Chronologizacja
Pochodzenie
płn. psł. *dъbati 'czyhać; czuwać, uważać; troszczyć się'
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
Relacje znaczeniowe
synonimy: | chodzić, troszczyć się |
Połączenia
- dbać o bezpieczeństwo, o cerę, o czystość, o dietę, o dobre imię, o czyjeś dobro, o estetykę, o figurę, o finanse, o higienę, o honor, o interesy, o linię, o porządek, o poziom czegoś, o reputację, o spokój, o sprawność, o standardy, o sylwetkę, o swoje, o środowisko, o ubiór, o urodę, o wizerunek, o wygląd, o zdrowie; o dzieci, o klientów, o obywateli, o pacjentów, o pracowników, o rodzinę, o siebie
- dbać jak o zeszłoroczny śnieg
Cytaty
Dbali o przyjaźń i wspólnotę interesów z przedstawicielami amerykańskich elit politycznych. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2000 |
|
- Dziewczęta dbają o linię. Panie gospodarzu, baranina tylko dla nas dwóch. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Miecz przeznaczenia, 1992 |
|
Skończył kurs wspinaczkowy, ćwiczył na siłowni, dbał o kondycję - żadnych autobusów, wszędzie chodził pieszo. źródło: NKJP: Małgorzata Kozerawska; Maciej Pałahicki: Tamtych dwóch widziano 4 lutego w Dolinie Chochołowskiej, Gazeta Wyborcza, 1995-02-25 |
|
Przyglądała się siostrze uważnie i temu, jak troskliwie dba o chłopca. źródło: NKJP: Wojciech Tochman: Schodów się nie pali, Gazeta Wyborcza, 1998-10-02 |
|
Pestce, która rzadko kiedy odczuwała brak pieniędzy na drobne wydatki, bo rodzice dbali, żeby miała wszystko, co trzeba, postępowanie Uli wydało się zaskakujące i dziwne. źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1990 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
dbam |
dbamy |
|||
2 os. |
dbasz |
dbacie |
|||
3 os. |
dba |
dbają |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
dbałem +(e)m dbał |
dbałam +(e)m dbała |
dbałom +(e)m dbało |
dbaliśmy +(e)śmy dbali |
dbałyśmy +(e)śmy dbały |
2 os. |
dbałeś +(e)ś dbał |
dbałaś +(e)ś dbała |
dbałoś +(e)ś dbało |
dbaliście +(e)ście dbali |
dbałyście +(e)ście dbały |
3 os. |
dbał |
dbała |
dbało |
dbali |
dbały |
bezosobnik: dbano
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę dbał będę dbać |
będę dbała będę dbać |
będę dbało będę dbać |
będziemy dbali będziemy dbać |
będziemy dbały będziemy dbać |
2 os. |
będziesz dbał będziesz dbać |
będziesz dbała będziesz dbać |
będziesz dbało będziesz dbać |
będziecie dbali będziecie dbać |
będziecie dbały będziecie dbać |
3 os. |
będzie dbał będzie dbać |
będzie dbała będzie dbać |
będzie dbało będzie dbać |
będą dbali będą dbać |
będą dbały będą dbać |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
dbajmy |
|
2 os. |
dbaj |
dbajcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
dbałbym bym dbał |
dbałabym bym dbała |
dbałobym bym dbało |
dbalibyśmy byśmy dbali |
dbałybyśmy byśmy dbały |
2 os. |
dbałbyś byś dbał |
dbałabyś byś dbała |
dbałobyś byś dbało |
dbalibyście byście dbali |
dbałybyście byście dbały |
3 os. |
dbałby by dbał |
dbałaby by dbała |
dbałoby by dbało |
dbaliby by dbali |
dbałyby by dbały |
bezosobnik: dbano by
bezokolicznik: dbać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
dbając
gerundium: dbanie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | dbanie |
dbania |
D. | dbania |
dbań |
C. | dbaniu |
dbaniom |
B. | dbanie |
dbania |
N. | dbaniem |
dbaniami |
Ms. | dbaniu |
dbaniach |
W. | dbanie |
dbania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: dbający
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | dbający |
dbający |
dbający |
dbające |
dbająca |
D. | dbającego |
dbającego |
dbającego |
dbającego |
dbającej |
C. | dbającemu |
dbającemu |
dbającemu |
dbającemu |
dbającej |
B. | dbającego |
dbającego |
dbający |
dbające |
dbającą |
N. | dbającym |
dbającym |
dbającym |
dbającym |
dbającą |
Ms. | dbającym |
dbającym |
dbającym |
dbającym |
dbającej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | dbający |
dbający |
dbające |
dbające |
D. | dbających |
dbających |
dbających |
dbających |
C. | dbającym |
dbającym |
dbającym |
dbającym |
B. | dbających |
dbających |
dbających |
dbające |
N. | dbającymi |
dbającymi |
dbającymi |
dbającymi |
Ms. | dbających |
dbających |
dbających |
dbających |
odpowiednik aspektowy: zadbać
Składnia
Rzosobowy | + | dbać | + |
o KOGO/CO
|
Rzosobowy | + | dbać | + |
żeby ZDANIE
|