Chronologizacja
Na podstawie indeksu haseł.
Pochodzenie
Zob. ciskać
1. o pętli
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie
Połączenia
- sznur zacisnął się; lina, opaska, pętla zacisnęła się; palce, ręce zacisnęły się
- zacisnąć się na poręczy, na rękojeści, na szyi
- zacisnąć się wokół belki, wokół pnia
Cytaty
|
Tadeusz przesunął wnyk o kilka krzewów, umieszczając go niżej, tuż nad ziemią, tak aby druciana pętla zacisnęła się na nogach idącego ścieżką. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1991 |
|
|
Widział, jak jej dłonie zacisnęły się kurczowo na poręczy. źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Siostra, 1996 |
|
|
- Jeśli nie przybędziemy na czas w umówione miejsce nad morzem, utracimy łączność z naszym statkiem... i... źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963 |
|
|
Lina, którą byłem związany z masztem, nie zacisnęła się gwałtownie [...], ale wyhamowała płynnie, trąc o powierzchnię aluminium. źródło: NKJP: Andrzej Urbańczyk: Dziękuję ci, Pacyfiku, 1985 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zacisnę się |
zaciśniemy się |
|||
| 2 os. |
zaciśniesz się |
zaciśniecie się |
|||
| 3 os. |
zaciśnie się |
zacisną się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zacisnąłem się +(e)m się zacisnął |
zacisnęłam się +(e)m się zacisnęła |
zacisnęłom się +(e)m się zacisnęło |
zacisnęliśmy się +(e)śmy się zacisnęli |
zacisnęłyśmy się +(e)śmy się zacisnęły |
| 2 os. |
zacisnąłeś się +(e)ś się zacisnął |
zacisnęłaś się +(e)ś się zacisnęła |
zacisnęłoś się +(e)ś się zacisnęło |
zacisnęliście się +(e)ście się zacisnęli |
zacisnęłyście się +(e)ście się zacisnęły |
| 3 os. |
zacisnął się |
zacisnęła się |
zacisnęło się |
zacisnęli się |
zacisnęły się |
bezosobnik: zaciśnięto się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zaciśnijmy się |
|
| 2 os. |
zaciśnij się |
zaciśnijcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zacisnąłbym się bym się zacisnął |
zacisnęłabym się bym się zacisnęła |
zacisnęłobym się bym się zacisnęło |
zacisnęlibyśmy się byśmy się zacisnęli |
zacisnęłybyśmy się byśmy się zacisnęły |
| 2 os. |
zacisnąłbyś się byś się zacisnął |
zacisnęłabyś się byś się zacisnęła |
zacisnęłobyś się byś się zacisnęło |
zacisnęlibyście się byście się zacisnęli |
zacisnęłybyście się byście się zacisnęły |
| 3 os. |
zacisnąłby się by się zacisnął |
zacisnęłaby się by się zacisnęła |
zacisnęłoby się by się zacisnęło |
zacisnęliby się by się zacisnęli |
zacisnęłyby się by się zacisnęły |
bezosobnik: zaciśnięto by się
bezokolicznik: zacisnąć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zacisnąwszy się
gerundium: zaciśnięcie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zaciśnięcie się |
zaciśnięcia się |
| D. | zaciśnięcia się |
zaciśnięć się |
| C. | zaciśnięciu się |
zaciśnięciom się |
| B. | zaciśnięcie się |
zaciśnięcia się |
| N. | zaciśnięciem się |
zaciśnięciami się |
| Ms. | zaciśnięciu się |
zaciśnięciach się |
| W. | zaciśnięcie się |
zaciśnięcia się |
odpowiednik aspektowy: zaciskać się
Składnia
|
+ | zacisnąć się | + |
(na CZYM | wokół CZEGO)
|
2. o zębach
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | ścisnąć się |
Połączenia
- krtań zacisnęła się, żołądek zacisnął się; oczy, powieki, pięści, szczęki, usta, zęby zacisnęły się
- zacisnąć się z głodu, ze zdenerwowania
Cytaty
|
Dziewczyna zmierzyła mnie niechętnym spojrzeniem, jej wargi zacisnęły się w wąską kreskę. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004 |
|
|
Wszystko znów stanęło mu przed oczami, jakby to było wczoraj i zacisnęło się gardło, i przerwał wypowiedź w pół słowa. źródło: NKJP: Robert Czop: O poezji przyjaciół Jerzego Koperskiego, Akant, 2009-12 |
|
|
Mróz był tym razem sprzymierzeńcem okaleczonego ciała, bo tętnice i żyły zacisnęły się samoczynnie natychmiast po cięciu. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006 |
|
|
Usta zacisnęły się mocniej, broda zadrgała, jakby kobieta za chwilę miała wybuchnąć płaczem. źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zacisnę się |
zaciśniemy się |
|||
| 2 os. |
zaciśniesz się |
zaciśniecie się |
|||
| 3 os. |
zaciśnie się |
zacisną się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zacisnąłem się +(e)m się zacisnął |
zacisnęłam się +(e)m się zacisnęła |
zacisnęłom się +(e)m się zacisnęło |
zacisnęliśmy się +(e)śmy się zacisnęli |
zacisnęłyśmy się +(e)śmy się zacisnęły |
| 2 os. |
zacisnąłeś się +(e)ś się zacisnął |
zacisnęłaś się +(e)ś się zacisnęła |
zacisnęłoś się +(e)ś się zacisnęło |
zacisnęliście się +(e)ście się zacisnęli |
zacisnęłyście się +(e)ście się zacisnęły |
| 3 os. |
zacisnął się |
zacisnęła się |
zacisnęło się |
zacisnęli się |
zacisnęły się |
bezosobnik: zaciśnięto się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zaciśnijmy się |
|
| 2 os. |
zaciśnij się |
zaciśnijcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zacisnąłbym się bym się zacisnął |
zacisnęłabym się bym się zacisnęła |
zacisnęłobym się bym się zacisnęło |
zacisnęlibyśmy się byśmy się zacisnęli |
zacisnęłybyśmy się byśmy się zacisnęły |
| 2 os. |
zacisnąłbyś się byś się zacisnął |
zacisnęłabyś się byś się zacisnęła |
zacisnęłobyś się byś się zacisnęło |
zacisnęlibyście się byście się zacisnęli |
zacisnęłybyście się byście się zacisnęły |
| 3 os. |
zacisnąłby się by się zacisnął |
zacisnęłaby się by się zacisnęła |
zacisnęłoby się by się zacisnęło |
zacisnęliby się by się zacisnęli |
zacisnęłyby się by się zacisnęły |
bezosobnik: zaciśnięto by się
bezokolicznik: zacisnąć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zacisnąwszy się
gerundium: zaciśnięcie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zaciśnięcie się |
zaciśnięcia się |
| D. | zaciśnięcia się |
zaciśnięć się |
| C. | zaciśnięciu się |
zaciśnięciom się |
| B. | zaciśnięcie się |
zaciśnięcia się |
| N. | zaciśnięciem się |
zaciśnięciami się |
| Ms. | zaciśnięciu się |
zaciśnięciach się |
| W. | zaciśnięcie się |
zaciśnięcia się |
odpowiednik aspektowy: zaciskać się
Składnia
| Rznieżywotny | + | zacisnąć się | + |
|