Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *melko
z germ. *meluk / *miluk 'mleko'
1.a krowie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | napój |
Połączenia
- kozie, krowie, owcze; chude, odtłuszczone, tłuste; gorące; przegotowane, przypalone mleko
- litr mleka
- mleko kozy, owcy
- mleko (prosto) od krowy
- mleko z czosnkiem, z miodem
- rynek; zlewnia; producent, produkcja; przetwórstwo; skup; dostawa, dostawca; cena; spożycie; smak, zapach; bańka, butelka, garnuszek, karton, kropla, kubek, łyżka, miska, opakowanie, szklanka, wiadro mleka
- dopłaty do mleka
- alergia, uczulenie na mleko
- herbata, kawa; płatki z mlekiem
- karton, worek po mleku
- skupować; gotować, podgrzać, zagrzać; nalać/nalewać; pić, wypić mleko
- poić kogoś; zabielić coś mlekiem
- biały jak mleko
Cytaty
|
- Chciałam, żeby dzieci chowały się w czystym powietrzu, piły mleko od krowy. źródło: NKJP: Ewa Zientarska: To tylko przechowanie, Gazeta Wyborcza, 1996-03-25 |
|
|
Po czterech godzinach lekcyjnych [...] przychodzi czas na II śniadanie. Najczęściej jest to kawa z mlekiem, bułka i coś tam jeszcze. źródło: NKJP: Marek Ciesielski, Paweł Siekański, Arkadiusz Znojek: 540 DDC, czyli jakie jest wojsko, 2000 |
|
|
Jeśli dopadnie nas katar i łamanie w kościach starajmy się przez 2-3 dni wypocząć w domu, pomogą ciepłe płyny, np.: herbata z malinami lub mleko z miodem oraz dostępne w aptekach leki przeciwgorączkowe. źródło: NKJP: (izis): Jesienią wzmocnij odporność, Nowiny Raciborskie, 2006-10-24 |
|
|
[...] mama szła do oberżystki poprosić o podgrzanie mleka, ugotowanie jaj i kartofli. źródło: NKJP: Lech Słodownik , Magdalena Żółtowska: Sceny z dawnego życia dworskiego w Barzynie i nie tylko (cz. 2), Głos Pasłęka, 2004 |
|
|
[...] chociaż była biedna, to kuchnię przedzieliła na pół, żeby w jednej robić jedzenie z mleka, a w drugiej z mięsa. źródło: NKJP: Marek Soból: Mojry, 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | mleko |
mleka |
|
| D. | mleka |
mlek |
|
| C. | mleku |
mlekom |
|
| B. | mleko |
mleka |
|
| N. | mlekiem |
mlekami |
|
| Ms. | mleku |
mlekach |
|
| W. | mleko |
mleka |
Inne uwagi
Zwykle lp
1.b porcja
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | porcja |
Połączenia
- dwa, trzy mleka; pięć mlek
- torba z mlekiem
- kupić, sprzedać/sprzedawać mleko
Cytaty
|
Wyruszamy na akcję. [...] Niesiemy torbę z mlekiem, serem, chlebem. źródło: NKJP: K.Jakubowski: Tam jest ciemno, Tygodnik Ciechanowski, 2006-01-02 |
|
|
Trzeba zejść na dół i kupić mleko i kakao. I dwa jajka. A, i cukier jeszcze. źródło: NKJP: Remigiusz Grzela: Bądź moim Bogiem, 2007 |
|
|
I po chwili jej oczy roziskrzają się. – Kinga, czy ty jesteś w... Ona i Piotr. Ich przyjaźń, miłość, wspólne pasje, wspólne dni po przebudzeniu obok siebie, zaczęte jego mlekiem i jej kawą, tak pogodnie upływające w małym, ukochanym mieszkanku na szóstym piętrze akademika. źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005 |
|
|
[...] koniec grudnia 2006 roku, to ostateczny termin przystosowania gospodarstw do nowych unijnych wymogów sanitarnych i uzyskania odpowiedniego atestu. W przypadku nie spełnienia tych norm właściciel takiego gospodarstwa, od stycznia 2007 roku, nie będzie mógł sprzedawać mleka. źródło: NKJP: W.Dziczkiewicz: Problem małych producentów mleka, Tygodnik Ciechanowski, 2007-01-10 |
|
|
[...] poproszę dwa masła i pięć mlek. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | mleko |
mleka |
|
| D. | mleka |
mlek |
|
| C. | mleku |
mlekom |
|
| B. | mleko |
mleka |
|
| N. | mlekiem |
mlekami |
|
| Ms. | mleku |
mlekach |
|
| W. | mleko |
mleka |
2. matki
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia narodziny i dzieciństwo
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | pokarm |
Połączenia
- kobiece, matczyne mleko
- mleko matki
- nadmiar mleka
- odciągnąć, ściągnąć mleko
- karmić mlekiem
Cytaty
|
Częstą przyczyną kolki jest zła technika karmienia, niemowlę w trakcie ssania połyka zbyt dużo powietrza, które rozdyma boleśnie ściany jelit. W innych przypadkach przyczyną mogą być alergeny przedostające się do mleka kobiecego. źródło: NKJP: Ilona Dzijak-Muniak: CZAS NA ZDROWIE: „Problemy w czasie karmienia piersią - odcinek III”, Nakielski Czas, 2006-03-08 |
|
|
Dziecko, mimo że jest karmione wyłącznie mlekiem matki, jest narażone na szkodliwe działanie pokarmów, które ona spożywa. źródło: NKJP: Danuta Myłek: Alergie, 2001 |
|
|
Dzięki białku z mleka krowiego dzieci szybko przybierają na wadze, ale w tym okresie ważniejszy jest rozwój mózgu. Zapewnia go niemowlakom mleko matczyne zawierające tłuszcz i laktozę. źródło: NKJP: IV Tydzień Upowszechniania Karmienia Piersią, Gazeta Wyborcza,1995-08-11 |
|
|
Ten niewielki neuropeptyd [...] pełni bardzo ważne funkcje jako przekaźnik informacji między organizmem a układem nerwowym. Odpowiada między innymi za procesy wydzielania mleka przez samice ssaków, stąd też popularna nazwa substancji: hormon laktacyjny. źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Hormon handlowy, Polityka, 2005 |
|
|
Maleństwo bardzo długo dzisiaj spało. Piersi zbyt pełne. Bolą. Trzeba ściągnąć mleko. źródło: NKJP: Anna Nasiłowska: Księga początku, 2002 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | mleko |
mleka |
|
| D. | mleka |
mlek |
|
| C. | mleku |
mlekom |
|
| B. | mleko |
mleka |
|
| N. | mlekiem |
mlekami |
|
| Ms. | mleku |
mlekach |
|
| W. | mleko |
mleka |
Inne uwagi
Zwykle lp
3. kokosowe
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | mleczko |
Połączenia
- mleko kokosowe, sojowe
Cytaty
|
Opowiadał, że będą mieszkać w Lome nad szmaragdowym, ciepłym oceanem i że w grudniu będą się kąpać i siedzieć pod palmami. A mleko kokosowe będą pić prosto z kokosów. źródło: NKJP: Współpracownik: Gboma, Tygodnik Ciechanowski, 2005-03-12 |
|
|
Na pierwszy rzut oka wyglądają jak młode sosenki. Złudzenie pryska, gdy na czubku rośliny pojawi się talerzyk z żółtawych kwiatów. Nie sprawdzałem, czy pachną, ale pszczołom i innym owadom nektar najwyraźniej smakuje. To najkrótszy z możliwych opis wilczomlecza sosnki, pospolitej rośliny na łąkach i brzegach lasu. Ostatecznym potwierdzeniem będzie zerwanie choćby jednego przypominającego szpilkę sosny listeczka: z rany wypłynie białe mleko. Zlepi palce i może zaszkodzić. źródło: NKJP: Mleczko dla wilka, Dziennik Polski, 2008-05-14 |
|
|
W rejonie Pacyfiku spożywa się także surowe bielmo. Świeże bielmo po rozdrobnieniu przeciska się przez sito uzyskując specjalny rodzaj mleka kokosowego, które jest dodawane do potraw typu curry i słodyczy. źródło: NKJP: Owoce egzotyczne (część III), Dziennik Polski, 2008-12-03 |
|
|
Murzynka upiekłam bez dodatku jajek i na mleku sojowym. źródło: NKJP: (e): Zostań wege!, Nowiny Raciborskie, 2006-05-23 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | mleko |
mleka |
|
| D. | mleka |
mlek |
|
| C. | mleku |
mlekom |
|
| B. | mleko |
mleka |
|
| N. | mlekiem |
mlekami |
|
| Ms. | mleku |
mlekach |
|
| W. | mleko |
mleka |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
+ | mleko | + |
JAKIE
|
4. zawiesina
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
Połączenia
- mleko cementowe, wapienne
Cytaty
|
Pierwsze prace w sadzie przydomowym rozpoczynamy od bielenia pni drzew mlekiem wapiennym. źródło: NKJP: Z.E.: PRZEDWIOŚNIE W SADZIE PRZYDOMOWYM, prasa, 1999 |
|
|
W rysie wykonano otwór, w którym umieszczono wylot rury doprowadzającej mleko cementowe. Miejsce to uszczelniono za pomocą uszczelki gumowej, silnie dociskanej do płaszczyzny betonu, rysę zaś wypełniono zaprawą cementową lub gipsem. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | mleko |
mleka |
|
| D. | mleka |
mlek |
|
| C. | mleku |
mlekom |
|
| B. | mleko |
mleka |
|
| N. | mlekiem |
mlekami |
|
| Ms. | mleku |
mlekach |
|
| W. | mleko |
mleka |
Składnia
|
|
+ | mleko | + |
JAKIE
|
5. mgła
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | mgła |
Połączenia
- białe mleko
- jechać w mleku
Cytaty
|
Blask porannego słońca z niemałym jeszcze trudem torował sobie drogę przez zalegające nad lotniskiem połacie mgieł. Wreszcie przebiło się przez białe mleko i napełniło przestrzeń intensywnym blaskiem do barwy złamanej błękitem bieli. źródło: NKJP: Jerzy Gotowała: Najkrócej żyją motyle: lotnictwo rozpoznawcze wciąż niezbędne, 1996 |
|
|
- Jechaliśmy w mleku [...]. Stacja meteorologiczna w Muchowcu odnotowała we wtorek widoczność 50 m. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | mleko |
mleka |
|
| D. | mleka |
mlek |
|
| C. | mleku |
mlekom |
|
| B. | mleko |
mleka |
|
| N. | mlekiem |
mlekami |
|
| Ms. | mleku |
mlekach |
|
| W. | mleko |
mleka |
Inne uwagi
Zwykle lp