UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

specjalny

Chronologizacja

SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

internac.

ang. special

fr. spécial

niem. spezial

z łac. speciālis 'osobliwy, wyłączny, odrębny; szczególny'

1. o określonej funkcji

Definicja

taki, którego charakter i funkcja są ściśle określone i różne od innych, typowych

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

antonimy:

typowy

Połączenia

specjalny pełnomocnik, wysłannik; komitet; zabieg; strój; przyrząd, stojak, uchwyt; pociąg, rower, samolot, wagon, wóz; klej, kosmetyk, krem, lakier, olej, plaster, płyn, preparat, surowiec, żel; zeszyt; formularz; kod, numer; czujnik; otwór;
specjalna delegacja, ekipa; misja; odzież; obroża, podstawka, skrzynka, wkładka; farba, mieszanka, pasta, substancja; ankieta; broszura, ulotka; dieta; konstrukcja, technika;
specjalne urządzenie; pomieszczenie; przygotowanie; pełnomocnictwo;
specjalne nosze, nożyce, okulary
celowy i specjalny

Cytaty

	Wykładziny mocuje się do podłoża na specjalnych klejach, które są niepalne i nietoksyczne. źródło: NKJP: Jarosław Kostrzewa: Dywan z płytek, Dziennik Polski, 2000-06-24
	Przez dwanaście lat nikt nie utrudniał mi wstępu, natomiast dzisiaj [...] za każdym razem należy wpisywać się do specjalnego zeszytu. źródło: NKJP: (raj): Zakuty w kajdanki, Nowiny Raciborskie, 2003-06-25
	Kurtki, zapinane na zamek, miały mieć ukrywane pod specjalnymi patkami emblematy CBA na piersi i plecach, chowany w kołnierzu kaptur i specjalne otwory do wyciągania broni. źródło: NKJP: (J.S.): CBA zmarznie, Polityka, 2008-01-05
	Wygląd i wyposażenie kuchni zależały od zamożności. W magnackich pałacach umieszczano je z dala od pańskich pokoi, w specjalnych pomieszczeniach położonych w bocznych skrzydłach, na dolnych kondygnacjach. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce : od średniowiecza do czasów współczesnych, 2005
	Przez całą niedzielę specjalni wysłannicy Clintona na czele z byłym prezydentem Jimmym Carterem próbowali przekonać haitańską juntę do kapitulacji. źródło: NKJP: Jacek Kalabiński, Paweł Ławiński: Polski pododdział weźmie udział w operacji na Haiti, Gazeta Wyborcza, 1994-09-20

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	specjalny	specjalny	specjalny	specjalne	specjalna
D.	specjalnego	specjalnego	specjalnego	specjalnego	specjalnej
C.	specjalnemu	specjalnemu	specjalnemu	specjalnemu	specjalnej
B.	specjalnego	specjalnego	specjalny	specjalne	specjalną
N.	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalną
Ms.	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnej
W.	specjalny	specjalny	specjalny	specjalne	specjalna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	specjalni	specjalni	specjalne	specjalne
D.	specjalnych	specjalnych	specjalnych	specjalnych
C.	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnym
B.	specjalnych	specjalnych	specjalnych	specjalne
N.	specjalnymi	specjalnymi	specjalnymi	specjalnymi
Ms.	specjalnych	specjalnych	specjalnych	specjalnych
W.	specjalni	specjalni	specjalne	specjalne

Skróty

	spec.
	specj.

2. niezwykły

Definicja

odznaczający się czymś, co wyróżnia go spośród podobnych do siebie osób, rzeczy lub zjawisk i sprawia, że jest najważniejszy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	nadzwyczajny, szczególny
	hiperonimy:	niezwykły

Połączenia

specjalny gość; nadzór; dodatek; przypadek, stan; powód;
specjalna audiencja; premia; okazja, sytuacja;
specjalne miejsce; wydanie; zamówienie; wyróżnienie, zaproszenie, życzenie; przeznaczenie, znaczenie;
specjalne podziękowania; uzdolnienia, właściwości; prawa, względy, zasady;
nagroda specjalna
wyjątkowy i specjalny
specjalne traktowanie
bardzo, zupełnie specjalny; nic specjalnego

Cytaty

	Rozmowa potoczyła się żwawiej, kiedy matka wniosła herbatę na posrebrzanej tacy używanej tylko na specjalne okazje. źródło: NKJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000
	Jeżeli [...] pojawią się specjalne prawa dla Śląska, to każdy inny region będzie uważał, że jest głęboko pokrzywdzony. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 17.12.1992
	Na zakończenie spotkania prezes LOT Jan Litwiński wręczył papieżowi podarunek w postaci specjalnego wydania Trylogii oprawionego w skórę. źródło: NKJP: Papieskie życzenia dla pracowników LOT-u, Dziennik Polski, 1999-06-14
	Kto uzbiera w danym miesiącu najwięcej punktów, otrzymuje nagrodę specjalną, inni - nagrody niespodzianki. źródło: NKJP: Bogumił Kurylczuk: Soki z Podhala, Gazeta Wyborcza, 1995-07-14
	Nauka szła mu dobrze, choć wśród swoich rówieśników nie wyróżniał się jakimiś specjalnymi uzdolnieniami. źródło: NKJP: Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 2002

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	specjalny	specjalny	specjalny	specjalne	specjalna
D.	specjalnego	specjalnego	specjalnego	specjalnego	specjalnej
C.	specjalnemu	specjalnemu	specjalnemu	specjalnemu	specjalnej
B.	specjalnego	specjalnego	specjalny	specjalne	specjalną
N.	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalną
Ms.	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnej
W.	specjalny	specjalny	specjalny	specjalne	specjalna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	specjalni	specjalni	specjalne	specjalne
D.	specjalnych	specjalnych	specjalnych	specjalnych
C.	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnym
B.	specjalnych	specjalnych	specjalnych	specjalne
N.	specjalnymi	specjalnymi	specjalnymi	specjalnymi
Ms.	specjalnych	specjalnych	specjalnych	specjalnych
W.	specjalni	specjalni	specjalne	specjalne

3. dotyczący osób niedorozwiniętych

Definicja

dotyczący osób z niedomaganiami intelektualnymi lub fizycznymi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata pozaszkolne formy nauczania

Połączenia

olimpiada, pedagogika, szkoła specjalna; kształcenie, nauczanie, szkolnictwo specjalne
specjalny i integracyjny

Cytaty

	Któregoś dnia wezwano babcię do szkoły i oświadczono, że jestem niestety zapóźniona w rozwoju, może by tak mnie przenieść do szkoły specjalnej? źródło: NKJP: Anna Bojarska, Maria Bojarska: Siostry B., 1996
	Wyłącznie z myślą o ludziach upośledzonych umysłowo przygotowywane są olimpiady specjalne. źródło: NKJP: Igor Cieślicki: Zmagania z wyobraźnią, Polityka, 2000-10-21
	Na niepowodzenie szkolne skazane są też dzieci będące na pograniczu normy intelektualnej - zbyt rozwinięte, by trafiły do szkolnictwa specjalnego, a zbyt słabe, by poradzić sobie z programem szkolnym. źródło: NKJP: Maria Kruczkowska: Szkoła dla wszystkich i dla nikogo, Gazeta Wyborcza, 1992-04-16
	Na stosunek księdza do Wojtka nie wpłynął nawet fakt, że chłopiec został uznany jako lekko opóźniony w rozwoju i skierowany do nauczania specjalnego w swojej szkole podstawowej. źródło: NKJP: (KS): Dziecko i ksiądz, Dziennik Polski, 2001-05-12

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	specjalny	specjalny	specjalny	specjalne	specjalna
D.	specjalnego	specjalnego	specjalnego	specjalnego	specjalnej
C.	specjalnemu	specjalnemu	specjalnemu	specjalnemu	specjalnej
B.	specjalnego	specjalnego	specjalny	specjalne	specjalną
N.	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalną
Ms.	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnej
W.	specjalny	specjalny	specjalny	specjalne	specjalna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	specjalni	specjalni	specjalne	specjalne
D.	specjalnych	specjalnych	specjalnych	specjalnych
C.	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnym
B.	specjalnych	specjalnych	specjalnych	specjalne
N.	specjalnymi	specjalnymi	specjalnymi	specjalnymi
Ms.	specjalnych	specjalnych	specjalnych	specjalnych
W.	specjalni	specjalni	specjalne	specjalne

Skróty

	spec.
	specj.

4. związany z trudnymi działaniami

Definicja

związany ze szczególnie ważnymi i trudnymi działaniami, powierzanymi tylko wybranym osobom

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

agent; batalion, oddział, pluton specjalny; brygada, formacja; akcja, operacja specjalna; zadanie specjalne; jednostki, siły; działania specjalne

Cytaty

	Specjalny oddział szturmowy nigeryjskiej armii przypuścił frontalny atak na ich bazę w Ogogoro. źródło: NKJP: Henryk Mąka: Piraci znów atakują, 1995
	[...] amerykańska piechota morska podczas poprzedzającej desant nocy wyśle na brzeg małe grupki sił specjalnych, których zadaniem będzie ostateczne rozpoznanie terenu. źródło: NKJP: Jacek Kalabiński: Jak wyjść z Somalii, Gazeta Wyborcza, 1992-12-08
	Kiedy brygada specjalna z długą bronią, w panterkach oraz kominiarkach maskujących twarze, wtargnęła do rezydencji, Krzysztof P. zemdlał. źródło: NKJP: Marek Mordan: Wszyscy ludzie bossa, Dziennik Polski, 2000-11-03
	Wyszło na jaw, że flota amerykańska musiała wysłać w góry, do operacji specjalnych, swoje patrolowe długodystansowe samoloty P-3 Orion, specjalnie zaprojektowane do... tropienia okrętów podwodnych i zwiadu radioelektronicznego. źródło: NKJP: Wojciech Łuczak: Krach w piachu, Polityka, 2002-09-07
	Akcje specjalne wymierzone w fałszywe informacje, nieautoryzowane publikacje i osoby podszywające się pod dziennikarzy - to najnowsze zapowiedzi władz Chin. źródło: NKJP: Michał Chudziński: Walki z mediami w Chinach ciąg dalszy, Dziennik Internautów, 2007-08-17

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	specjalny	specjalny	specjalny	specjalne	specjalna
D.	specjalnego	specjalnego	specjalnego	specjalnego	specjalnej
C.	specjalnemu	specjalnemu	specjalnemu	specjalnemu	specjalnej
B.	specjalnego	specjalnego	specjalny	specjalne	specjalną
N.	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalną
Ms.	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnej
W.	specjalny	specjalny	specjalny	specjalne	specjalna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	specjalni	specjalni	specjalne	specjalne
D.	specjalnych	specjalnych	specjalnych	specjalnych
C.	specjalnym	specjalnym	specjalnym	specjalnym
B.	specjalnych	specjalnych	specjalnych	specjalne
N.	specjalnymi	specjalnymi	specjalnymi	specjalnymi
Ms.	specjalnych	specjalnych	specjalnych	specjalnych
W.	specjalni	specjalni	specjalne	specjalne

Skróty

	spec.
	specj.

Frazeologizmy

dziecko specjalnej troski
efekty specjalne
odcinek specjalny
slalom specjalny
służby specjalne

Data ostatniej modyfikacji: 03.01.2014