UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

przewalić

Chronologizacja

1418, SStp
Inne znaczenie: 'przekopać wał'

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przewalę
 przewalimy
2 os. przewalisz
 przewalicie
3 os. przewali
 przewalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przewaliłem
+(e)m przewalił
 przewaliłam
+(e)m przewaliła
 przewaliłom
+(e)m przewaliło
 przewaliliśmy
+(e)śmy przewalili
 przewaliłyśmy
+(e)śmy przewaliły
2 os. przewaliłeś
+(e)ś przewalił
 przewaliłaś
+(e)ś przewaliła
 przewaliłoś
+(e)ś przewaliło
 przewaliliście
+(e)ście przewalili
 przewaliłyście
+(e)ście przewaliły
3 os. przewalił
 przewaliła
 przewaliło
 przewalili
 przewaliły

bezosobnik: przewalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przewalmy
2 os. przewal
 przewalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przewaliłbym
bym przewalił
 przewaliłabym
bym przewaliła
 przewaliłobym
bym przewaliło
 przewalilibyśmy
byśmy przewalili
 przewaliłybyśmy
byśmy przewaliły
2 os. przewaliłbyś
byś przewalił
 przewaliłabyś
byś przewaliła
 przewaliłobyś
byś przewaliło
 przewalilibyście
byście przewalili
 przewaliłybyście
byście przewaliły
3 os. przewaliłby
by przewalił
 przewaliłaby
by przewaliła
 przewaliłoby
by przewaliło
 przewaliliby
by przewalili
 przewaliłyby
by przewaliły

bezosobnik: przewalono by

bezokolicznik: przewalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przewaliwszy

gerundium: przewalenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: przewalony

odpowiednik aspektowy: przewalać

Pochodzenie

Zob.  walić 

1. kogoś na ziemię

Definicja

sprawić, że jakaś stojąca osoba lub rzecz upadła

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:  powalić, przewrócić

Cytaty

Tu zaczyna się najpiękniejszy odcinek całej trasy, którym popłyniemy jeszcze przez dwa następne dni, meandrując wzdłuż rzecznych zakoli, omijając przewalone drzewa, przeciskając się pod przegradzającymi nurt pniami.

źródło: NKJP: Piotr Bikont: Wakacje, Gazeta Wyborcza, 1993-08-20

Bałem się trochę, że kiedy odciągniemy jedną podporę, to wiatr przewali stodołę z jednej strony i albo złamie ją wpół i zostawi tak zawieszoną, albo zarzuci te pół stodoły na drugą podporę, która przechyli się na bok i cała stodoła też wtedy runie na bok.

źródło: NKJP: Edward Stachura: Cała jaskrawość, 2006

Przewaliło ścianę, fala zmyła murarzy.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Kirgiz schodzi z konia, 2007

Chłopak wziął trochę śniegu i przejechał nim po policzku czarnowłosego. Uśmiechnął się szeroko po czym przewalił go na plecy samemu stając nad nim.

źródło: Internet: grupy.jeja.pl

Składnia

bez ograniczeń + przewalić +
KOGO/CO

2. papiery na biurko

Definicja

pot. 
przerzucić coś z miejsca na miejsce

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przerzucić

Cytaty

[...] Ile trzeba przewalić papierów z biurka na biurko, żeby dostać awans?

źródło: NKJP: Andrzej Plęs: Pobory w górę!, Gazeta Krakowska, 2003-10-29

Ja latem przewaliłam w towarzystwie męża, ojca i kolegi, ponad 3,5 tony drewna przeznaczonego na więźbę dachową [...].

źródło: NKJP: Internet

Składnia

bez ograniczeń + przewalić +
CO + (DOKĄD)

3. pieniądze na paliwo

Definicja

pot. 
stracić pieniądze wydając je albo na coś zbędnego bądź nieprzemyślanego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Relacje znaczeniowe

synonimy:  prześwistać, przetańcować, przetańczyć, puścić
hiperonimy:  wydać

Połączenia

  • przewalić kasę

Cytaty

Cały ten szwindel z Bezpieczną Kasą był od początku wymyślony, żeby przewalić cudze pieniądze.

źródło: NKJP: Piotr Pytlakowski: Interesy Grobelnego, Polityka, 2005-10-15

Nie dodała tylko, że synek jej przewalił wypłatę i nie zapłacił żadnych rachunków i stad ta kłótnia [...].

źródło: Internet: dobramama.pl

[...] na moje oko, koleś przewalił forsę w jakimś zakładzie czy kasynie, wisi dużo forsy, więc się zmył.

źródło: Internet: trojmiasto.pl

Jak odległość jest większa niż 30km, to szkoda się to pchać, bo człowiek więcej kasy przewali na paliwo niż to wszystko warte.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

bez ograniczeń + przewalić +
CO + (na CO)

4. mecz

Definicja

pot. 
przegrać w rywalizacji sportowej albo innej

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przegrać, przerżnąć

Połączenia

  • przewalić mecz; wybory

Cytaty

Pierwsza połowa wyrównana, ale drugą musieli przewalić 10 bramkami..

źródło: Internet: forum.bukmacherskie.com

Laos rozpoczął od jednej z piękniejszych bramek turnieju tylko po to aby przewalić mecz w ostatnich minutach.

źródło: Internet: azjagola.com

Naprawdę - gdybym się starał z rozmysłem przewalić wybory, nie zrobiłbym tego tak skutecznie [...]

źródło: Internet: wyborcza.pl

Lepiej wygrać 2:0 po babolach i szmatach, niż silić się na ośmieszenie rywali i w efekcie przewalić 0:1

źródło: Internet: kkslech.com

Składnia

bez ograniczeń + przewalić +
CO

Frazeologizmy

ktoś ma przerąbane
ktoś ma przewalone
ktoś ma przerąbane u kogoś
ktoś ma przewalone u kogoś
Data ostatniej modyfikacji: 29.02.2020
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN