Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. zaprzeć
1. stopami
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | oprzeć się |
Połączenia
- zaprzeć się nogami, rękami
Cytaty
|
Karol zaparł się nogami w greting, trzymając jedną ręką burtę, drugą ciągnąc motorzystę do łodzi. źródło: KWSJP: Lesław Furmaga: Lot Pingwina, 1983 |
|
|
Piotruś zaparł się z całej siły rękami w łóżko, krzywił się niemiłosiernie i gryzł wargi. źródło: KWSJP: Tadeusz Kwiatkowski: Bohater do wynajęcia, 1956 |
|
|
Przy asekurowaniu, nie zważając na porządny garnitur, musiałem usiąść w jakiejś mokrej nyży i zaprzeć się nogami, żeby mieć lepsze stanowisko do asekuracji. źródło: KWSJP: Apoloniusz Rajwa: 90 urodziny Witolda Paryskiego, Tygodnik Podhalański, 1999, nr 37 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zaprę się |
zaprzemy się |
|||
| 2 os. |
zaprzesz się |
zaprzecie się |
|||
| 3 os. |
zaprze się |
zaprą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zaparłem się +(e)m się zaparł |
zaparłam się +(e)m się zaparła |
zaparłom się +(e)m się zaparło |
zaparliśmy się +(e)śmy się zaparli |
zaparłyśmy się +(e)śmy się zaparły |
| 2 os. |
zaparłeś się +(e)ś się zaparł |
zaparłaś się +(e)ś się zaparła |
zaparłoś się +(e)ś się zaparło |
zaparliście się +(e)ście się zaparli |
zaparłyście się +(e)ście się zaparły |
| 3 os. |
zaparł się |
zaparła się |
zaparło się |
zaparli się |
zaparły się |
bezosobnik: zaparto się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zaprzyjmy się |
|
| 2 os. |
zaprzyj się |
zaprzyjcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zaparłbym się bym się zaparł |
zaparłabym się bym się zaparła |
zaparłobym się bym się zaparło |
zaparlibyśmy się byśmy się zaparli |
zaparłybyśmy się byśmy się zaparły |
| 2 os. |
zaparłbyś się byś się zaparł |
zaparłabyś się byś się zaparła |
zaparłobyś się byś się zaparło |
zaparlibyście się byście się zaparli |
zaparłybyście się byście się zaparły |
| 3 os. |
zaparłby się by się zaparł |
zaparłaby się by się zaparła |
zaparłoby się by się zaparło |
zaparliby się by się zaparli |
zaparłyby się by się zaparły |
bezosobnik: zaparto by się
bezokolicznik: zaprzeć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zaparłszy się
gerundium: zaparcie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zaparcie się |
zaparcia się |
| D. | zaparcia się |
zaparć się |
| C. | zaparciu się |
zaparciom się |
| B. | zaparcie się |
zaparcia się |
| N. | zaparciem się |
zaparciami się |
| Ms. | zaparciu się |
zaparciach się |
| W. | zaparcie się |
zaparcia się |
odpowiednik aspektowy: zapierać się
Składnia
|
+ | zaprzeć się | + |
CZYM +
(o CO | w CO)
|
2. uprzeć się
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | ktoś poszedł w zaparte, sprzeciwić się, uprzeć się |
Cytaty
|
Mistrz Augustyn Ryszka powiedział: „Owszem, mogę cię przyjąć, ale dopiero za trzy lata, jak skończy edukację ten chłopak, który akurat u mnie jest”. No i tak się zaparłem, że po trzydziestu sześciu miesiącach oczekiwania zostałem ostatnim wychowankiem tego wspaniałego człowieka i fachowca. źródło: KWSJP: Czas dla wszystkich, Dziennik Polski - Magazyn, 1998-02-13 |
|
|
Rysio zaparł się i całe życie poświęcił dla zrobienia kariery światowej. źródło: KWSJP: Tadeusz Konwicki: Mała apokalipsa, 1979 |
|
|
Jedlecki zaparł się, że absolutnie sygnetu nie sprzeda. źródło: NKJP: Monika Piątkowska: Sygnet, Gazeta Wyborcza, 1995-07-22 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zaprę się |
zaprzemy się |
|||
| 2 os. |
zaprzesz się |
zaprzecie się |
|||
| 3 os. |
zaprze się |
zaprą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zaparłem się +(e)m się zaparł |
zaparłam się +(e)m się zaparła |
zaparłom się +(e)m się zaparło |
zaparliśmy się +(e)śmy się zaparli |
zaparłyśmy się +(e)śmy się zaparły |
| 2 os. |
zaparłeś się +(e)ś się zaparł |
zaparłaś się +(e)ś się zaparła |
zaparłoś się +(e)ś się zaparło |
zaparliście się +(e)ście się zaparli |
zaparłyście się +(e)ście się zaparły |
| 3 os. |
zaparł się |
zaparła się |
zaparło się |
zaparli się |
zaparły się |
bezosobnik: zaparto się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zaprzyjmy się |
|
| 2 os. |
zaprzyj się |
zaprzyjcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zaparłbym się bym się zaparł |
zaparłabym się bym się zaparła |
zaparłobym się bym się zaparło |
zaparlibyśmy się byśmy się zaparli |
zaparłybyśmy się byśmy się zaparły |
| 2 os. |
zaparłbyś się byś się zaparł |
zaparłabyś się byś się zaparła |
zaparłobyś się byś się zaparło |
zaparlibyście się byście się zaparli |
zaparłybyście się byście się zaparły |
| 3 os. |
zaparłby się by się zaparł |
zaparłaby się by się zaparła |
zaparłoby się by się zaparło |
zaparliby się by się zaparli |
zaparłyby się by się zaparły |
bezosobnik: zaparto by się
bezokolicznik: zaprzeć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zaparłszy się
gerundium: zaparcie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zaparcie się |
zaparcia się |
| D. | zaparcia się |
zaparć się |
| C. | zaparciu się |
zaparciom się |
| B. | zaparcie się |
zaparcia się |
| N. | zaparciem się |
zaparciami się |
| Ms. | zaparciu się |
zaparciach się |
| W. | zaparcie się |
zaparcia się |
odpowiednik aspektowy: zapierać się
Składnia
|
|
+ | zaprzeć się | + |
(że ZDANIE)
|
3. wiary
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | wyprzeć się |
Połączenia
- zaprzeć się Chrystusa, samego siebie, wiary
Cytaty
|
Pan Jezus przebaczał zawsze; Piotrowi, który się Go zaparł; Magdalenie, która ciężko grzeszyła; a także żołnierzom, którzy ukrzyżowali Go, mimo że wcale nie prosili o przebaczenie. źródło: KWSJP: Gabla, Człowiek na mojej drodze, Na Oścież, 1999 |
|
|
Gdybym miała przeprosić, musiałabym zaprzeć się wszystkiego, co do tej pory mówiłam, zaprzeć się prawdy - mówi pozwana. źródło: KWSJP: Artur Rosiak, Gazeta Lubuska, 2005 |
|
|
Nie wiadomo jak będzie potem, ważne jest, że ten pierwszy etap im się udał; nie zaparli się swoich uczuć. źródło: KWSJP: Martyna Janiszewska: Historia o zakazanej miłości, Dzień Dobry, 1999 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zaprę się |
zaprzemy się |
|||
| 2 os. |
zaprzesz się |
zaprzecie się |
|||
| 3 os. |
zaprze się |
zaprą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zaparłem się +(e)m się zaparł |
zaparłam się +(e)m się zaparła |
zaparłom się +(e)m się zaparło |
zaparliśmy się +(e)śmy się zaparli |
zaparłyśmy się +(e)śmy się zaparły |
| 2 os. |
zaparłeś się +(e)ś się zaparł |
zaparłaś się +(e)ś się zaparła |
zaparłoś się +(e)ś się zaparło |
zaparliście się +(e)ście się zaparli |
zaparłyście się +(e)ście się zaparły |
| 3 os. |
zaparł się |
zaparła się |
zaparło się |
zaparli się |
zaparły się |
bezosobnik: zaparto się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zaprzyjmy się |
|
| 2 os. |
zaprzyj się |
zaprzyjcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zaparłbym się bym się zaparł |
zaparłabym się bym się zaparła |
zaparłobym się bym się zaparło |
zaparlibyśmy się byśmy się zaparli |
zaparłybyśmy się byśmy się zaparły |
| 2 os. |
zaparłbyś się byś się zaparł |
zaparłabyś się byś się zaparła |
zaparłobyś się byś się zaparło |
zaparlibyście się byście się zaparli |
zaparłybyście się byście się zaparły |
| 3 os. |
zaparłby się by się zaparł |
zaparłaby się by się zaparła |
zaparłoby się by się zaparło |
zaparliby się by się zaparli |
zaparłyby się by się zaparły |
bezosobnik: zaparto by się
bezokolicznik: zaprzeć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zaparłszy się
gerundium: zaparcie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zaparcie się |
zaparcia się |
| D. | zaparcia się |
zaparć się |
| C. | zaparciu się |
zaparciom się |
| B. | zaparcie się |
zaparcia się |
| N. | zaparciem się |
zaparciami się |
| Ms. | zaparciu się |
zaparciach się |
| W. | zaparcie się |
zaparcia się |
odpowiednik aspektowy: zapierać się
Składnia
| Rzosobowy | + | zaprzeć się | + |
KOGO/CZEGO
|
4. ojcostwa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | wyprzeć się |
Połączenia
- zaprzeć się uczynków
Cytaty
|
Po wprowadzeniu republiki zrzekł się jednak wszelkich tytułów, zaparł się ojcostwa Ludwika Filipa Grubego (do którego był bardzo podobny), twierdząc, że matka spłodziła go z koniuszym z Saint-Cloud, a więc jest „synem ludu”, i przybrał potwierdzone przez magistrat paryski miano obywatela Philippe Égalité. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Jeżeli skazany nie zaparł się swoich uczynków, można było zastosować prawo łaski przewidujące wcześniejsze uduszenie. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zaprę się |
zaprzemy się |
|||
| 2 os. |
zaprzesz się |
zaprzecie się |
|||
| 3 os. |
zaprze się |
zaprą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zaparłem się +(e)m się zaparł |
zaparłam się +(e)m się zaparła |
zaparłom się +(e)m się zaparło |
zaparliśmy się +(e)śmy się zaparli |
zaparłyśmy się +(e)śmy się zaparły |
| 2 os. |
zaparłeś się +(e)ś się zaparł |
zaparłaś się +(e)ś się zaparła |
zaparłoś się +(e)ś się zaparło |
zaparliście się +(e)ście się zaparli |
zaparłyście się +(e)ście się zaparły |
| 3 os. |
zaparł się |
zaparła się |
zaparło się |
zaparli się |
zaparły się |
bezosobnik: zaparto się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zaprzyjmy się |
|
| 2 os. |
zaprzyj się |
zaprzyjcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zaparłbym się bym się zaparł |
zaparłabym się bym się zaparła |
zaparłobym się bym się zaparło |
zaparlibyśmy się byśmy się zaparli |
zaparłybyśmy się byśmy się zaparły |
| 2 os. |
zaparłbyś się byś się zaparł |
zaparłabyś się byś się zaparła |
zaparłobyś się byś się zaparło |
zaparlibyście się byście się zaparli |
zaparłybyście się byście się zaparły |
| 3 os. |
zaparłby się by się zaparł |
zaparłaby się by się zaparła |
zaparłoby się by się zaparło |
zaparliby się by się zaparli |
zaparłyby się by się zaparły |
bezosobnik: zaparto by się
bezokolicznik: zaprzeć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zaparłszy się
gerundium: zaparcie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zaparcie się |
zaparcia się |
| D. | zaparcia się |
zaparć się |
| C. | zaparciu się |
zaparciom się |
| B. | zaparcie się |
zaparcia się |
| N. | zaparciem się |
zaparciami się |
| Ms. | zaparciu się |
zaparciach się |
| W. | zaparcie się |
zaparcia się |
odpowiednik aspektowy: zapierać się
Składnia
| Rzosobowy | + | zaprzeć się | + |
CZEGO
|