UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

podnieść się

Chronologizacja

XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	podniosę się	podniesiemy się
2 os.	podniesiesz się	podniesiecie się
3 os.	podniesie się	podniosą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	podniosłem się +(e)m się podniósł	podniosłam się +(e)m się podniosła	podniosłom się +(e)m się podniosło	podnieśliśmy się +(e)śmy się podnieśli	podniosłyśmy się +(e)śmy się podniosły
2 os.	podniosłeś się +(e)ś się podniósł	podniosłaś się +(e)ś się podniosła	podniosłoś się +(e)ś się podniosło	podnieśliście się +(e)ście się podnieśli	podniosłyście się +(e)ście się podniosły
3 os.	podniósł się	podniosła się	podniosło się	podnieśli się	podniosły się

bezosobnik: podniesiono się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		podnieśmy się
2 os.	podnieś się	podnieście się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	podniósłbym się bym się podniósł	podniosłabym się bym się podniosła	podniosłobym się bym się podniosło	podnieślibyśmy się byśmy się podnieśli	podniosłybyśmy się byśmy się podniosły
2 os.	podniósłbyś się byś się podniósł	podniosłabyś się byś się podniosła	podniosłobyś się byś się podniosło	podnieślibyście się byście się podnieśli	podniosłybyście się byście się podniosły
3 os.	podniósłby się by się podniósł	podniosłaby się by się podniosła	podniosłoby się by się podniosło	podnieśliby się by się podnieśli	podniosłyby się by się podniosły

bezosobnik: podniesiono by się

bezokolicznik: podnieść się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: podniósłszy się

gerundium: podniesienie się

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	podniesienie się	podniesienia się
D.	podniesienia się	podniesień się
C.	podniesieniu się	podniesieniom się
B.	podniesienie się	podniesienia się
N.	podniesieniem się	podniesieniami się
Ms.	podniesieniu się	podniesieniach się
W.	podniesienie się	podniesienia się

odpowiednik aspektowy: podnosić się

Pochodzenie

Zob. nieść

1. do pozycji stojącej

Definicja

zmieniając pozycję z siedzącej, leżącej lub innej niewyprostowanej, zacząć stać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	dźwignąć się, wstać
	sprzeczne:	położyć się

Połączenia

podnieść się od biurka, od stołu; podnieść się z fotela, z kanapy, z kozetki, z miejsca, z posłania, z trawy, z wersalki
podnieść się energicznie, nagle, ostrożnie, szybko, z trudem

Cytaty

	Aga podniosła się z krzesła. źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006
	Gadanie!... - machnęła ręką Kasia i podniosła się od stołu, zbierając brudne talerze. źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Pudełko ze szpilkami, 2006
	Leżałem na podłodze obok ławki. Szybko się podniosłem. źródło: NKJP: Tomek Tryzna: Idź kochaj i niech ci nie pomoże żadna na ziemi rzecz, 2010
	Nadinspektor Mandżaro nawet nie podniósł się z klęczek. Na czworakach sunął dnem ledwo dostrzegalnej ścieżynki. źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1996

Składnia

podnieść się

(SKĄD)

2. trochę na łokciach

Definicja

siedząc lub leżąc, unieść trochę swoje ciało

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

podnieść się na rękach, na poduszkach

Cytaty

Spróbował podnieść się na poduszkach, ale był zbyt słaby. Widząc niezdarny ruch, służący czuwający przy łożu poderwał się i delikatnie wsunął mu poduszkę pod plecy, a potem przytknął do ust puchar.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Talizman złotego smoka, 2002

Sophie podniosła się na łokciu i odgarnęła z twarzy włosy. - Przestań już! - krzyknęła. - Zostaw mnie! Dość mam tej gry! Jestem zmęczona i chcę spać.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003

– Witam panów – nieznacznie podniósł się z fotela na widok wchodzących do pokoju trzech mężczyzn.

źródło: NKJP: Joanna Szymczyk: Ewa i złoty kot, 2004

Składnia

	+	podnieść się	+	na CZYM
	+	podnieść się	+	JAK

3. głowa

Definicja

zostać uniesionym w górę

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni kierunek

Cytaty

Objęłam go. Właściwie powinnam powiedzieć, że moje ręce podniosły się i go objęły. Ścisnęły mocno i zaczęły głaskać po plecach.

źródło: NKJP: Szymon Bogacz: Koło kwintowe, 2009

Kiedy kurtyna się podniosła, Marek zobaczył ogród przed namalowanym pałacem w pełnym świetle dnia.

źródło: NKJP: Andrzej Bart: Fabryka Muchłapek, 2008

4. poziom wody

Definicja

stać się wyższym niż poprzednio

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,

Relacje znaczeniowe

synonimy:

podwyższyć się

Połączenia

poziom wody podniósł się

Cytaty

Na całym świecie podniesie się poziom oceanów.

źródło: NKJP: Monika Tutak: Woda zaleje Gdańsk, Super Express, 2006

Poniedziałkowa ulewa spowodowała, że podniósł się poziom Wisły.

źródło: NKJP: (AO): Wiosenna ulewa, Dziennik Bałtycki, 1999-04-28

Parking w podziemiach nie powstał, a budynek podniósł się o jedno piętro.

źródło: NKJP: Marcin Gąsiorowski: Ukradli ulicę!, Gazeta Wrocławska, 2003-10-24

5. samolot

Definicja

wzbić się w górę

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni kierunek

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport powietrzny

Cytaty

Kilkudziesięciometrowy słup czerwonego, ceglastego pyłu podniósł się nad Zakładami Górniczo-Hutniczymi „Bolesław” w Bukownie.

źródło: NKJP: Runęła flotacja, Dziennik Polski, 2000-10-16

Przed południem mgła podniosła się na tyle, że można było wezwać z Krakowa śmigłowiec.

źródło: NKJP: Marek Grocholski: W ciemności i we mgle, Tygodnik Podhalański, nr 50, 1997

Widziałem, pół godziny potem, jak helikopter podniósł się w górę, znowu poprzedzony wybuchem jakby burzy pyłowej, wynurzył się ze środka żółtawej mgławicy i pomknął nad grzbietem; śmigał, muskał drzewa i wieżę kościoła, stopił się z błękitem.

źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1972

Składnia

podnieść się

(SKĄD) + (DOKĄD)

6. bezrobocie

Definicja

stać się większym pod względem rozmiarów, wartości, intensywności lub jakości

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	wzrosnąć
	sprzeczne:	zmaleć

Połączenia

ceny podniosły się

Cytaty

	W porównaniu z wrześniem 1993 r. ceny podniosły się aż o 35,3 proc. źródło: NKJP: Inflacja-spekulacja, Gazeta Wyborcza,1994-10-08
	Standard życia przeciętnego Polaka podniósł się dość znacznie w latach 90. źródło: NKJP: Waldek Ulanowski: Nie płacę bandytom, Dziennik Bałtycki, 1998-07-17
	Ostatnio temperatura nieco się podniosła, trochę też padało i w związku z tym nasze boiska nie nadają się do treningów - mówi krakowski szkoleniowiec. źródło: NKJP: (BK): Sprawdzony wariant, Gazeta Krakowska, 2003-03-11
	Coraz częściej obserwujemy zjawisko późnego macierzyństwa, znacznie podniosła się średnia wieku kobiet rodzących pierwsze dziecko. źródło: NKJP: Monika Kamińska-Wcisło: Bardzo - stare miasto, Gazeta Krakowska, 2006-09-12

Składnia

podnieść się

(JAK)

7. z biedy

Definicja

przestać znajdować się w jakimś złym stanie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

dźwignąć się, wznieść się

Połączenia

podnieść się z dna, z porażki, z upadku

Cytaty

Ale cieszę się, że drużyna po dwóch przegranych pierwszych setach potrafiła podnieść się z dołka w jakim się znalazła i wygrać dwie kolejne odsłony.

źródło: NKJP: Dariusz Grzyb: Brakło miejsc i wygranej, Gazeta Krakowska, 2005-10-24

Kiedy 131 lat temu parowozy i pociągi wjechały na Sądecczyznę, miasto dzięki kolei i Warsztatom Kolejowym podniosło się z nędzy galicyjskiej.

źródło: NKJP: Jerzy Wideł: Szło się na służbę…, Gazeta Krakowska, 2007-09-29

Dziś u sporej części mieszkańców, którym choroba alkoholowa całkowicie zniszczyła życie, zaszło wiele zmian. Wielu alkoholików podniosło się z upadku, znalazło pracę, odnowiło więzy rodzinne.

źródło: NKJP: Joanna Lewandowska: Terapia, która ratuje rodziny, Gazeta Pomorska, 2010-01-13

Składnia

podnieść się

z CZEGO

8. z gruzów

Definicja

zostać odbudowanym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo czynności związane z budową

Relacje znaczeniowe

synonimy:

dźwignąć się

Cytaty

Po wojnie miasto bardzo się zmieniło. Szybko podniosło się z ruin.

źródło: NKJP: (szad): Rosła razem z miastem, Dziennik Bałtycki, 2001-02-11

– To mój hołd dla tego miasta. Wycierpiało tak wiele, a mimo to podniosło się z gruzów – mówi Adam Bujak.

źródło: NKJP: (wiecz): Warszawa oczami Krakusa, Gazeta Krakowska, 2005-07-30

Niżna Łąka podniosła się ze zgliszcz, rozbudowała, ustroiła w nowoczesne wille.

źródło: NKJP: Całe mnóstwo nieszczęść, Dziennik Polski, 2002-09-14

Składnia

podnieść się

z CZEGO

9. krzyki

Definicja

o głosie, dźwięku: rozlec się

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

alarm, gwar, lament, rwetes podniósł się; wrzawa podniosła się; krzyki podniosły się

Cytaty

Ze-Zorro szurnął nogami, schylił się w klasycznym uczniowskim ukłonie, czarne włosy poleciały mu na twarz, odgrodziły go całkiem od świata; wywołało to znowu śmiech, a potem podniósł się zupełnie normalny wrzask oraz gwizdy.

źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zorro, załóż okulary!, 2001

Znowu podniósł się z lasu ten dziwny dźwięk, który słyszała rano.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1987

10. wiatr

Definicja

zacząć coraz intensywniej wiać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne

Cytaty

Deszcz przestał padać, za to wiatr się podniósł.

źródło: NKJP: Mariusz Wilk: Wilczy notes, 2007

Frazeologizmy

ktoś podniósł się z kolan
ktoś podniósł się z klęczek
ktoś podniósł się z łóżka
włosy stanęły dęba na głowie
włosy podniosły się na głowie komuś

Data ostatniej modyfikacji: 28.03.2018