UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

uszanować

Chronologizacja

SJPXVII, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. szanować

1. rodziców

Definicja

okazać komuś to, że się go uznaje za wartościowego lub ważnego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

uszanować czyjś autorytet, czyjąś rangę, zwierzchność; bohatera, człowieka, królową, matkę, męża, ojca, partnera, rodziców, zmarłego, zwierzchnika, żonę

Cytaty

	I oni sami, i ich dzieci będą się w tym kręgu Leninowskich tradycji wychowywać, będą tu żyć. Niech go poznają i uszanują, niech zrozumieją jego myśl. źródło: KWSJP: Zofia Solarzowa: Mój pamiętnik, 1985
	Mów szczerą prawdę. - Szczerze? - Oczywiście. Całkiem szczerze, jak brat bratu. - A uszanujesz mnie? - A czyż ja ciebie nie szanuję? źródło: KWSJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1980
	Jako jedyny stara się pojąć i uszanować królową, jako osobę ukształtowaną przez inne warunki historyczne i obyczajowe. źródło: NKJP: Przemysław Ćwik, Urszula Lipińska: Królowa Śnieżka i 32 zęby premiera, Esensja, nr 1, 2002
	Nie ma dla zwierzchności poszanowania brat Tytus, nikogo nie uszanuje. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002
	Alu, jesteś jeszcze młoda i mogłabyś uszanować starszych. źródło: NKJP: Radosław Milczarek: Formelana, 2010

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uszanuję	uszanujemy
2 os.	uszanujesz	uszanujecie
3 os.	uszanuje	uszanują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uszanowałem +(e)m uszanował	uszanowałam +(e)m uszanowała	uszanowałom +(e)m uszanowało	uszanowaliśmy +(e)śmy uszanowali	uszanowałyśmy +(e)śmy uszanowały
2 os.	uszanowałeś +(e)ś uszanował	uszanowałaś +(e)ś uszanowała	uszanowałoś +(e)ś uszanowało	uszanowaliście +(e)ście uszanowali	uszanowałyście +(e)ście uszanowały
3 os.	uszanował	uszanowała	uszanowało	uszanowali	uszanowały

bezosobnik: uszanowano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uszanujmy
2 os.	uszanuj	uszanujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uszanowałbym bym uszanował	uszanowałabym bym uszanowała	uszanowałobym bym uszanowało	uszanowalibyśmy byśmy uszanowali	uszanowałybyśmy byśmy uszanowały
2 os.	uszanowałbyś byś uszanował	uszanowałabyś byś uszanowała	uszanowałobyś byś uszanowało	uszanowalibyście byście uszanowali	uszanowałybyście byście uszanowały
3 os.	uszanowałby by uszanował	uszanowałaby by uszanowała	uszanowałoby by uszanowało	uszanowaliby by uszanowali	uszanowałyby by uszanowały

bezosobnik: uszanowano by

bezokolicznik: uszanować

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uszanowawszy

gerundium: uszanowanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uszanowanie	uszanowania
D.	uszanowania	uszanowań
C.	uszanowaniu	uszanowaniom
B.	uszanowanie	uszanowania
N.	uszanowaniem	uszanowaniami
Ms.	uszanowaniu	uszanowaniach
W.	uszanowanie	uszanowania

imiesłów przymiotnikowy bierny: uszanowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uszanowany	uszanowany	uszanowany	uszanowane	uszanowana
D.	uszanowanego	uszanowanego	uszanowanego	uszanowanego	uszanowanej
C.	uszanowanemu	uszanowanemu	uszanowanemu	uszanowanemu	uszanowanej
B.	uszanowanego	uszanowanego	uszanowany	uszanowane	uszanowaną
N.	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowaną
Ms.	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uszanowani	uszanowani	uszanowane	uszanowane
D.	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych
C.	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym
B.	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych	uszanowane
N.	uszanowanymi	uszanowanymi	uszanowanymi	uszanowanymi
Ms.	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych

odpowiednik aspektowy: szanować

Składnia

Rz_osobowy

uszanować

KOGO/CO + (za CO)

2. prawo

Definicja

uznać jakieś normy za obowiązujące i przestrzegać ich

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Połączenia

uszanować demokrację, normy, prawa człowieka, prawo, przepisy, reguły, zasady

Cytaty

Proszę o uszanowanie przepisu art. 171 Kodeksu postępowania karnego i niesugerowanie mi odpowiedzi.

źródło: KWSJP: Stenogram z 91. posiedzenia Komisji Śledczej ds. w dniu 30 lipca 2005 r.

Wszyscy spojrzeli z oburzeniem na intruza, który nie potrafił uszanować zasad obowiązujących na korcie.

źródło: KWSJP: Mariusz Urbanek: Zły Tyrmand, 1992

Uszanowali ideę samorządności poszczególnych krajów, a więc przyznali pewne wolności z dziedziny prawa państwowego.

źródło: NKJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1977

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uszanuję	uszanujemy
2 os.	uszanujesz	uszanujecie
3 os.	uszanuje	uszanują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uszanowałem +(e)m uszanował	uszanowałam +(e)m uszanowała	uszanowałom +(e)m uszanowało	uszanowaliśmy +(e)śmy uszanowali	uszanowałyśmy +(e)śmy uszanowały
2 os.	uszanowałeś +(e)ś uszanował	uszanowałaś +(e)ś uszanowała	uszanowałoś +(e)ś uszanowało	uszanowaliście +(e)ście uszanowali	uszanowałyście +(e)ście uszanowały
3 os.	uszanował	uszanowała	uszanowało	uszanowali	uszanowały

bezosobnik: uszanowano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uszanujmy
2 os.	uszanuj	uszanujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uszanowałbym bym uszanował	uszanowałabym bym uszanowała	uszanowałobym bym uszanowało	uszanowalibyśmy byśmy uszanowali	uszanowałybyśmy byśmy uszanowały
2 os.	uszanowałbyś byś uszanował	uszanowałabyś byś uszanowała	uszanowałobyś byś uszanowało	uszanowalibyście byście uszanowali	uszanowałybyście byście uszanowały
3 os.	uszanowałby by uszanował	uszanowałaby by uszanowała	uszanowałoby by uszanowało	uszanowaliby by uszanowali	uszanowałyby by uszanowały

bezosobnik: uszanowano by

bezokolicznik: uszanować

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uszanowawszy

gerundium: uszanowanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uszanowanie	uszanowania
D.	uszanowania	uszanowań
C.	uszanowaniu	uszanowaniom
B.	uszanowanie	uszanowania
N.	uszanowaniem	uszanowaniami
Ms.	uszanowaniu	uszanowaniach
W.	uszanowanie	uszanowania

imiesłów przymiotnikowy bierny: uszanowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uszanowany	uszanowany	uszanowany	uszanowane	uszanowana
D.	uszanowanego	uszanowanego	uszanowanego	uszanowanego	uszanowanej
C.	uszanowanemu	uszanowanemu	uszanowanemu	uszanowanemu	uszanowanej
B.	uszanowanego	uszanowanego	uszanowany	uszanowane	uszanowaną
N.	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowaną
Ms.	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uszanowani	uszanowani	uszanowane	uszanowane
D.	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych
C.	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym
B.	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych	uszanowane
N.	uszanowanymi	uszanowanymi	uszanowanymi	uszanowanymi
Ms.	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych

odpowiednik aspektowy: szanować

Składnia

Rz_osobowy

uszanować

3. czyjeś poglądy

Definicja

uznać czyjeś prawo do czegoś i postępować tak, aby tego nie naruszyć lub tej osoby nie urazić

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

uszanować ciężką pracę, cudzą własność, równość; czyjeś decyzje, poglądy, przekonania, uczucia, wybory, zwyczaje; czyjąś godność, historię, inność, intymność, kulturę, odmienność, odrębność, postawę, prywatność, religię, suwerenność, wiarę, wolę, wolność; czyjś dorobek, punkt widzenia, wysiłek

Cytaty

	Badajmy, jak czujemy się w naszych relacjach, związkach z ludźmi - czy nie chcielibyśmy czegoś w nich zmienić, przekształcić, tak aby godność była obustronnie uszanowana. źródło: KWSJP: Krzysztof Jedliński: Nie dać się upokorzyć, 1996
	Liczy się przede wszystkim wolna wola każdego z nas. Przestrzegaj jej. Uszanuj wolność innych ludzi. źródło: KWSJP: Katarzyna Ostrowska: Jak osiągnąć sukces w świecie ducha i materii, 2001
	Jeżeli w ogóle nie życzy sobie ujawniania ojca, należy jej wolę uszanować. źródło: KWSJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997
	Trzeba uszanować wierzenia tych ludzi, inaczej nie będą mieli zaufania do lekarza. źródło: KWSJP: Lucjan Wolanowski: Upał i gorączka, 1970
	Jeśli obcy potrafił uszanować miejscowe zwyczaje i nikomu nie wyrządził krzywd, to był gościnnie przyjmowany, tak bowiem nakazywał słowiański obyczaj. źródło: KWSJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych, 2004

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uszanuję	uszanujemy
2 os.	uszanujesz	uszanujecie
3 os.	uszanuje	uszanują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uszanowałem +(e)m uszanował	uszanowałam +(e)m uszanowała	uszanowałom +(e)m uszanowało	uszanowaliśmy +(e)śmy uszanowali	uszanowałyśmy +(e)śmy uszanowały
2 os.	uszanowałeś +(e)ś uszanował	uszanowałaś +(e)ś uszanowała	uszanowałoś +(e)ś uszanowało	uszanowaliście +(e)ście uszanowali	uszanowałyście +(e)ście uszanowały
3 os.	uszanował	uszanowała	uszanowało	uszanowali	uszanowały

bezosobnik: uszanowano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uszanujmy
2 os.	uszanuj	uszanujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uszanowałbym bym uszanował	uszanowałabym bym uszanowała	uszanowałobym bym uszanowało	uszanowalibyśmy byśmy uszanowali	uszanowałybyśmy byśmy uszanowały
2 os.	uszanowałbyś byś uszanował	uszanowałabyś byś uszanowała	uszanowałobyś byś uszanowało	uszanowalibyście byście uszanowali	uszanowałybyście byście uszanowały
3 os.	uszanowałby by uszanował	uszanowałaby by uszanowała	uszanowałoby by uszanowało	uszanowaliby by uszanowali	uszanowałyby by uszanowały

bezosobnik: uszanowano by

bezokolicznik: uszanować

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uszanowawszy

gerundium: uszanowanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uszanowanie	uszanowania
D.	uszanowania	uszanowań
C.	uszanowaniu	uszanowaniom
B.	uszanowanie	uszanowania
N.	uszanowaniem	uszanowaniami
Ms.	uszanowaniu	uszanowaniach
W.	uszanowanie	uszanowania

imiesłów przymiotnikowy bierny: uszanowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uszanowany	uszanowany	uszanowany	uszanowane	uszanowana
D.	uszanowanego	uszanowanego	uszanowanego	uszanowanego	uszanowanej
C.	uszanowanemu	uszanowanemu	uszanowanemu	uszanowanemu	uszanowanej
B.	uszanowanego	uszanowanego	uszanowany	uszanowane	uszanowaną
N.	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowaną
Ms.	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uszanowani	uszanowani	uszanowane	uszanowane
D.	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych
C.	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym
B.	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych	uszanowane
N.	uszanowanymi	uszanowanymi	uszanowanymi	uszanowanymi
Ms.	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych

odpowiednik aspektowy: szanować

Składnia

Rz_osobowy

uszanować

4. miejsce pochówku

Definicja

ochronić przed zniszczeniem lub profanacją

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Połączenia

uszanować cmentarz, krzyż przydrożny, miejsce pochówku, sztandar

Cytaty

Dbamy o inskrypcje na cmentarzu Orląt Lwowskich, a nie potrafimy uszanować miejsc pochówku na naszym terenie.

źródło: NKJP: Jacek Bomersbach: Zapomniane groby, Gazeta Wrocławska, 2002-06-01

Wczoraj katolicy i żydzi razem odsłonili tablicę pamiątkową “Uszanuj miejsce wiecznego spoczynku” - taki napis widnieje na kamieniu, który ma upamiętniać żydowski cmentarz.

źródło: NKJP: Alicja Wesołowska: Toruń: Pamiętamy o cmentarzu żydowskim w naszym mieście. Jesteśmy to winni, Gazeta Pomorska, 2009-11-17

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uszanuję	uszanujemy
2 os.	uszanujesz	uszanujecie
3 os.	uszanuje	uszanują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uszanowałem +(e)m uszanował	uszanowałam +(e)m uszanowała	uszanowałom +(e)m uszanowało	uszanowaliśmy +(e)śmy uszanowali	uszanowałyśmy +(e)śmy uszanowały
2 os.	uszanowałeś +(e)ś uszanował	uszanowałaś +(e)ś uszanowała	uszanowałoś +(e)ś uszanowało	uszanowaliście +(e)ście uszanowali	uszanowałyście +(e)ście uszanowały
3 os.	uszanował	uszanowała	uszanowało	uszanowali	uszanowały

bezosobnik: uszanowano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uszanujmy
2 os.	uszanuj	uszanujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uszanowałbym bym uszanował	uszanowałabym bym uszanowała	uszanowałobym bym uszanowało	uszanowalibyśmy byśmy uszanowali	uszanowałybyśmy byśmy uszanowały
2 os.	uszanowałbyś byś uszanował	uszanowałabyś byś uszanowała	uszanowałobyś byś uszanowało	uszanowalibyście byście uszanowali	uszanowałybyście byście uszanowały
3 os.	uszanowałby by uszanował	uszanowałaby by uszanowała	uszanowałoby by uszanowało	uszanowaliby by uszanowali	uszanowałyby by uszanowały

bezosobnik: uszanowano by

bezokolicznik: uszanować

imiesłów przysłówkowy uprzedni: uszanowawszy

gerundium: uszanowanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uszanowanie	uszanowania
D.	uszanowania	uszanowań
C.	uszanowaniu	uszanowaniom
B.	uszanowanie	uszanowania
N.	uszanowaniem	uszanowaniami
Ms.	uszanowaniu	uszanowaniach
W.	uszanowanie	uszanowania

imiesłów przymiotnikowy bierny: uszanowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uszanowany	uszanowany	uszanowany	uszanowane	uszanowana
D.	uszanowanego	uszanowanego	uszanowanego	uszanowanego	uszanowanej
C.	uszanowanemu	uszanowanemu	uszanowanemu	uszanowanemu	uszanowanej
B.	uszanowanego	uszanowanego	uszanowany	uszanowane	uszanowaną
N.	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowaną
Ms.	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uszanowani	uszanowani	uszanowane	uszanowane
D.	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych
C.	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym	uszanowanym
B.	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych	uszanowane
N.	uszanowanymi	uszanowanymi	uszanowanymi	uszanowanymi
Ms.	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych	uszanowanych

Składnia

Rz_osobowy

uszanować

Data ostatniej modyfikacji: 07.10.2013