Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | krew |
krwie |
|
| D. | krwi |
krwi |
|
| C. | krwi |
krwiom |
|
| B. | krew |
krwie |
|
| N. | krwią |
krwiami |
|
| Ms. | krwi |
krwiach |
|
| W. | krwi |
krwie |
Inne uwagi
Zwykle lp
Pochodzenie
psł. *kry
W XIV-XV w. notowana pierwotna postać mianownika: kry . Forma krew utworzona została na podstawie tematu przypadków zależnych (st.pol. D. krwie , C. krwi , B. krew ).
1. płyn
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | płyn ustrojowy |
Połączenia
- ciemna, jasna; ciepła; gęsta; zakrzepła, zastygła; bydlęca, ludzka, zwierzęca krew; krew pępowinowa, tętnicza, żylna
- krew dziecka, noworodka, kobiety, mężczyzny; Chrystusa
- krew w moczu
- krew i mocz, krew i woda; ciało i krew Pana Jezusa
- ilość, kałuża, kropelka, kropla, plama, strużka, ślad; barwa, zapach; obieg; budowa, ciśnienie, krzepliwość, skład, stężenie; transfuzja, utrata; osocze, surowica; dawca; morfologia; choroby krwi
- poziom (alkoholu, cholesterolu, cukru, glukozy), stężenie (alkoholu, cholesterolu, cukru, glukozy), zawartość (alkoholu, cholesterolu, cukru, glukozy) we krwi
- brudny, czerwony od krwi
- krew cieknie, kapie, sączy się; krąży, płynie, pulsuje
- oddać, pobrać/pobierać, zatamować krew
- badanie, zakażenie krwi
- pluć krwią
Cytaty
|
Z głębokiej rany na barku jak ze źródła trysnęła krew. źródło: NKJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1996 |
|
|
Leżącego w kałuży krwi mężczyznę, rannego w głowę, znalazł przypadkowy przechodzień. źródło: NKJP: Zabójca strzelił w głowę, Dziennik Polski, 2001-04-13 |
|
|
W okręgu krośnieńskim blisko 6 tysięcy honorowych dawców krwi oddaje rocznie ponad 5 tysięcy litrów tego bezcennego leku. źródło: NKJP: Dawcy bezcennego leku, Dziennik Polski, 2001-05-23 |
|
|
Na rozwój krwi w szpiku kostnym mają wpływ różne czynniki. źródło: NKJP: Jan Zarzycki, Jan Kuryszko: Anatomia mikroskopowa zwierząt domowych i człowieka, 1995 |
|
|
Ponad 2,5 promila alkoholu we krwi miał 51-letni mężczyzna, którego zatrzymała policja do kontroli drogowej w Ropicy Polskiej. źródło: NKJP: Policyjna doba, Dziennik Polski, 2001-07-23 |
2. temperament
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | temperament |
Połączenia
- gorąca, porywcza krew
Cytaty
|
Ale jak to Polak, krew miał ognistą i takiż temperament, który pchnął go do kłótni w wojsku. źródło: WSJP: Janusz Roszko: Wierzynek i jego sąsiedzi, 1980 |
|
|
Jak pisał Stanisław Witkiewicz, jego postacie są „bez krwi, bez nerwów”. źródło: NKJP: Piotr Sarzyński, Przewodnik po rynku malarstwa , 1999 |
|
|
Na samą myśl o tym wspinała się żarliwa wiara Teodozjusza, szalała jego namiętna krew hiszpańska. źródło: WSJP: Teodor Jeske-Choiński: Ostatni Rzymianie, 1958 |
|
|
Kapitan był typowym dzieckiem kresów wschodnich, owej kuźni dziejowych burz, niepewności jutra, niepokoju duszy, porywczej krwi i odważnych tęsknot. źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Dziękuję Ci, Kapitanie, 1996 |
3. w hodowli
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | rasa |
Połączenia
- czysta, dobra krew
- koń, ogier, pies; potomstwo, stado krwi jakiejś
Cytaty
|
I nie tylko licznym u nas hodowcom koni, ale także wielu rolnikom zależy, by ich konie miały potomstwo dobrej krwi. źródło: NKJP: Ogiery z Gniezna w Gruszkowie koło Doruchowa, Czas Ostrzeszowski, 2006 |
|
|
Minister uznał, że słabością obowiązujących przepisów jest fakt, iż zgody wymaga dotąd tylko hodowla psa czystej krwi. źródło: NKJP: Kundel na czarnej liście, Dziennik Polski, 2002-11-13 |
Składnia
|
+ | krew | + |
JAKA +
(JAKA)
|