UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zacząć

Chronologizacja

1500, SStp

Pochodzenie

psł. *začęti, *začьnǫ 'zacząć, zapoczątkować'

z psł. *čęti, *čьnǫ 'zacząć, rozpocząć'

1. śpiewać

Definicja

znaleźć się w stanie takim, że robi się coś, czego się jeszcze przed chwilą nie robiło, i robić to dalej

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:

jąć, rozpocząć, wszcząć

Połączenia

zacząć budowę, działalność; debatę, dyskusję; grę, koncert
zacząć przechadzać się, protestować, śpiewać, szukać, wrzeszczeć

Cytaty

Tymczasem mamusia zaczęła czegoś gwałtownie szukać w torebce. - Czekaj, czekaj - powiedziała do tatusia - chcę ci jeszcze coś pokazać!

źródło: NKJP: Maria Krüger: Karolcia, 1959

Koła samolotu uderzyły o beton lotniska, ludzie zaczęli klaskać, a ona była tak wyczerpana, że ledwie mogła podnieść się z fotela.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Powrót do Lwowa, 2008

Siedziała w kuchence i chociaż był już wieczór, ciągle jeszcze nie wiedziała, w jaki sposób zacząć rozmowę z ojcem, który mógł się zjawić lada chwila.

źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1961

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zacznę	zaczniemy
2 os.	zaczniesz	zaczniecie
3 os.	zacznie	zaczną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłem +(e)m zaczął	zaczęłam +(e)m zaczęła	zaczęłom +(e)m zaczęło	zaczęliśmy +(e)śmy zaczęli	zaczęłyśmy +(e)śmy zaczęły
2 os.	zacząłeś +(e)ś zaczął	zaczęłaś +(e)ś zaczęła	zaczęłoś +(e)ś zaczęło	zaczęliście +(e)ście zaczęli	zaczęłyście +(e)ście zaczęły
3 os.	zaczął	zaczęła	zaczęło	zaczęli	zaczęły

bezosobnik: zaczęto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zacznijmy
2 os.	zacznij	zacznijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłbym bym zaczął	zaczęłabym bym zaczęła	zaczęłobym bym zaczęło	zaczęlibyśmy byśmy zaczęli	zaczęłybyśmy byśmy zaczęły
2 os.	zacząłbyś byś zaczął	zaczęłabyś byś zaczęła	zaczęłobyś byś zaczęło	zaczęlibyście byście zaczęli	zaczęłybyście byście zaczęły
3 os.	zacząłby by zaczął	zaczęłaby by zaczęła	zaczęłoby by zaczęło	zaczęliby by zaczęli	zaczęłyby by zaczęły

bezosobnik: zaczęto by

bezokolicznik: zacząć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zacząwszy

gerundium: zaczęcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zaczęcie	zaczęcia
D.	zaczęcia	zaczęć
C.	zaczęciu	zaczęciom
B.	zaczęcie	zaczęcia
N.	zaczęciem	zaczęciami
Ms.	zaczęciu	zaczęciach
W.	zaczęcie	zaczęcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zaczęty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zaczęty	zaczęty	zaczęty	zaczęte	zaczęta
D.	zaczętego	zaczętego	zaczętego	zaczętego	zaczętej
C.	zaczętemu	zaczętemu	zaczętemu	zaczętemu	zaczętej
B.	zaczętego	zaczętego	zaczęty	zaczęte	zaczętą
N.	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętą
Ms.	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zaczęci	zaczęci	zaczęte	zaczęte
D.	zaczętych	zaczętych	zaczętych	zaczętych
C.	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętym
B.	zaczętych	zaczętych	zaczętych	zaczęte
N.	zaczętymi	zaczętymi	zaczętymi	zaczętymi
Ms.	zaczętych	zaczętych	zaczętych	zaczętych

odpowiednik aspektowy: zaczynać

Składnia

	+	zacząć	+	BEZOKOLICZNIK
	+	zacząć	+	CO

2. chorować

Definicja

wejść w pierwsze stadium określonego procesu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rozpocząć

Połączenia

zacząć chorować, psuć się, rozpadać się, siwieć

Cytaty

Kiedy w garnku zaczęło bulgotać, poczuliśmy zapach „bieszczadzkiego gulaszu”. Rozszedł się naokoło i zaraz ślina zaczęła napływać do ust.

źródło: NKJP: Kazimierz Orłoś: Niebieski szklarz, 1996

W końcu zaczął padać deszcz i milczący tłum rozszedł się do domów, unosząc ze sobą lęk i niedowierzanie.

źródło: NKJP: Ewa Kujawska: Dom Małgorzaty, 2007

Uczucie gorąca i mrowienia zaczęło zanikać.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zacznę	zaczniemy
2 os.	zaczniesz	zaczniecie
3 os.	zacznie	zaczną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłem +(e)m zaczął	zaczęłam +(e)m zaczęła	zaczęłom +(e)m zaczęło	zaczęliśmy +(e)śmy zaczęli	zaczęłyśmy +(e)śmy zaczęły
2 os.	zacząłeś +(e)ś zaczął	zaczęłaś +(e)ś zaczęła	zaczęłoś +(e)ś zaczęło	zaczęliście +(e)ście zaczęli	zaczęłyście +(e)ście zaczęły
3 os.	zaczął	zaczęła	zaczęło	zaczęli	zaczęły

bezosobnik: zaczęto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zacznijmy
2 os.	zacznij	zacznijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłbym bym zaczął	zaczęłabym bym zaczęła	zaczęłobym bym zaczęło	zaczęlibyśmy byśmy zaczęli	zaczęłybyśmy byśmy zaczęły
2 os.	zacząłbyś byś zaczął	zaczęłabyś byś zaczęła	zaczęłobyś byś zaczęło	zaczęlibyście byście zaczęli	zaczęłybyście byście zaczęły
3 os.	zacząłby by zaczął	zaczęłaby by zaczęła	zaczęłoby by zaczęło	zaczęliby by zaczęli	zaczęłyby by zaczęły

bezosobnik: zaczęto by

bezokolicznik: zacząć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zacząwszy

gerundium: zaczęcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zaczęcie	zaczęcia
D.	zaczęcia	zaczęć
C.	zaczęciu	zaczęciom
B.	zaczęcie	zaczęcia
N.	zaczęciem	zaczęciami
Ms.	zaczęciu	zaczęciach
W.	zaczęcie	zaczęcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zaczęty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zaczęty	zaczęty	zaczęty	zaczęte	zaczęta
D.	zaczętego	zaczętego	zaczętego	zaczętego	zaczętej
C.	zaczętemu	zaczętemu	zaczętemu	zaczętemu	zaczętej
B.	zaczętego	zaczętego	zaczęty	zaczęte	zaczętą
N.	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętą
Ms.	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zaczęci	zaczęci	zaczęte	zaczęte
D.	zaczętych	zaczętych	zaczętych	zaczętych
C.	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętym
B.	zaczętych	zaczętych	zaczętych	zaczęte
N.	zaczętymi	zaczętymi	zaczętymi	zaczętymi
Ms.	zaczętych	zaczętych	zaczętych	zaczętych

odpowiednik aspektowy: zaczynać

Składnia

	+	zacząć	+	BEZOKOLICZNIK
Ø	+	zacząć	+	BEZOKOLICZNIK

3. dzień od modlitwy

Definicja

wykonać daną czynność jako pierwszą z wielu wykonywanych czynności

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie kolejność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rozpocząć

Połączenia

zacząć od początku

Cytaty

	- Już wówczas, kiedy byłem chłopcem, kiełkowało we mnie marzenie o własnym harley'u. Zaczął od „komarka”. Od czegoś trzeba zacząć. Tak też się stało w przypadku pana Sławka. - Pierwszym moim jednośladem był motorower komar - mówi z uśmiechem. źródło: NKJP: „Harley mój, ja kocham go…”, Tygodnik Ciechanowski, 2008-09-02
	Cóż, Hitler wolał zacząć od Czechosłowacji, mimo że nie miał z nią żadnych nieuregulowanych stosunków, aż do chwili, kiedy sam się o to postarał. Po prostu to był łatwiejszy kąsek, a o sojuszu z Francją lepiej nie wspominać. źródło: NKJP: Andrzej Anonimus: Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak, 1999
	Wreszcie zapowiedział, że bierze się do pracy, i zaczął od porządków na stole. źródło: NKJP: Agata Miklaszewska: Huśtawka, 2005
	Zawody organizował zakon pijarów. Zaczęli modlitwą. Najpierw była msza w sanktuarium Matki Miłosierdzia Królowej Narodu Polskiego. źródło: NKJP: Dariusz Wołowski: Zakończyła się VII Międzynarodowa Parafiada, Gazeta Wyborcza, 1995-07-08
	On pierwszy list do niej zaczął słowami: „Moja ukochana żoneczko” i tak już zostało. źródło: NKJP: Grzegorz Zasępa: Księga uczuć, Trybuna Śląska, 2001-12-14

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zacznę	zaczniemy
2 os.	zaczniesz	zaczniecie
3 os.	zacznie	zaczną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłem +(e)m zaczął	zaczęłam +(e)m zaczęła	zaczęłom +(e)m zaczęło	zaczęliśmy +(e)śmy zaczęli	zaczęłyśmy +(e)śmy zaczęły
2 os.	zacząłeś +(e)ś zaczął	zaczęłaś +(e)ś zaczęła	zaczęłoś +(e)ś zaczęło	zaczęliście +(e)ście zaczęli	zaczęłyście +(e)ście zaczęły
3 os.	zaczął	zaczęła	zaczęło	zaczęli	zaczęły

bezosobnik: zaczęto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zacznijmy
2 os.	zacznij	zacznijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłbym bym zaczął	zaczęłabym bym zaczęła	zaczęłobym bym zaczęło	zaczęlibyśmy byśmy zaczęli	zaczęłybyśmy byśmy zaczęły
2 os.	zacząłbyś byś zaczął	zaczęłabyś byś zaczęła	zaczęłobyś byś zaczęło	zaczęlibyście byście zaczęli	zaczęłybyście byście zaczęły
3 os.	zacząłby by zaczął	zaczęłaby by zaczęła	zaczęłoby by zaczęło	zaczęliby by zaczęli	zaczęłyby by zaczęły

bezosobnik: zaczęto by

bezokolicznik: zacząć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zacząwszy

gerundium: zaczęcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zaczęcie	zaczęcia
D.	zaczęcia	zaczęć
C.	zaczęciu	zaczęciom
B.	zaczęcie	zaczęcia
N.	zaczęciem	zaczęciami
Ms.	zaczęciu	zaczęciach
W.	zaczęcie	zaczęcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zaczęty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zaczęty	zaczęty	zaczęty	zaczęte	zaczęta
D.	zaczętego	zaczętego	zaczętego	zaczętego	zaczętej
C.	zaczętemu	zaczętemu	zaczętemu	zaczętemu	zaczętej
B.	zaczętego	zaczętego	zaczęty	zaczęte	zaczętą
N.	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętą
Ms.	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zaczęci	zaczęci	zaczęte	zaczęte
D.	zaczętych	zaczętych	zaczętych	zaczętych
C.	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętym
B.	zaczętych	zaczętych	zaczętych	zaczęte
N.	zaczętymi	zaczętymi	zaczętymi	zaczętymi
Ms.	zaczętych	zaczętych	zaczętych	zaczętych

odpowiednik aspektowy: zaczynać

Składnia

	+	zacząć	+	(CO) + od CZEGO
	+	zacząć	+	(CO) + CZYM

4. jako prosty robotnik

Definicja

używane do opisania sytuacji takiej, że ktoś znalazł się w początkowym okresie jakiejś działalności lub kariery

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rozpocząć

Cytaty

Aniela i Kazimierz zaczęli jako założyciele małego sklepu przy ulicy Widok, z którego powstał Dom Towarowy.

źródło: NKJP: Feliks Jabłkowski: Dom Towarowy Bracia Jabłkowscy: romans ekonomiczny, 2005

Ten urodzony w Archangielsku Rosjanin zaczął jako prosty spawacz, a fortunę zbił w kierownictwie spółki gazowej [...].

źródło: NKJP: Marek Ostrowski: Kraj pokrojony, Polityka, 2004-10-30

Skończył szkołę, liznął jakiegoś technikum, ale musiał je przerwać, żeby iść do pracy i pomóc matce. Zaczął w kamieniołomach, ale wkrótce je zamknięto.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Busz po polsku, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zacznę	zaczniemy
2 os.	zaczniesz	zaczniecie
3 os.	zacznie	zaczną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłem +(e)m zaczął	zaczęłam +(e)m zaczęła	zaczęłom +(e)m zaczęło	zaczęliśmy +(e)śmy zaczęli	zaczęłyśmy +(e)śmy zaczęły
2 os.	zacząłeś +(e)ś zaczął	zaczęłaś +(e)ś zaczęła	zaczęłoś +(e)ś zaczęło	zaczęliście +(e)ście zaczęli	zaczęłyście +(e)ście zaczęły
3 os.	zaczął	zaczęła	zaczęło	zaczęli	zaczęły

bezosobnik: zaczęto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zacznijmy
2 os.	zacznij	zacznijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłbym bym zaczął	zaczęłabym bym zaczęła	zaczęłobym bym zaczęło	zaczęlibyśmy byśmy zaczęli	zaczęłybyśmy byśmy zaczęły
2 os.	zacząłbyś byś zaczął	zaczęłabyś byś zaczęła	zaczęłobyś byś zaczęło	zaczęlibyście byście zaczęli	zaczęłybyście byście zaczęły
3 os.	zacząłby by zaczął	zaczęłaby by zaczęła	zaczęłoby by zaczęło	zaczęliby by zaczęli	zaczęłyby by zaczęły

bezosobnik: zaczęto by

bezokolicznik: zacząć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zacząwszy

gerundium: zaczęcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zaczęcie	zaczęcia
D.	zaczęcia	zaczęć
C.	zaczęciu	zaczęciom
B.	zaczęcie	zaczęcia
N.	zaczęciem	zaczęciami
Ms.	zaczęciu	zaczęciach
W.	zaczęcie	zaczęcia

odpowiednik aspektowy: zaczynać

Składnia

	+	zacząć	+	jako KTO
	+	zacząć	+	w CZYM

5. butelkę

Definicja

otworzyć i jako pierwszy używać czegoś, co dotąd nie było używane

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z jedzeniem

Relacje znaczeniowe

synonimy:

napocząć, rozpocząć

Połączenia

zacząć butelkę, (nowe) opakowanie

Cytaty

[...] kiedy zejdą się znajomi i zaczniemy butelkę, nie spoczywamy, aż się dno pokaże.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966

Czy zacząć nowe opakowanie rano? I którego dnia?

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zacznę	zaczniemy
2 os.	zaczniesz	zaczniecie
3 os.	zacznie	zaczną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłem +(e)m zaczął	zaczęłam +(e)m zaczęła	zaczęłom +(e)m zaczęło	zaczęliśmy +(e)śmy zaczęli	zaczęłyśmy +(e)śmy zaczęły
2 os.	zacząłeś +(e)ś zaczął	zaczęłaś +(e)ś zaczęła	zaczęłoś +(e)ś zaczęło	zaczęliście +(e)ście zaczęli	zaczęłyście +(e)ście zaczęły
3 os.	zaczął	zaczęła	zaczęło	zaczęli	zaczęły

bezosobnik: zaczęto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zacznijmy
2 os.	zacznij	zacznijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłbym bym zaczął	zaczęłabym bym zaczęła	zaczęłobym bym zaczęło	zaczęlibyśmy byśmy zaczęli	zaczęłybyśmy byśmy zaczęły
2 os.	zacząłbyś byś zaczął	zaczęłabyś byś zaczęła	zaczęłobyś byś zaczęło	zaczęlibyście byście zaczęli	zaczęłybyście byście zaczęły
3 os.	zacząłby by zaczął	zaczęłaby by zaczęła	zaczęłoby by zaczęło	zaczęliby by zaczęli	zaczęłyby by zaczęły

bezosobnik: zaczęto by

bezokolicznik: zacząć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zacząwszy

gerundium: zaczęcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zaczęcie	zaczęcia
D.	zaczęcia	zaczęć
C.	zaczęciu	zaczęciom
B.	zaczęcie	zaczęcia
N.	zaczęciem	zaczęciami
Ms.	zaczęciu	zaczęciach
W.	zaczęcie	zaczęcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zaczęty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zaczęty	zaczęty	zaczęty	zaczęte	zaczęta
D.	zaczętego	zaczętego	zaczętego	zaczętego	zaczętej
C.	zaczętemu	zaczętemu	zaczętemu	zaczętemu	zaczętej
B.	zaczętego	zaczętego	zaczęty	zaczęte	zaczętą
N.	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętą
Ms.	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zaczęci	zaczęci	zaczęte	zaczęte
D.	zaczętych	zaczętych	zaczętych	zaczętych
C.	zaczętym	zaczętym	zaczętym	zaczętym
B.	zaczętych	zaczętych	zaczętych	zaczęte
N.	zaczętymi	zaczętymi	zaczętymi	zaczętymi
Ms.	zaczętych	zaczętych	zaczętych	zaczętych

odpowiednik aspektowy: zaczynać

Składnia

zacząć

6. podniesionym głosem

Definicja

powiedzieć coś jako pierwsze, by następnie mówić dalej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	rozpocząć
	hiperonimy:	powiedzieć

Połączenia

zacząć (cichym, podniesionym...) głosem
zacząć z podnieceniem

Cytaty

- Jeśli mogę wyrazić swoje zdanie... - zaczęła Anna. - Nie jestem go specjalnie ciekawa, ale... dobrze, co pani chciała powiedzieć?

źródło: NKJP: Mija Kabat: Kontrakt panny Brandt, 2009

- Wodzu - zaczął chłopak z podnieceniem - zeszłej nocy spuściłem się z góry, ot tam, z tej najbardziej spadzistej strony, czepiałem się gałęzi i było wygodnie jak po drabinie...

źródło: NKJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1951

Łuskaliśmy fasolę, to jak zaczął o wojnach, nie było końca aż do końca fasoli.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zacznę	zaczniemy
2 os.	zaczniesz	zaczniecie
3 os.	zacznie	zaczną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłem +(e)m zaczął	zaczęłam +(e)m zaczęła	zaczęłom +(e)m zaczęło	zaczęliśmy +(e)śmy zaczęli	zaczęłyśmy +(e)śmy zaczęły
2 os.	zacząłeś +(e)ś zaczął	zaczęłaś +(e)ś zaczęła	zaczęłoś +(e)ś zaczęło	zaczęliście +(e)ście zaczęli	zaczęłyście +(e)ście zaczęły
3 os.	zaczął	zaczęła	zaczęło	zaczęli	zaczęły

bezosobnik: zaczęto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zacznijmy
2 os.	zacznij	zacznijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłbym bym zaczął	zaczęłabym bym zaczęła	zaczęłobym bym zaczęło	zaczęlibyśmy byśmy zaczęli	zaczęłybyśmy byśmy zaczęły
2 os.	zacząłbyś byś zaczął	zaczęłabyś byś zaczęła	zaczęłobyś byś zaczęło	zaczęlibyście byście zaczęli	zaczęłybyście byście zaczęły
3 os.	zacząłby by zaczął	zaczęłaby by zaczęła	zaczęłoby by zaczęło	zaczęliby by zaczęli	zaczęłyby by zaczęły

bezosobnik: zaczęto by

bezokolicznik: zacząć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zacząwszy

gerundium: zaczęcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zaczęcie	zaczęcia
D.	zaczęcia	zaczęć
C.	zaczęciu	zaczęciom
B.	zaczęcie	zaczęcia
N.	zaczęciem	zaczęciami
Ms.	zaczęciu	zaczęciach
W.	zaczęcie	zaczęcia

odpowiednik aspektowy: zaczynać

Składnia

	+	zacząć	+	MOWA WPROST
	+	zacząć	+	o CZYM

7. chodzić

Definicja

nabyć lub odzyskać określoną zdolność

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

dziecko zaczęło (chodzić, mówić...)
zacząć chodzić, mówić, siedzieć

Cytaty

W dzieciństwie był bardzo nieśmiały, raczej milczący, co być może wiązało się z tym, że mały Albert bardzo późno zaczął mówić.

źródło: NKJP: Katarzyna Kaczorowska: Nie chciał dziecka z Marilyn, Gazeta Krakowska, 2005-02-04

Wśród innych dzieci robi postępy, zaczął mówić – wyjaśnia matka. – Zdaje sobie sprawę, że to czas, kiedy powinien chodzić do szkoły. Tęskni do rówieśników.

źródło: NKJP: Grażyna Kuźnik: Balkonowe dzieci, Dziennik Zachodni, 2007-04-20

Mały zaczął siedzieć jak miał 5 mies., już od tygodnia raczkuje, na razie do tyłu, ale już potrafi „przejść” pół pokoju.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zacznę	zaczniemy
2 os.	zaczniesz	zaczniecie
3 os.	zacznie	zaczną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłem +(e)m zaczął	zaczęłam +(e)m zaczęła	zaczęłom +(e)m zaczęło	zaczęliśmy +(e)śmy zaczęli	zaczęłyśmy +(e)śmy zaczęły
2 os.	zacząłeś +(e)ś zaczął	zaczęłaś +(e)ś zaczęła	zaczęłoś +(e)ś zaczęło	zaczęliście +(e)ście zaczęli	zaczęłyście +(e)ście zaczęły
3 os.	zaczął	zaczęła	zaczęło	zaczęli	zaczęły

bezosobnik: zaczęto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zacznijmy
2 os.	zacznij	zacznijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłbym bym zaczął	zaczęłabym bym zaczęła	zaczęłobym bym zaczęło	zaczęlibyśmy byśmy zaczęli	zaczęłybyśmy byśmy zaczęły
2 os.	zacząłbyś byś zaczął	zaczęłabyś byś zaczęła	zaczęłobyś byś zaczęło	zaczęlibyście byście zaczęli	zaczęłybyście byście zaczęły
3 os.	zacząłby by zaczął	zaczęłaby by zaczęła	zaczęłoby by zaczęło	zaczęliby by zaczęli	zaczęłyby by zaczęły

bezosobnik: zaczęto by

bezokolicznik: zacząć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zacząwszy

gerundium: zaczęcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zaczęcie	zaczęcia
D.	zaczęcia	zaczęć
C.	zaczęciu	zaczęciom
B.	zaczęcie	zaczęcia
N.	zaczęciem	zaczęciami
Ms.	zaczęciu	zaczęciach
W.	zaczęcie	zaczęcia

odpowiednik aspektowy: zaczynać

Składnia

zacząć

BEZOKOLICZNIK

8. on zaczął

Definicja

zrobić coś, co doprowadziło do konfliktu i bójki lub wojny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Cytaty

To nie Serbia chciała rozbić państwo, które istniało i funkcjonowało. To Chorwaci, Słoweńcy, Muzułmanie... Oni zaczęli, nawet jeśli pierwszy wystrzelił jakiś Serb.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Góra Trzech Szkieletów, 2003

Szczęknęły noże i zamki pistoletów. - Spokój! Puścić! Ziutek zaczął! - krzyknął od baru Mundek. - Maćka gość! Broń wróciła na miejsce, a Ziutek zgramolił się z sofy, rozcierając nadgarstek.

źródło: NKJP: Małgorzata Kuźmińska; Michał Kuźmiński: Sekret Kroke, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zacznę	zaczniemy
2 os.	zaczniesz	zaczniecie
3 os.	zacznie	zaczną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłem +(e)m zaczął	zaczęłam +(e)m zaczęła	zaczęłom +(e)m zaczęło	zaczęliśmy +(e)śmy zaczęli	zaczęłyśmy +(e)śmy zaczęły
2 os.	zacząłeś +(e)ś zaczął	zaczęłaś +(e)ś zaczęła	zaczęłoś +(e)ś zaczęło	zaczęliście +(e)ście zaczęli	zaczęłyście +(e)ście zaczęły
3 os.	zaczął	zaczęła	zaczęło	zaczęli	zaczęły

bezosobnik: zaczęto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zacznijmy
2 os.	zacznij	zacznijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zacząłbym bym zaczął	zaczęłabym bym zaczęła	zaczęłobym bym zaczęło	zaczęlibyśmy byśmy zaczęli	zaczęłybyśmy byśmy zaczęły
2 os.	zacząłbyś byś zaczął	zaczęłabyś byś zaczęła	zaczęłobyś byś zaczęło	zaczęlibyście byście zaczęli	zaczęłybyście byście zaczęły
3 os.	zacząłby by zaczął	zaczęłaby by zaczęła	zaczęłoby by zaczęło	zaczęliby by zaczęli	zaczęłyby by zaczęły

bezosobnik: zaczęto by

bezokolicznik: zacząć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zacząwszy

gerundium: zaczęcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zaczęcie	zaczęcia
D.	zaczęcia	zaczęć
C.	zaczęciu	zaczęciom
B.	zaczęcie	zaczęcia
N.	zaczęciem	zaczęciami
Ms.	zaczęciu	zaczęciach
W.	zaczęcie	zaczęcia

odpowiednik aspektowy: zaczynać

Frazeologizmy

ktoś zaczął od pieca

Data ostatniej modyfikacji: 28.02.2023