozpięcia
C.	rozpięciu	rozpięciom
B.	rozpięcie	rozpięcia
N.	rozpięciem	rozpięciami
Ms.	rozpięciu	rozpięciach
W.	rozpięcie	rozpięcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpięty	rozpięty	rozpięty	rozpięte	rozpięta
D.	rozpiętego	rozpiętego	rozpiętego	rozpiętego	rozpiętej
C.	rozpiętemu	rozpiętemu	rozpiętemu	rozpiętemu	rozpiętej
B.	rozpiętego	rozpiętego	rozpięty	rozpięte	rozpiętą
N.	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętą
Ms.	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpięci	rozpięci	rozpięte	rozpięte
D.	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych
C.	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym
B.	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych	rozpięte
N.	rozpiętymi	rozpiętymi	rozpiętymi	rozpiętymi
Ms.	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych

odpowiednik aspektowy: rozpinać

Składnia

Rz_osobowy

rozpiąć

(KOMU) + CO

2. suwak

Definicja

rozłączyć dwie części zapięcia

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

	antonimy:	zapiąć
	hiperonimy:	rozłączyć

Połączenia

rozpiąć suwak, rozporek
rozpięty guzik

Cytaty

Marek przyklęknął na materacu, rozpiął suwak dżinsów Marty i ściągnął je.

źródło: NKJP: Kinga Dunin: Tabu, 1998

Miss Hiszpanii ekstrawagancko rozpięła większość guzików bluzki.

źródło: KWSJP: Leah Hardy: Szalony świat, prasa, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozepnę	rozepniemy
2 os.	rozepniesz	rozepniecie
3 os.	rozepnie	rozepną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpiąłem +(e)m rozpiął	rozpięłam +(e)m rozpięła	rozpięłom +(e)m rozpięło	rozpięliśmy +(e)śmy rozpięli	rozpięłyśmy +(e)śmy rozpięły
2 os.	rozpiąłeś +(e)ś rozpiął	rozpięłaś +(e)ś rozpięła	rozpięłoś +(e)ś rozpięło	rozpięliście +(e)ście rozpięli	rozpięłyście +(e)ście rozpięły
3 os.	rozpiął	rozpięła	rozpięło	rozpięli	rozpięły

bezosobnik: rozpięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozepnijmy
2 os.	rozepnij	rozepnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpiąłbym bym rozpiął	rozpięłabym bym rozpięła	rozpięłobym bym rozpięło	rozpięlibyśmy byśmy rozpięli	rozpięłybyśmy byśmy rozpięły
2 os.	rozpiąłbyś byś rozpiął	rozpięłabyś byś rozpięła	rozpięłobyś byś rozpięło	rozpięlibyście byście rozpięli	rozpięłybyście byście rozpięły
3 os.	rozpiąłby by rozpiął	rozpięłaby by rozpięła	rozpięłoby by rozpięło	rozpięliby by rozpięli	rozpięłyby by rozpięły

bezosobnik: rozpięto by

bezokolicznik: rozpiąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozpiąwszy

gerundium: rozpięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpięcie	rozpięcia
D.	rozpięcia
C.	rozpięciu	rozpięciom
B.	rozpięcie	rozpięcia
N.	rozpięciem	rozpięciami
Ms.	rozpięciu	rozpięciach
W.	rozpięcie	rozpięcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpięty	rozpięty	rozpięty	rozpięte	rozpięta
D.	rozpiętego	rozpiętego	rozpiętego	rozpiętego	rozpiętej
C.	rozpiętemu	rozpiętemu	rozpiętemu	rozpiętemu	rozpiętej
B.	rozpiętego	rozpiętego	rozpięty	rozpięte	rozpiętą
N.	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętą
Ms.	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpięci	rozpięci	rozpięte	rozpięte
D.	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych
C.	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym
B.	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych	rozpięte
N.	rozpiętymi	rozpiętymi	rozpiętymi	rozpiętymi
Ms.	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych

odpowiednik aspektowy: rozpinać

Składnia

Rz_osobowy

rozpiąć

3. dziecko

Definicja

rozłączyć na kimś części ubrania lub mechanizmu przytrzymującego

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

antonimy:

zapiąć

Cytaty

Tamto dziecko zapięte pod korek, czapka na oczy, czerwone całe. Mówię do tatusia „rozepnij go może trochę”, tatuś z oburzeniem „zobacz, przecież cały spocony jest,przeziębi się”.

źródło: NKJP: Internet

Diana leżała w izolatce, przypięta pasami do łóżka, a nad nią pochylał się mężczyzna o szczupłej, pociągłej twarzy. – Będziesz grzeczna? – zapytał. – Rozepnę cię.

źródło: NKJP: Paulina Grych: Schiza, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozepnę	rozepniemy
2 os.	rozepniesz	rozepniecie
3 os.	rozepnie	rozepną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpiąłem +(e)m rozpiął	rozpięłam +(e)m rozpięła	rozpięłom +(e)m rozpięło	rozpięliśmy +(e)śmy rozpięli	rozpięłyśmy +(e)śmy rozpięły
2 os.	rozpiąłeś +(e)ś rozpiął	rozpięłaś +(e)ś rozpięła	rozpięłoś +(e)ś rozpięło	rozpięliście +(e)ście rozpięli	rozpięłyście +(e)ście rozpięły
3 os.	rozpiął	rozpięła	rozpięło	rozpięli	rozpięły

bezosobnik: rozpięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozepnijmy
2 os.	rozepnij	rozepnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpiąłbym bym rozpiął	rozpięłabym bym rozpięła	rozpięłobym bym rozpięło	rozpięlibyśmy byśmy rozpięli	rozpięłybyśmy byśmy rozpięły
2 os.	rozpiąłbyś byś rozpiął	rozpięłabyś byś rozpięła	rozpięłobyś byś rozpięło	rozpięlibyście byście rozpięli	rozpięłybyście byście rozpięły
3 os.	rozpiąłby by rozpiął	rozpięłaby by rozpięła	rozpięłoby by rozpięło	rozpięliby by rozpięli	rozpięłyby by rozpięły

bezosobnik: rozpięto by

bezokolicznik: rozpiąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozpiąwszy

gerundium: rozpięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpięcie	rozpięcia
D.	rozpięcia
C.	rozpięciu	rozpięciom
B.	rozpięcie	rozpięcia
N.	rozpięciem	rozpięciami
Ms.	rozpięciu	rozpięciach
W.	rozpięcie	rozpięcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpięty	rozpięty	rozpięty	rozpięte	rozpięta
D.	rozpiętego	rozpiętego	rozpiętego	rozpiętego	rozpiętej
C.	rozpiętemu	rozpiętemu	rozpiętemu	rozpiętemu	rozpiętej
B.	rozpiętego	rozpiętego	rozpięty	rozpięte	rozpiętą
N.	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętą
Ms.	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpięci	rozpięci	rozpięte	rozpięte
D.	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych
C.	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym
B.	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych	rozpięte
N.	rozpiętymi	rozpiętymi	rozpiętymi	rozpiętymi
Ms.	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych

odpowiednik aspektowy: rozpinać

Składnia

Rz_osobowy

rozpiąć

KOGO

4. sieć

Definicja

rozciągnąć pomiędzy oddalonymi od siebie punktami

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	rozsnuć
	hiperonimy:	rozciągnąć, rozpostrzeć

Połączenia

rozpięty drut, namiot, parasol, sznur, żagiel; rozpięta lina, pajęczyna, płachta, siatka, wstęga; rozpięte skrzydła; rozpięty poziomo, szeroko, wysoko; rozpięty na krzyżu, na ramie, na ramie, na ścianie

Cytaty

Kiedyś w Białogonie mało nie obcięło mi głowy, bo ktoś rozpiął między drzewami linkę [...].

źródło: KWSJP: Szukanie wspólnej ścieżki, prasa, 2006

Mężczyźni i kobiety, mogące być rówieśniczkami zmarłej, przed cmentarzem, a następnie obok urzędu miasta Pabianic rozpięły transparent zawierający kolejne pytanie, na które wreszcie łatwo znaleźć odpowiedź. „Za taką Polskę, za taką wolność, Janek Wiśniewski padł?”

źródło: KWSJP: W. Hetman: Po tragedii w Pabianicach, prasa, 2000

No i na radiotelefon przyjechała niemiecka ekipa z Wałbrzycha, porozkładali foteliki, nad nimi rozpięli ogromne parasole.

źródło: KWSJP: Wojciech Markiewicz: Jak się robi śnieg?, prasa, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozepnę	rozepniemy
2 os.	rozepniesz	rozepniecie
3 os.	rozepnie	rozepną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpiąłem +(e)m rozpiął	rozpięłam +(e)m rozpięła	rozpięłom +(e)m rozpięło	rozpięliśmy +(e)śmy rozpięli	rozpięłyśmy +(e)śmy rozpięły
2 os.	rozpiąłeś +(e)ś rozpiął	rozpięłaś +(e)ś rozpięła	rozpięłoś +(e)ś rozpięło	rozpięliście +(e)ście rozpięli	rozpięłyście +(e)ście rozpięły
3 os.	rozpiął	rozpięła	rozpięło	rozpięli	rozpięły

bezosobnik: rozpięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozepnijmy
2 os.	rozepnij	rozepnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpiąłbym bym rozpiął	rozpięłabym bym rozpięła	rozpięłobym bym rozpięło	rozpięlibyśmy byśmy rozpięli	rozpięłybyśmy byśmy rozpięły
2 os.	rozpiąłbyś byś rozpiął	rozpięłabyś byś rozpięła	rozpięłobyś byś rozpięło	rozpięlibyście byście rozpięli	rozpięłybyście byście rozpięły
3 os.	rozpiąłby by rozpiął	rozpięłaby by rozpięła	rozpięłoby by rozpięło	rozpięliby by rozpięli	rozpięłyby by rozpięły

bezosobnik: rozpięto by

bezokolicznik: rozpiąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozpiąwszy

gerundium: rozpięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpięcie	rozpięcia
D.	rozpięcia
C.	rozpięciu	rozpięciom
B.	rozpięcie	rozpięcia
N.	rozpięciem	rozpięciami
Ms.	rozpięciu	rozpięciach
W.	rozpięcie	rozpięcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpięty	rozpięty	rozpięty	rozpięte	rozpięta
D.	rozpiętego	rozpiętego	rozpiętego	rozpiętego	rozpiętej
C.	rozpiętemu	rozpiętemu	rozpiętemu	rozpiętemu	rozpiętej
B.	rozpiętego	rozpiętego	rozpięty	rozpięte	rozpiętą
N.	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętą
Ms.	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpięci	rozpięci	rozpięte	rozpięte
D.	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych
C.	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym	rozpiętym
B.	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych	rozpięte
N.	rozpiętymi	rozpiętymi	rozpiętymi	rozpiętymi
Ms.	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych	rozpiętych

odpowiednik aspektowy: rozpinać

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

Rz_osobowy

rozpiąć

KOGO/CO + (GDZIE)

Data ostatniej modyfikacji: 27.03.2014