Chronologizacja
XV w., Bańk
Pochodzenie
psł. *drǫčiti 'uderzać drągiem; męczyć, nękać'
1. sprawiać ból
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Połączenia
- dręczyć dzieci, rodzinę, żonę; bliźnich, ludzi, ofiary; księży, ucznia; pracownika, świadka, więźniów; siebie; zwierzęta
- dręczyć fizycznie, psychicznie
Cytaty
Zaprzeczyła, by wuj napastował ją fizycznie albo dręczył psychicznie [...]. źródło: NKJP: Monika Piątkowska: Nikczemne historie, 2009 |
|
[...] uciekła z domu, w którym mąż alkoholik systematycznie ją katował, bił i dręczył dzieci. źródło: NKJP: Maria Oryszczak: Hotelik w Domu Dziecka, Gazeta Brodnicka, 2011 |
|
O filmach przedstawiających dręczenie chomików stołeczna policja dowiedziała się od jednego z internautów. źródło: NKJP: R.Nadaj: Płońszczanin dręczył domowe zwierzęta, Tygodnik Ciechanowski, 2006-09-26 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
dręczę |
dręczymy |
|||
2 os. |
dręczysz |
dręczycie |
|||
3 os. |
dręczy |
dręczą |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
dręczyłem +(e)m dręczył |
dręczyłam +(e)m dręczyła |
dręczyłom +(e)m dręczyło |
dręczyliśmy +(e)śmy dręczyli |
dręczyłyśmy +(e)śmy dręczyły |
2 os. |
dręczyłeś +(e)ś dręczył |
dręczyłaś +(e)ś dręczyła |
dręczyłoś +(e)ś dręczyło |
dręczyliście +(e)ście dręczyli |
dręczyłyście +(e)ście dręczyły |
3 os. |
dręczył |
dręczyła |
dręczyło |
dręczyli |
dręczyły |
bezosobnik: dręczono
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę dręczył będę dręczyć |
będę dręczyła będę dręczyć |
będę dręczyło będę dręczyć |
będziemy dręczyli będziemy dręczyć |
będziemy dręczyły będziemy dręczyć |
2 os. |
będziesz dręczył będziesz dręczyć |
będziesz dręczyła będziesz dręczyć |
będziesz dręczyło będziesz dręczyć |
będziecie dręczyli będziecie dręczyć |
będziecie dręczyły będziecie dręczyć |
3 os. |
będzie dręczył będzie dręczyć |
będzie dręczyła będzie dręczyć |
będzie dręczyło będzie dręczyć |
będą dręczyli będą dręczyć |
będą dręczyły będą dręczyć |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
dręczmy |
|
2 os. |
dręcz |
dręczcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
dręczyłbym bym dręczył |
dręczyłabym bym dręczyła |
dręczyłobym bym dręczyło |
dręczylibyśmy byśmy dręczyli |
dręczyłybyśmy byśmy dręczyły |
2 os. |
dręczyłbyś byś dręczył |
dręczyłabyś byś dręczyła |
dręczyłobyś byś dręczyło |
dręczylibyście byście dręczyli |
dręczyłybyście byście dręczyły |
3 os. |
dręczyłby by dręczył |
dręczyłaby by dręczyła |
dręczyłoby by dręczyło |
dręczyliby by dręczyli |
dręczyłyby by dręczyły |
bezosobnik: dręczono by
bezokolicznik: dręczyć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
dręcząc
gerundium: dręczenie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | dręczenie |
dręczenia |
D. | dręczenia |
dręczeń |
C. | dręczeniu |
dręczeniom |
B. | dręczenie |
dręczenia |
N. | dręczeniem |
dręczeniami |
Ms. | dręczeniu |
dręczeniach |
W. | dręczenie |
dręczenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: dręczący
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | dręczący |
dręczący |
dręczący |
dręczące |
dręcząca |
D. | dręczącego |
dręczącego |
dręczącego |
dręczącego |
dręczącej |
C. | dręczącemu |
dręczącemu |
dręczącemu |
dręczącemu |
dręczącej |
B. | dręczącego |
dręczącego |
dręczący |
dręczące |
dręczącą |
N. | dręczącym |
dręczącym |
dręczącym |
dręczącym |
dręczącą |
Ms. | dręczącym |
dręczącym |
dręczącym |
dręczącym |
dręczącej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | dręczący |
dręczący |
dręczące |
dręczące |
D. | dręczących |
dręczących |
dręczących |
dręczących |
C. | dręczącym |
dręczącym |
dręczącym |
dręczącym |
B. | dręczących |
dręczących |
dręczących |
dręczące |
N. | dręczącymi |
dręczącymi |
dręczącymi |
dręczącymi |
Ms. | dręczących |
dręczących |
dręczących |
dręczących |
imiesłów przymiotnikowy bierny: dręczony
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | dręczony |
dręczony |
dręczony |
dręczone |
dręczona |
D. | dręczonego |
dręczonego |
dręczonego |
dręczonego |
dręczonej |
C. | dręczonemu |
dręczonemu |
dręczonemu |
dręczonemu |
dręczonej |
B. | dręczonego |
dręczonego |
dręczony |
dręczone |
dręczoną |
N. | dręczonym |
dręczonym |
dręczonym |
dręczonym |
dręczoną |
Ms. | dręczonym |
dręczonym |
dręczonym |
dręczonym |
dręczonej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | dręczeni |
dręczeni |
dręczone |
dręczone |
D. | dręczonych |
dręczonych |
dręczonych |
dręczonych |
C. | dręczonym |
dręczonym |
dręczonym |
dręczonym |
B. | dręczonych |
dręczonych |
dręczonych |
dręczone |
N. | dręczonymi |
dręczonymi |
dręczonymi |
dręczonymi |
Ms. | dręczonych |
dręczonych |
dręczonych |
dręczonych |
odpowiednik aspektowy: zadręczyć
Składnia
Rzosobowy | + | dręczyć | + |
KOGO/CO
|
2. niepokoić lub dokuczać
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Połączenia
- myśl, pytanie; poczucie winy, sumienie; samotność; pragnienie dręczy kogoś; wątpliwości, wspomnienia, wyrzuty sumienia dręczą kogoś
- dręczyć człowieka; mieszkańców
- dręczyć pytaniami
- dręcząca niepewność; dręczący niepokój
Cytaty
[...] kiedy wreszcie zasnęłam, dręczyły mnie koszmarne sny. źródło: NKJP: Zdzisław Szczepaniak: Dziewczyna z Trogiru i inne opowiadania, 2005 |
|
Mam dzieci i często dręczą mnie wyrzuty sumienia, że poświęcam im tak mało czasu. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Sprawa Niny S., 2009 |
|
[...] zacząłem jęczeć żałośnie, dając memu strażnikowi do zrozumienia, iż dręczy mnie pragnienie. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy, 2004 |
|
W drodze do Gdańska dręczył nas upał i brak wody do picia. źródło: NKJP: Ryszard Sługocki: Na przekór i na bakier, 2008 |
|
Miała zawsze tę samą odpowiedź: - Nie pamiętam. Nie mogę sobie przypomnieć! Nie dręcz mnie pytaniami. źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Opowiadania drastyczne, 1966 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
dręczę |
dręczymy |
|||
2 os. |
dręczysz |
dręczycie |
|||
3 os. |
dręczy |
dręczą |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
dręczyłem +(e)m dręczył |
dręczyłam +(e)m dręczyła |
dręczyłom +(e)m dręczyło |
dręczyliśmy +(e)śmy dręczyli |
dręczyłyśmy +(e)śmy dręczyły |
2 os. |
dręczyłeś +(e)ś dręczył |
dręczyłaś +(e)ś dręczyła |
dręczyłoś +(e)ś dręczyło |
dręczyliście +(e)ście dręczyli |
dręczyłyście +(e)ście dręczyły |
3 os. |
dręczył |
dręczyła |
dręczyło |
dręczyli |
dręczyły |
bezosobnik: dręczono
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę dręczył będę dręczyć |
będę dręczyła będę dręczyć |
będę dręczyło będę dręczyć |
będziemy dręczyli będziemy dręczyć |
będziemy dręczyły będziemy dręczyć |
2 os. |
będziesz dręczył będziesz dręczyć |
będziesz dręczyła będziesz dręczyć |
będziesz dręczyło będziesz dręczyć |
będziecie dręczyli będziecie dręczyć |
będziecie dręczyły będziecie dręczyć |
3 os. |
będzie dręczył będzie dręczyć |
będzie dręczyła będzie dręczyć |
będzie dręczyło będzie dręczyć |
będą dręczyli będą dręczyć |
będą dręczyły będą dręczyć |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
dręczmy |
|
2 os. |
dręcz |
dręczcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
dręczyłbym bym dręczył |
dręczyłabym bym dręczyła |
dręczyłobym bym dręczyło |
dręczylibyśmy byśmy dręczyli |
dręczyłybyśmy byśmy dręczyły |
2 os. |
dręczyłbyś byś dręczył |
dręczyłabyś byś dręczyła |
dręczyłobyś byś dręczyło |
dręczylibyście byście dręczyli |
dręczyłybyście byście dręczyły |
3 os. |
dręczyłby by dręczył |
dręczyłaby by dręczyła |
dręczyłoby by dręczyło |
dręczyliby by dręczyli |
dręczyłyby by dręczyły |
bezosobnik: dręczono by
bezokolicznik: dręczyć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
dręcząc
gerundium: dręczenie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | dręczenie |
dręczenia |
D. | dręczenia |
dręczeń |
C. | dręczeniu |
dręczeniom |
B. | dręczenie |
dręczenia |
N. | dręczeniem |
dręczeniami |
Ms. | dręczeniu |
dręczeniach |
W. | dręczenie |
dręczenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: dręczący
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | dręczący |
dręczący |
dręczący |
dręczące |
dręcząca |
D. | dręczącego |
dręczącego |
dręczącego |
dręczącego |
dręczącej |
C. | dręczącemu |
dręczącemu |
dręczącemu |
dręczącemu |
dręczącej |
B. | dręczącego |
dręczącego |
dręczący |
dręczące |
dręczącą |
N. | dręczącym |
dręczącym |
dręczącym |
dręczącym |
dręczącą |
Ms. | dręczącym |
dręczącym |
dręczącym |
dręczącym |
dręczącej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | dręczący |
dręczący |
dręczące |
dręczące |
D. | dręczących |
dręczących |
dręczących |
dręczących |
C. | dręczącym |
dręczącym |
dręczącym |
dręczącym |
B. | dręczących |
dręczących |
dręczących |
dręczące |
N. | dręczącymi |
dręczącymi |
dręczącymi |
dręczącymi |
Ms. | dręczących |
dręczących |
dręczących |
dręczących |
imiesłów przymiotnikowy bierny: dręczony
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | dręczony |
dręczony |
dręczony |
dręczone |
dręczona |
D. | dręczonego |
dręczonego |
dręczonego |
dręczonego |
dręczonej |
C. | dręczonemu |
dręczonemu |
dręczonemu |
dręczonemu |
dręczonej |
B. | dręczonego |
dręczonego |
dręczony |
dręczone |
dręczoną |
N. | dręczonym |
dręczonym |
dręczonym |
dręczonym |
dręczoną |
Ms. | dręczonym |
dręczonym |
dręczonym |
dręczonym |
dręczonej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | dręczeni |
dręczeni |
dręczone |
dręczone |
D. | dręczonych |
dręczonych |
dręczonych |
dręczonych |
C. | dręczonym |
dręczonym |
dręczonym |
dręczonym |
B. | dręczonych |
dręczonych |
dręczonych |
dręczone |
N. | dręczonymi |
dręczonymi |
dręczonymi |
dręczonymi |
Ms. | dręczonych |
dręczonych |
dręczonych |
dręczonych |
odpowiednik aspektowy: zadręczyć
Składnia
Rznieżywotny | + | dręczyć | + |
KOGO
|
Rzosobowy | + | dręczyć | + |
KOGO +
(CZYM)
|