UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

razić

Chronologizacja

SStp, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *raziti *ražǫ 'ciąć, siec, zadawać ciosy, uderzać; ostro oddziaływać na zmysły lub umysł'

Archaiczny czasownik związany z psł. rězati (> pol. rzezać) 'ciąć'.

1. światłem

Definicja

będąc światłem lub źródłem światła, oślepiać kogoś swoją intensywnością

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

blask, błysk; strumień światła, światło; słońce razi kogoś
razić oczy, wzrok
razić blaskiem, światłem
razić w oczy

Cytaty

Mieszkanie Mielnika było oświetlone przez wschodzące słońce. Czerwona poświata raziła zmęczone, opuchnięte oczy Patera.

źródło: NKJP: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009

[...] musiałem przymknąć oczy, tak raziło mnie światło, obraz stał się zupełnie odbarwiony.

źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rażę	razimy
2 os.	razisz	razicie
3 os.	razi	rażą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	raziłem +(e)m raził	raziłam +(e)m raziła	raziłom +(e)m raziło	raziliśmy +(e)śmy razili	raziłyśmy +(e)śmy raziły
2 os.	raziłeś +(e)ś raził	raziłaś +(e)ś raziła	raziłoś +(e)ś raziło	raziliście +(e)ście razili	raziłyście +(e)ście raziły
3 os.	raził	raziła	raziło	razili	raziły

bezosobnik: rażono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę raził będę razić	będę raziła będę razić	będę raziło będę razić	będziemy razili będziemy razić	będziemy raziły będziemy razić
2 os.	będziesz raził będziesz razić	będziesz raziła będziesz razić	będziesz raziło będziesz razić	będziecie razili będziecie razić	będziecie raziły będziecie razić
3 os.	będzie raził będzie razić	będzie raziła będzie razić	będzie raziło będzie razić	będą razili będą razić	będą raziły będą razić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		raźmy
2 os.	raź	raźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	raziłbym bym raził	raziłabym bym raziła	raziłobym bym raziło	razilibyśmy byśmy razili	raziłybyśmy byśmy raziły
2 os.	raziłbyś byś raził	raziłabyś byś raziła	raziłobyś byś raziło	razilibyście byście razili	raziłybyście byście raziły
3 os.	raziłby by raził	raziłaby by raziła	raziłoby by raziło	raziliby by razili	raziłyby by raziły

bezosobnik: rażono by

bezokolicznik: razić

imiesłów przysłówkowy współczesny: rażąc

imiesłów przysłówkowy uprzedni: raziwszy

gerundium: rażenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rażenie	rażenia
D.	rażenia	rażeń
C.	rażeniu	rażeniom
B.	rażenie	rażenia
N.	rażeniem	rażeniami
Ms.	rażeniu	rażeniach
W.	rażenie	rażenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rażący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rażący	rażący	rażący	rażące	rażąca
D.	rażącego	rażącego	rażącego	rażącego	rażącej
C.	rażącemu	rażącemu	rażącemu	rażącemu	rażącej
B.	rażącego	rażącego	rażący	rażące	rażącą
N.	rażącym	rażącym	rażącym	rażącym	rażącą
Ms.	rażącym	rażącym	rażącym	rażącym	rażącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rażący	rażący	rażące	rażące
D.	rażących	rażących	rażących	rażących
C.	rażącym	rażącym	rażącym	rażącym
B.	rażących	rażących	rażących	rażące
N.	rażącymi	rażącymi	rażącymi	rażącymi
Ms.	rażących	rażących	rażących	rażących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rażony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rażony	rażony	rażony	rażone	rażona
D.	rażonego	rażonego	rażonego	rażonego	rażonej
C.	rażonemu	rażonemu	rażonemu	rażonemu	rażonej
B.	rażonego	rażonego	rażony	rażone	rażoną
N.	rażonym	rażonym	rażonym	rażonym	rażoną
Ms.	rażonym	rażonym	rażonym	rażonym	rażonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rażeni	rażeni	rażone	rażone
D.	rażonych	rażonych	rażonych	rażonych
C.	rażonym	rażonym	rażonym	rażonym
B.	rażonych	rażonych	rażonych	rażone
N.	rażonymi	rażonymi	rażonymi	rażonymi
Ms.	rażonych	rażonych	rażonych	rażonych

odpowiednik aspektowy: porazić

Składnia

Rz nieżywotny	+	razić	+	KOGO/CO
	+	razić	+	KOGO/CO + CZYM

2. prądem

Definicja

powodować paraliż działania członków, narządów lub ośrodków ciała ludzkiego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Energia elektryczność

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Połączenia

paralizator, prąd razi kogoś
razić nerwy, układ nerwowy
razić prądem

Cytaty

[...] Danielowi S. nałożono ponoć worek na głowę, potem rażono paralizatorem.

źródło: NKJP: To nie byli oni?!: Życie Warszawy, 2001-05-21

Tylko ja i Antoni mieliśmy odwagę wysłuchać do końca opowieści Mamroszowej o wyciu męża rażonego prądem [...]

źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Sanatorium, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rażę	razimy
2 os.	razisz	razicie
3 os.	razi	rażą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	raziłem +(e)m raził	raziłam +(e)m raziła	raziłom +(e)m raziło	raziliśmy +(e)śmy razili	raziłyśmy +(e)śmy raziły
2 os.	raziłeś +(e)ś raził	raziłaś +(e)ś raziła	raziłoś +(e)ś raziło	raziliście +(e)ście razili	raziłyście +(e)ście raziły
3 os.	raził	raziła	raziło	razili	raziły

bezosobnik: rażono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę raził będę razić	będę raziła będę razić	będę raziło będę razić	będziemy razili będziemy razić	będziemy raziły będziemy razić
2 os.	będziesz raził będziesz razić	będziesz raziła będziesz razić	będziesz raziło będziesz razić	będziecie razili będziecie razić	będziecie raziły będziecie razić
3 os.	będzie raził będzie razić	będzie raziła będzie razić	będzie raziło będzie razić	będą razili będą razić	będą raziły będą razić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		raźmy
2 os.	raź	raźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	raziłbym bym raził	raziłabym bym raziła	raziłobym bym raziło	razilibyśmy byśmy razili	raziłybyśmy byśmy raziły
2 os.	raziłbyś byś raził	raziłabyś byś raziła	raziłobyś byś raziło	razilibyście byście razili	raziłybyście byście raziły
3 os.	raziłby by raził	raziłaby by raziła	raziłoby by raziło	raziliby by razili	raziłyby by raziły

bezosobnik: rażono by

bezokolicznik: razić

imiesłów przysłówkowy współczesny: rażąc

imiesłów przysłówkowy uprzedni: raziwszy

gerundium: rażenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rażenie	rażenia
D.	rażenia	rażeń
C.	rażeniu	rażeniom
B.	rażenie	rażenia
N.	rażeniem	rażeniami
Ms.	rażeniu	rażeniach
W.	rażenie	rażenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rażący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rażący	rażący	rażący	rażące	rażąca
D.	rażącego	rażącego	rażącego	rażącego	rażącej
C.	rażącemu	rażącemu	rażącemu	rażącemu	rażącej
B.	rażącego	rażącego	rażący	rażące	rażącą
N.	rażącym	rażącym	rażącym	rażącym	rażącą
Ms.	rażącym	rażącym	rażącym	rażącym	rażącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rażący	rażący	rażące	rażące
D.	rażących	rażących	rażących	rażących
C.	rażącym	rażącym	rażącym	rażącym
B.	rażących	rażących	rażących	rażące
N.	rażącymi	rażącymi	rażącymi	rażącymi
Ms.	rażących	rażących	rażących	rażących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rażony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rażony	rażony	rażony	rażone	rażona
D.	rażonego	rażonego	rażonego	rażonego	rażonej
C.	rażonemu	rażonemu	rażonemu	rażonemu	rażonej
B.	rażonego	rażonego	rażony	rażone	rażoną
N.	rażonym	rażonym	rażonym	rażonym	rażoną
Ms.	rażonym	rażonym	rażonym	rażonym	rażonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rażeni	rażeni	rażone	rażone
D.	rażonych	rażonych	rażonych	rażonych
C.	rażonym	rażonym	rażonym	rażonym
B.	rażonych	rażonych	rażonych	rażone
N.	rażonymi	rażonymi	rażonymi	rażonymi
Ms.	rażonych	rażonych	rażonych	rażonych

odpowiednik aspektowy: porazić

Składnia

Rz nieżywotny	+	razić	+	KOGO/CO
	+	razić	+	KOGO/CO + CZYM

3. strzałą

Definicja

książk.

uderzać kogoś lub coś czymś mocno

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne

Połączenia

razić bombą, kulą, mieczem, piorunem, strzałą

Cytaty

Mock spacerował po pokoju i w końcu tak go zirytował plakat, na którym kostucha siedząca na nieprzyjacielskim samolocie z góry raziła bombą oświetlony dom, że wyszedł z baraku.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

[...] materiał eksplodował z głośnym trzaskiem, rażąc odłamkami w promieniu kilkudziesięciu metrów.

źródło: NKJP: Michał Olszewski: Chwalcie łąki umajone, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rażę	razimy
2 os.	razisz	razicie
3 os.	razi	rażą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	raziłem +(e)m raził	raziłam +(e)m raziła	raziłom +(e)m raziło	raziliśmy +(e)śmy razili	raziłyśmy +(e)śmy raziły
2 os.	raziłeś +(e)ś raził	raziłaś +(e)ś raziła	raziłoś +(e)ś raziło	raziliście +(e)ście razili	raziłyście +(e)ście raziły
3 os.	raził	raziła	raziło	razili	raziły

bezosobnik: rażono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę raził będę razić	będę raziła będę razić	będę raziło będę razić	będziemy razili będziemy razić	będziemy raziły będziemy razić
2 os.	będziesz raził będziesz razić	będziesz raziła będziesz razić	będziesz raziło będziesz razić	będziecie razili będziecie razić	będziecie raziły będziecie razić
3 os.	będzie raził będzie razić	będzie raziła będzie razić	będzie raziło będzie razić	będą razili będą razić	będą raziły będą razić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		raźmy
2 os.	raź	raźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	raziłbym bym raził	raziłabym bym raziła	raziłobym bym raziło	razilibyśmy byśmy razili	raziłybyśmy byśmy raziły
2 os.	raziłbyś byś raził	raziłabyś byś raziła	raziłobyś byś raziło	razilibyście byście razili	raziłybyście byście raziły
3 os.	raziłby by raził	raziłaby by raziła	raziłoby by raziło	raziliby by razili	raziłyby by raziły

bezosobnik: rażono by

bezokolicznik: razić

imiesłów przysłówkowy współczesny: rażąc

imiesłów przysłówkowy uprzedni: raziwszy

gerundium: rażenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rażenie	rażenia
D.	rażenia	rażeń
C.	rażeniu	rażeniom
B.	rażenie	rażenia
N.	rażeniem	rażeniami
Ms.	rażeniu	rażeniach
W.	rażenie	rażenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rażący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rażący	rażący	rażący	rażące	rażąca
D.	rażącego	rażącego	rażącego	rażącego	rażącej
C.	rażącemu	rażącemu	rażącemu	rażącemu	rażącej
B.	rażącego	rażącego	rażący	rażące	rażącą
N.	rażącym	rażącym	rażącym	rażącym	rażącą
Ms.	rażącym	rażącym	rażącym	rażącym	rażącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rażący	rażący	rażące	rażące
D.	rażących	rażących	rażących	rażących
C.	rażącym	rażącym	rażącym	rażącym
B.	rażących	rażących	rażących	rażące
N.	rażącymi	rażącymi	rażącymi	rażącymi
Ms.	rażących	rażących	rażących	rażących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rażony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rażony	rażony	rażony	rażone	rażona
D.	rażonego	rażonego	rażonego	rażonego	rażonej
C.	rażonemu	rażonemu	rażonemu	rażonemu	rażonej
B.	rażonego	rażonego	rażony	rażone	rażoną
N.	rażonym	rażonym	rażonym	rażonym	rażoną
Ms.	rażonym	rażonym	rażonym	rażonym	rażonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rażeni	rażeni	rażone	rażone
D.	rażonych	rażonych	rażonych	rażonych
C.	rażonym	rażonym	rażonym	rażonym
B.	rażonych	rażonych	rażonych	rażone
N.	rażonymi	rażonymi	rażonymi	rażonymi
Ms.	rażonych	rażonych	rażonych	rażonych

odpowiednik aspektowy: porazić

Składnia

Rz nieżywotny	+	razić	+	KOGO
	+	razić	+	KOGO + CZYM

4. zachowaniem

Definicja

książk.

wywoływać przykre wrażenie, często naruszając lub obrażając jakieś normy obyczajowe, towarzyskie czy estetyczne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

widok razi; dowcipy, uwagi rażą kogoś
razić strojem, wypowiedziami, zachowaniem

Cytaty

Ulica niczym nie różniła się od zwyczajnych ulic w starych dzielnicach miast. Raziły tylko nieotynkowane elewacje kamienic z czerwonej cegły.

źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006

Muzyka bardziej przypominała wiejskie przygrywki niż eleganckie pawany i jej pani miała coraz bardziej pochmurną minę. Zaczęły ją razić niewybredne żarty i aluzje, odsuwała twarz, bo oddechy biesiadników śmierdziały gorzałką, wreszcie wyśliznęła się z sali.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Nie ma takiego głupstwa i nikczemności, które, byle stale powtarzane, nie zostało wreszcie przyjęte i nie przestało razić jako głupstwo i nikczemność.

źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 2004

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rażę	razimy
2 os.	razisz	razicie
3 os.	razi	rażą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	raziłem +(e)m raził	raziłam +(e)m raziła	raziłom +(e)m raziło	raziliśmy +(e)śmy razili	raziłyśmy +(e)śmy raziły
2 os.	raziłeś +(e)ś raził	raziłaś +(e)ś raziła	raziłoś +(e)ś raziło	raziliście +(e)ście razili	raziłyście +(e)ście raziły
3 os.	raził	raziła	raziło	razili	raziły

bezosobnik: rażono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę raził będę razić	będę raziła będę razić	będę raziło będę razić	będziemy razili będziemy razić	będziemy raziły będziemy razić
2 os.	będziesz raził będziesz razić	będziesz raziła będziesz razić	będziesz raziło będziesz razić	będziecie razili będziecie razić	będziecie raziły będziecie razić
3 os.	będzie raził będzie razić	będzie raziła będzie razić	będzie raziło będzie razić	będą razili będą razić	będą raziły będą razić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		raźmy
2 os.	raź	raźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	raziłbym bym raził	raziłabym bym raziła	raziłobym bym raziło	razilibyśmy byśmy razili	raziłybyśmy byśmy raziły
2 os.	raziłbyś byś raził	raziłabyś byś raziła	raziłobyś byś raziło	razilibyście byście razili	raziłybyście byście raziły
3 os.	raziłby by raził	raziłaby by raziła	raziłoby by raziło	raziliby by razili	raziłyby by raziły

bezosobnik: rażono by

bezokolicznik: razić

imiesłów przysłówkowy współczesny: rażąc

imiesłów przysłówkowy uprzedni: raziwszy

gerundium: rażenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rażenie	rażenia
D.	rażenia	rażeń
C.	rażeniu	rażeniom
B.	rażenie	rażenia
N.	rażeniem	rażeniami
Ms.	rażeniu	rażeniach
W.	rażenie	rażenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rażący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rażący	rażący	rażący	rażące	rażąca
D.	rażącego	rażącego	rażącego	rażącego	rażącej
C.	rażącemu	rażącemu	rażącemu	rażącemu	rażącej
B.	rażącego	rażącego	rażący	rażące	rażącą
N.	rażącym	rażącym	rażącym	rażącym	rażącą
Ms.	rażącym	rażącym	rażącym	rażącym	rażącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rażący	rażący	rażące	rażące
D.	rażących	rażących	rażących	rażących
C.	rażącym	rażącym	rażącym	rażącym
B.	rażących	rażących	rażących	rażące
N.	rażącymi	rażącymi	rażącymi	rażącymi
Ms.	rażących	rażących	rażących	rażących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rażony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rażony	rażony	rażony	rażone	rażona
D.	rażonego	rażonego	rażonego	rażonego	rażonej
C.	rażonemu	rażonemu	rażonemu	rażonemu	rażonej
B.	rażonego	rażonego	rażony	rażone	rażoną
N.	rażonym	rażonym	rażonym	rażonym	rażoną
Ms.	rażonym	rażonym	rażonym	rażonym	rażonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rażeni	rażeni	rażone	rażone
D.	rażonych	rażonych	rażonych	rażonych
C.	rażonym	rażonym	rażonym	rażonym
B.	rażonych	rażonych	rażonych	rażone
N.	rażonymi	rażonymi	rażonymi	rażonymi
Ms.	rażonych	rażonych	rażonych	rażonych

Składnia

Rz nieżywotny	+	razić	+	(KOGO)
	+	razić	+	(KOGO) + CZYM

Frazeologizmy

jak rażony piorunem
jak rażony gromem

Data ostatniej modyfikacji: 29.08.2013