UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

uśmiechnąć się

Chronologizacja

SStp, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Czasownik z przedrostkiem u- od rzeczownika śmiech (zob.).

1. z radości

Definicja

wyrazić swoje uczucia uśmiechem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

ktoś przywołał uśmiech na twarz, wyszczerzyć się

Połączenia

uśmiechnąć się kącikami ust
uśmiechnąć się z lekka; z satysfakcją, z sympatią, z zadowoleniem; z przymusem, z wysiłkiem; z politowaniem, z przekąsem, z sarkazmem
uśmiechnąć się szeroko; blado, dyskretnie, lekko, mimowolnie, nieznacznie, przelotnie, słabo; błogo, marzycielsko, melancholijnie, pogodnie, promiennie, radośnie, słodko, wesoło, tajemniczo, zagadkowo; ciepło, czule, dobrodusznie, dobrotliwie, jowialnie, łagodnie, miło, pobłażliwie, poczciwie, przepraszająco, przyjacielsko, przyjaźnie, przymilnie, rozbrajająco, serdecznie, sympatycznie, tkliwie, uprzejmie, wyrozumiale, życzliwie; anielsko, czarująco, ładnie, pięknie, przyjemnie, rozkosznie, ślicznie, ujmująco, wdzięcznie, figlarnie, filuternie, kokieteryjnie, kusząco, lubieżnie, obleśnie, ponętnie, wyzywająco, zachęcająco, zalotnie; boleśnie, gorzko, krzywo, kwaśno, niewesoło, smętnie, smutno, żałośnie; cierpko, drwiąco, ironicznie, jadowicie, lekceważąco, lodowato, pogardliwie, protekcjonalnie, sardonicznie, sarkastycznie, sceptycznie, szyderczo, wzgardliwie, zimno, zjadliwie, złośliwie, złowrogo; bezradnie, głupawo, głupio, naiwnie, nerwowo, niepewnie, nieporadnie, nieśmiało, pokornie, tępo, wstydliwie; bezczelnie, chytrze, łobuzersko, przebiegle, szelmowsko, zaczepnie; dumnie, triumfalnie, triumfująco, wyniośle, zwycięsko; dwuznacznie, fałszywie, nienaturalnie, obłudnie, sztucznie; porozumiewawczo, znacząco

Cytaty

	Sierżant, pilnujący telefonów, uśmiechnął się przyjaźnie. źródło: KWSJP: Zygmunt Zeydler-Zborowski: Czarny mercedes, 1958
	Uśmiechnęła się brzydko w przypływie złośliwej radości. źródło: KWSJP: Ewa Berberyusz: Jedno z dwojga, 1968
	Zamiast uśmiechnąć się lekko do fotografa śmiała się szeroko, śmiały się nie tylko jej usta, ale i oczy. źródło: KWSJP: Krystyna Kofta: Wielką miłość tanio sprzedam, 2003
	Wyczerówna grała rolę młodej, nieszczęśliwej dziewczyny. Była prosta i wzruszająca, chociaż miała pewne wady dykcji. Janusz uśmiechnął się, myśląc o tym, że Józio jest za kulisami. źródło: KWSJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Sława i chwała, 1962
	Hindus uśmiechnął się jak do dobrego znajomego - pokoje będą wolne później, po sjeście parę osób wyjeżdża, ale on był gotów wydać mu klucz od pokoju miss Ward. źródło: KWSJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uśmiechnę się	uśmiechniemy się
2 os.	uśmiechniesz się	uśmiechniecie się
3 os.	uśmiechnie się	uśmiechną się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uśmiechnąłem się +(e)m się uśmiechnął	uśmiechnęłam się +(e)m się uśmiechnęła	uśmiechnęłom się +(e)m się uśmiechnęło	uśmiechnęliśmy się +(e)śmy się uśmiechnęli	uśmiechnęłyśmy się +(e)śmy się uśmiechnęły
2 os.	uśmiechnąłeś się +(e)ś się uśmiechnął	uśmiechnęłaś się +(e)ś się uśmiechnęła	uśmiechnęłoś się +(e)ś się uśmiechnęło	uśmiechnęliście się +(e)ście się uśmiechnęli	uśmiechnęłyście się +(e)ście się uśmiechnęły
3 os.	uśmiechnął się	uśmiechnęła się	uśmiechnęło się	uśmiechnęli się	uśmiechnęły się

bezosobnik: uśmiechnięto się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uśmiechnijmy się
2 os.	uśmiechnij się	uśmiechnijcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uśmiechnąłbym się bym się uśmiechnął	uśmiechnęłabym się bym się uśmiechnęła	uśmiechnęłobym się bym się uśmiechnęło	uśmiechnęlibyśmy się byśmy się uśmiechnęli	uśmiechnęłybyśmy się byśmy się uśmiechnęły
2 os.	uśmiechnąłbyś się byś się uśmiechnął	uśmiechnęłabyś się byś się uśmiechnęła	uśmiechnęłobyś się byś się uśmiechnęło	uśmiechnęlibyście się byście się uśmiechnęli	uśmiechnęłybyście się byście się uśmiechnęły
3 os.	uśmiechnąłby się by się uśmiechnął	uśmiechnęłaby się by się uśmiechnęła	uśmiechnęłoby się by się uśmiechnęło	uśmiechnęliby się by się uśmiechnęli	uśmiechnęłyby się by się uśmiechnęły

bezosobnik: uśmiechnięto by się

bezokolicznik: uśmiechnąć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uśmiechnąwszy się

gerundium: uśmiechnięcie się

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uśmiechnięcie się	uśmiechnięcia się
D.	uśmiechnięcia się	uśmiechnięć się
C.	uśmiechnięciu się	uśmiechnięciom się
B.	uśmiechnięcie się	uśmiechnięcia się
N.	uśmiechnięciem się	uśmiechnięciami się
Ms.	uśmiechnięciu się	uśmiechnięciach się
W.	uśmiechnięcie się	uśmiechnięcia się

odpowiednik aspektowy: uśmiechać się

Składnia

Rz_osobowy

uśmiechnąć się

(do KOGO)

2. do sponsorów

Definicja

pot.

poprosić kogoś, aby zrobił coś na naszą korzyść

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Cytaty

0,05 litra to jest – i owszem – rozmiar lotniczy, podniebny. Bezwzględnie, chcąc ukoić lęk wysokości można uśmiechnąć się do stewardessy o zgrabną buteleczkę. Ale buteleczkę wina. Białego lub czerwonego do wyboru. Ale wina!

źródło: NKJP: Małpka w czerwonym, Tygodnik Siedlecki, 2009-04-22

Pozostaje wybór - szukać żłobka albo przedszkola, powierzyć opiekę wykwalifikowanej niani albo uśmiechnąć się do babci, by się zajęła wnukiem, gdy rodzice są w pracy.

źródło: NKJP: Magdalena Sapkowska: Wracasz do pracy? Kto zaopiekuje się dzieckiem, Dziennik Bałtycki, 2010-03-22

Tu prac do wykonania było stosunkowo niewiele, gdyż wcześniej lokal ten przeszedł generalny remont. - Brakuje nam jednak sprzętu - dodaje kierowniczka Oleksik. - Będziemy musieli uśmiechnąć się do sponsorów. Być może znajdą się firmy bądź osoby prywatne, które kupią nam telewizor, radio i opłacą prenumeratę gazet.

źródło: NKJP: (AW): Kilku mężczyzn smacznie spało w nowo oddanej do użytku noclegowni Bezdomni już mają swój własny dom, Dziennik Łódzki, 2002-04-10