UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

prychać

Chronologizacja

1861, SJPWil

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	prycham	prychamy
2 os.	prychasz	prychacie
3 os.	prycha	prychają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	prychałem +(e)m prychał	prychałam +(e)m prychała	prychałom +(e)m prychało	prychaliśmy +(e)śmy prychali	prychałyśmy +(e)śmy prychały
2 os.	prychałeś +(e)ś prychał	prychałaś +(e)ś prychała	prychałoś +(e)ś prychało	prychaliście +(e)ście prychali	prychałyście +(e)ście prychały
3 os.	prychał	prychała	prychało	prychali	prychały

bezosobnik: prychano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę prychał będę prychać	będę prychała będę prychać	będę prychało będę prychać	będziemy prychali będziemy prychać	będziemy prychały będziemy prychać
2 os.	będziesz prychał będziesz prychać	będziesz prychała będziesz prychać	będziesz prychało będziesz prychać	będziecie prychali będziecie prychać	będziecie prychały będziecie prychać
3 os.	będzie prychał będzie prychać	będzie prychała będzie prychać	będzie prychało będzie prychać	będą prychali będą prychać	będą prychały będą prychać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		prychajmy
2 os.	prychaj	prychajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	prychałbym bym prychał	prychałabym bym prychała	prychałobym bym prychało	prychalibyśmy byśmy prychali	prychałybyśmy byśmy prychały
2 os.	prychałbyś byś prychał	prychałabyś byś prychała	prychałobyś byś prychało	prychalibyście byście prychali	prychałybyście byście prychały
3 os.	prychałby by prychał	prychałaby by prychała	prychałoby by prychało	prychaliby by prychali	prychałyby by prychały

bezosobnik: prychano by

bezokolicznik: prychać

imiesłów przysłówkowy współczesny: prychając

gerundium: prychanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	prychanie	prychania
D.	prychania	prychań
C.	prychaniu	prychaniom
B.	prychanie	prychania
N.	prychaniem	prychaniami
Ms.	prychaniu	prychaniach
W.	prychanie	prychania

imiesłów przymiotnikowy czynny: prychający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	prychający	prychający	prychający	prychające	prychająca
D.	prychającego	prychającego	prychającego	prychającego	prychającej
C.	prychającemu	prychającemu	prychającemu	prychającemu	prychającej
B.	prychającego	prychającego	prychający	prychające	prychającą
N.	prychającym	prychającym	prychającym	prychającym	prychającą
Ms.	prychającym	prychającym	prychającym	prychającym	prychającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	prychający	prychający	prychające	prychające
D.	prychających	prychających	prychających	prychających
C.	prychającym	prychającym	prychającym	prychającym
B.	prychających	prychających	prychających	prychające
N.	prychającymi	prychającymi	prychającymi	prychającymi
Ms.	prychających	prychających	prychających	prychających

odpowiednik aspektowy: prychnąć

Pochodzenie

psł. *prychati

1. o zwierzęciu

Definicja

gwałtownie wydmuchiwać nosem lub ustami powietrze (wraz tym, co się ewentualnie znajduje w ustach), wydając przy tym charakterystyczne dźwięki

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:

parskać

Połączenia

koń, kot prycha
prychać śliną, wodą; nosem
groźnie prychać
kaszleć i prychać, kichać i prychać

Cytaty

	Potem cicho skrzypnęły drzwi wejściowe, potem wrota stajni ukazały się, czarniejsze od nocy, konie prychały od czasu do czasu w ciemnej ciszy. źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Brzezina i inne opowiadania, 2006
	Bury kociak patrzy zza szyby przerażonymi oczkami, które robią się coraz bardziej zielone. Zjeża sierść, głośno i groźnie prycha. źródło: NKJP: Kocie łzy, Wieści Podwarszawskie, 2001-05-27
	Kiedy tylko wyjeżdżamy na działkę, kicham, prycham i łzawią mi oczy. źródło: NKJP: CKM, 2001, nr 5
	- Cóż mam więc, do wszystkich diabłów, robić? [...] – wrzeszczał, prychając śliną. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zamach na wyspę, 2001
	Kurierzy rowerowi narażają się na mniej zagrożeń niż np. stłoczeni pasażerowie autobusów, prychający na siebie nawzajem [...]. źródło: NKJP: Agnieszka Niezgoda: Ostra jazda, Polityka, 2000-01-08

Składnia

	+	prychać	+	(CZYM)
	+	prychać	+	(na KOGO/CO)

2. ze złością

Definicja

odzywać się nieuprzejmie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

fukać, parskać

Połączenia

pogardliwie prychać

Cytaty

	- Komuchy - prycha pogardliwie Igor. źródło: NKJP: Andrzej Łomanowski: Dziewiąta fala, Gazeta Wyborcza, 1993-09-04
	– E tam, ostatni dziedzic – prychała Halina – wielki mi dziedzic, trochę piasku i chałupa. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Balzakiana, 2008
	Pewnego razu, gdy zamówił Paryż, telefonistka z Warszawy miała akurat wolną linię i złośliwie połączyła natychmiast, prychając: „Chciałaś, to masz!” [...]. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Światło i lęk. Opowiadania starej daty, 2003
	- W rzeczy samej... - prycham irytacją [...]. źródło: NKJP: Tadeusz Zimecki: Ja, Franek..., 2001
	- Na co ty jej pozwalasz?! - prychała na mnie Agnieszka. źródło: NKJP: Maciej Brankowski: Bo ja jestem taka mała, Cosmopolitan, 1999, nr 9

Składnia

+	prychać	+	MOWA WPROST
+	prychać	+	CZYM
+	prychać	+	na KOGO/CO

3. o samochodzie

Definicja

wydawać urywane dźwięki

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Relacje znaczeniowe

synonimy:

parskać

Połączenia

autobus, samochód prycha

Cytaty

	Próbowaliśmy jeździć tą skodą, to nam kopciła, prychała. No strasznie. źródło: NKJP: O filmach i wypadkach
	[...] w gruncie rzeczy przypominał raczej przedpotopowy wehikuł aniżeli współczesny samochód. Prychał przy tym, jakby jego wnętrzności trawiła piekielna siarka, a z rury wydechowej wyrzucał potężne kłęby ciemnego dymu. źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1962
	Pociąg z Königsbergu via Berlin przyjechał punktualnie i donośnym gwizdem oraz prychaniem pary obudził wszystkich na peronie czwartym. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Dżuma w Breslau, 2007
	[...] kilka dostawczych żuków, prychając, wycofywało się z placu [...]. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003

Data ostatniej modyfikacji: 15.03.2016