UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ustrzelić

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ustrzelę
 ustrzelimy
2 os. ustrzelisz
 ustrzelicie
3 os. ustrzeli
 ustrzelą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ustrzeliłem
+(e)m ustrzelił
 ustrzeliłam
+(e)m ustrzeliła
 ustrzeliłom
+(e)m ustrzeliło
 ustrzeliliśmy
+(e)śmy ustrzelili
 ustrzeliłyśmy
+(e)śmy ustrzeliły
2 os. ustrzeliłeś
+(e)ś ustrzelił
 ustrzeliłaś
+(e)ś ustrzeliła
 ustrzeliłoś
+(e)ś ustrzeliło
 ustrzeliliście
+(e)ście ustrzelili
 ustrzeliłyście
+(e)ście ustrzeliły
3 os. ustrzelił
 ustrzeliła
 ustrzeliło
 ustrzelili
 ustrzeliły

bezosobnik: ustrzelono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ustrzelmy
2 os. ustrzel
 ustrzelcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ustrzeliłbym
bym ustrzelił
 ustrzeliłabym
bym ustrzeliła
 ustrzeliłobym
bym ustrzeliło
 ustrzelilibyśmy
byśmy ustrzelili
 ustrzeliłybyśmy
byśmy ustrzeliły
2 os. ustrzeliłbyś
byś ustrzelił
 ustrzeliłabyś
byś ustrzeliła
 ustrzeliłobyś
byś ustrzeliło
 ustrzelilibyście
byście ustrzelili
 ustrzeliłybyście
byście ustrzeliły
3 os. ustrzeliłby
by ustrzelił
 ustrzeliłaby
by ustrzeliła
 ustrzeliłoby
by ustrzeliło
 ustrzeliliby
by ustrzelili
 ustrzeliłyby
by ustrzeliły

bezosobnik: ustrzelono by

bezokolicznik: ustrzelić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: ustrzeliwszy

gerundium: ustrzelenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: ustrzelony

Pochodzenie

Zob.  strzelić 

1. dzika

Definicja

strzelając z broni, trafić i zabić człowieka lub zwierzę

Wymowa

[ustszelić] lub  pot.  [usczszelić], lub  pot.  [uszczszelić]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  zastrzelić

Połączenia

  • myśliwy ustrzelił
  • ustrzelić bandytę, cywila, żołnierza; bażanta, dzika, jelenia, kuropatwę, odyńca, wilka, zająca; zwierza, zwierzę, zwierzynę
  • ustrzelić z dubeltówki, z kuszy, z łuku, z wiatrówki

Cytaty

[...] podczas swego pierwszego hubertusa ustrzelił okazałego, ważącego 130 kg odyńca.

źródło: NKJP: Jacek Sadkowski: Mniej zwierzyny i tradycji, Kurier Powiatu Kwidzyńskiego, 1998-11-27

Trzysta sztuk rogaczy ustrzelili myśliwi na terenie nadleśnictwa [...].

źródło: NKJP: Robert Domżał: Blisko Poznania, Gazeta Poznańska, 2005-10-19

No, w każdym razie dobrze się stało, że nie został żołnierzem, o czym myślał, bo pewnie szybko by go ustrzelili w jakimś okopie i nigdy by nie napisał tego, co napisał.

źródło: NKJP: Jolanta Ciosek: On zawsze jest blisko swoich bohaterów, Dziennik Polski, 2008-10-25

Szwagier o mało nie ustrzelił mnie na polowaniu, kula przeszła mi tak blisko ucha, że przez godzinę nie słyszałem.

źródło: NKJP: Beata Jajkowska: Ocieram się o śmierć, Dziennik Bałtycki, 2004-06-19

Warszawiak poluje na kaczki na Mazurach. Udało mu się ustrzelić jedną na polu należącym do najbogatszego we wsi chłopa.

źródło: NKJP: Prawdziwa cnota krytyk się nie boi, CKM, 2001

Składnia

bez ograniczeń + ustrzelić +
KOGO/CO

2. palec

Definicja

strzelając z broni, spowodować oderwanie części czegoś od całości

Wymowa

[ustszelić] lub  pot.  [usczszelić], lub  pot.  [uszczszelić]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odstrzelić

Cytaty

Miał ustrzelony kawałek palca. Śmiali się z niego, że był czujką wiodącą - pokazywał innym, gdzie mają celować, i w końcu mu ten palec ustrzelili.

źródło: NKJP: Adam Michnik, Józef Tischner, Jacek Żakowski: Między Panem a Plebanem, 1995

Nikt nie umiał mi wytłumaczyć, jak mogły lądować resztki samolotów, którym w walce ustrzelono znaczną część kadłuba.

źródło: NKJP: Józef Winiewicz: Wspomnienia dyplomaty, Literatura, 1984

Siedzi w pierwszym rzędzie nadęty jak mumia, twarz jak sfinks po ustrzeleniu nosa przez żołnierzy Napoleona.

źródło: NKJP: Aktorskie życie, Dziennik Polski, 2003-09-27

Składnia

bez ograniczeń + ustrzelić +
CO + KOMU/CZEMU

3. dziewczynę

Definicja

pot. 
zainteresować sobą kogoś i wejść z nim w relację erotyczną

Wymowa

[ustszelić] lub  pot.  [usczszelić], lub  pot.  [uszczszelić]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  zainteresować

Połączenia

  • ustrzelić dziewczynę, męża, żonę

Cytaty

Unoldowie żyli w Chodakach od trzech stuleci, według rodzinnej legendy w czasach potopu szwedzkiego jakiś Unold, zamiast strzelać z kolubryny do Częstochowy - ustrzelił urodziwą Wołyniankę.

źródło: NKJP: Henryk Szewczyk: Uratowani spod noża, Gazeta Krakowska, 2003-05-10

Bratny lubił uchodzić w środowisku za mocnego mężczyznę, potrafiącego wypić, ustrzelić zwierza, ale i piękną dziewczynę.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kalicki: Gdzie są chłopcy z tamtych lat..., Gazeta Wyborcza, 1995-01-06

Niemal każdy portal ma serwis randkowy. Wystarczy się zalogować i poszukać odpowiedniej oferty. Polka, województwo śląskie, cel matrymonialny. Efekt wyszukiwania tylko w jednym portalu, to ponad 150 propozycji. Problem polega na tym, że wówczas role się odwracają. To cudzoziemiec może ustrzelić męża lub żonę, a nie odwrotnie.

źródło: NKJP: Jarosław Latacz: Tani jak Ślązak, Dziennik Zachodni, 2004-07-23

W Golkowicach nie tylko szczęśliwie przyszła na świat, lecz i szczęśliwie znalazła męża. Znali się od dziecka. Ona - prymuska w szkole, celowała w matematyce. I tym go ustrzeliła.

źródło: NKJP: (AMusz): Żyje dzięki czarom, Gazeta Krakowska, 2001-07-17

Składnia

bez ograniczeń + ustrzelić +
KOGO

4. nagrodę

Definicja

pot. 
uzyskać coś w wyniku zwycięstwa w grze, losowania lub pomyślnego zbiegu okoliczności

Wymowa

[ustszelić] lub  pot.  [usczszelić], lub  pot.  [uszczszelić]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny rozrywka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność

Połączenia

  • ustrzelić medal, nagrodę, puchar, szóstkę

Cytaty

Krakowianin ma 38 lat, ale co to za wiek w tym sporcie, skoro Krzysztof [...] ma 5 lat więcej (najstarszy w olimpijskiej ekipie) i jadąc na igrzyska po raz czwarty, poważnie myśli o sukcesie życia. Tak, ani chybi, ustrzelą jakiś medal.

źródło: NKJP: Apetyt na pudło, Dziennik Polski, 2000-08-18

Ania dała za wygraną i chyba tylko dlatego zyskałem trochę czasu, by na allegro ustrzelić bluzę [...].

źródło: NKJP: Internet

Dziś ceny tego typu urządzeń zaczynają się od 500 zł, a bywa że na promocji można ustrzelić niemarkowy sprzęt taniej.

źródło: NKJP: Andrzej Pająk: Cyfrowe nagrywanie, Enter, 2003

- Co jeszcze muzeum planuje na przyszły rok? - Dalsze zakupy. Mamy pomysł ustrzelenia pewnej kolekcji starych naukowych instrumentów, ale nie chcę go zdradzać.

źródło: NKJP: Marta Piętka: Windą przez epoki, Gazeta Krakowska, 2001-12-22

Należałoby sprawdzić, jakie jest prawdopodobieństwo ustrzelenia szóstki w totku, oberwania cegłą w drewnianym kościele i uświadczenia trzeźwego w pubie wieczorową piątkową porą.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

bez ograniczeń + ustrzelić +
CO

5. bramkę

Definicja

sport.  pot. 
uzyskać dużą liczbę punktów w niektórych rozgrywkach sportowych przez umieszczanie piłki lub krążka w bramce

Wymowa

[ustszelić] lub  pot.  [usczszelić], lub  pot.  [uszczszelić]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Cytaty

Jedyną niewiadomą były rozmiary zwycięstwa w kolejnym spotkaniu. Zadawano sobie pytanie, czy faworyci ustrzelą drugą w imprezie „dwucyfrówkę”.

źródło: NKJP: (zab): Ostre strzelanie, Dziennik Polski, 2006-01-21

W meczu [...] zdobył 12 goli i jest drugim zawodnikiem, któremu udała się sztuka ustrzelenia tuzina bramek.

źródło: NKJP: (PRUD): Niech żyje król, Gazeta Krakowska, 2006-03-15

23-letni napastnik bliski był nawet ustrzelenia klasycznego hat-tricka, choć na boisku pojawił się dopiero po przerwie.

źródło: NKJP: tocha: Rezerwowy o włos od hat-tricka, Trybuna Śląska, 2004-09-06

Składnia

bez ograniczeń + ustrzelić +
CO

6. sfotografować

Definicja

pot. 
zrobić komuś zdjęcie, zaskakując go w szczególnej sytuacji

Wymowa

[ustszelić] lub  pot.  [usczszelić], lub  pot.  [uszczszelić]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka fotografia

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  sfotografować

Połączenia

  • fotoradar; fotoreporter, paparazzi ustrzelił
  • ustrzelić fotoradarem, obiektywem
  • ustrzelić z obiektywu

Cytaty

Była pierwsza dama [...] wspaniale prezentuje się w kostiumie kąpielowym. Nasz fotoreporter ustrzelił żonę byłego prezydenta na plaży w Juracie.

źródło: NKJP: Tomasz Gos, Piotr Krysiak: Pani Jola na plaży się praży, Super Express, 2006

Zalecenie KGP oznacza dla kierowców jedno. Jeśli ustrzeli ich fotoradar, zapłacą mandat [...].

źródło: NKJP: Przepisy łagodnieją, Dziennik Polski, 2005-01-08

Fotografuje morze pod wodą, w powietrzu i na wodzie. Żeby ustrzelić obiektywem coś ciekawego, wyrusza z marynarzami na okręcie na kilkudniowe manewry.

źródło: NKJP: Małgorzata Skibińska: Ustrzelona marynarka, Dziennik Bałtycki, 1999-07-16

Policjanci ustawieni na przydrożnym parkingu ustrzelili go fotoradarem. Jechał o 25 km/h za szybko.

źródło: NKJP: Jak policjant z doktorem, Tygodnik Rybnicki, 2007-01-23

Książę [...] już po raz trzeci pojechał do zamku [...] ze swoją sympatią. Tymczasem polscy paparazzi szykują się do ustrzelenia młodszego syna księżnej [...].

źródło: NKJP: Książę to ma ciężkie życie, Gazeta Krakowska, 2005-02-08

Składnia

bez ograniczeń + ustrzelić +
KOGO
Data ostatniej modyfikacji: 07.12.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN