UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

szarpnąć

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Pochodzenie

Zob. szarpać

1. za rękaw

Definicja

pociągnąć krótkim, gwałtownym ruchem

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:

siepnąć

Połączenia

szarpnąć koleżankę, matkę; lejce, wodze
szarpnąć za ogon, za rękaw, za rękę, za sznur, za włosy
szarpnąć ze złością
szarpnąć mocno

Cytaty

	Kiedy obudził się, szary jesienny świt obrysowywał niepewnie wszystkie kościelne przedmioty. Ktoś go szarpnął za ramię. źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Brzezina i inne opowiadania. Kościół w Skaryszewie, 2006
	Milva szarpnęła wodze karosza, gotowa do ucieczki, ale wiedźmin powstrzymał ją gestem. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996
	Kierowca zatrąbił, koń się wystraszył, szarpnął gwałtownie wozem. źródło: NKJP: A.Melnicka: Prezent na medal, Tygodnik Ciechanowski, 2006-05-13
	Był szybki [...] i zanim złapałem obrożę, chwycił sąsiada za nogawkę i szarpnął z taką mocą, że prawie pozbawił go spodni. źródło: NKJP: Waldemar Borzestowski: Bulterier Samson i ja, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	szarpnę	szarpniemy
2 os.	szarpniesz	szarpniecie
3 os.	szarpnie	szarpną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szarpnąłem +(e)m szarpnął	szarpnęłam +(e)m szarpnęła	szarpnęłom +(e)m szarpnęło	szarpnęliśmy +(e)śmy szarpnęli	szarpnęłyśmy +(e)śmy szarpnęły
2 os.	szarpnąłeś +(e)ś szarpnął	szarpnęłaś +(e)ś szarpnęła	szarpnęłoś +(e)ś szarpnęło	szarpnęliście +(e)ście szarpnęli	szarpnęłyście +(e)ście szarpnęły
3 os.	szarpnął	szarpnęła	szarpnęło	szarpnęli	szarpnęły

bezosobnik: szarpnięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		szarpnijmy
2 os.	szarpnij	szarpnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szarpnąłbym bym szarpnął	szarpnęłabym bym szarpnęła	szarpnęłobym bym szarpnęło	szarpnęlibyśmy byśmy szarpnęli	szarpnęłybyśmy byśmy szarpnęły
2 os.	szarpnąłbyś byś szarpnął	szarpnęłabyś byś szarpnęła	szarpnęłobyś byś szarpnęło	szarpnęlibyście byście szarpnęli	szarpnęłybyście byście szarpnęły
3 os.	szarpnąłby by szarpnął	szarpnęłaby by szarpnęła	szarpnęłoby by szarpnęło	szarpnęliby by szarpnęli	szarpnęłyby by szarpnęły

bezosobnik: szarpnięto by

bezokolicznik: szarpnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: szarpnąwszy

gerundium: szarpnięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szarpnięcie	szarpnięcia
D.	szarpnięcia	szarpnięć
C.	szarpnięciu	szarpnięciom
B.	szarpnięcie	szarpnięcia
N.	szarpnięciem	szarpnięciami
Ms.	szarpnięciu	szarpnięciach
W.	szarpnięcie	szarpnięcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: szarpnięty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szarpnięty	szarpnięty	szarpnięty	szarpnięte	szarpnięta
D.	szarpniętego	szarpniętego	szarpniętego	szarpniętego	szarpniętej
C.	szarpniętemu	szarpniętemu	szarpniętemu	szarpniętemu	szarpniętej
B.	szarpniętego	szarpniętego	szarpnięty	szarpnięte	szarpniętą
N.	szarpniętym	szarpniętym	szarpniętym	szarpniętym	szarpniętą
Ms.	szarpniętym	szarpniętym	szarpniętym	szarpniętym	szarpniętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szarpnięci	szarpnięci	szarpnięte	szarpnięte
D.	szarpniętych	szarpniętych	szarpniętych	szarpniętych
C.	szarpniętym	szarpniętym	szarpniętym	szarpniętym
B.	szarpniętych	szarpniętych	szarpniętych	szarpnięte
N.	szarpniętymi	szarpniętymi	szarpniętymi	szarpniętymi
Ms.	szarpniętych	szarpniętych	szarpniętych	szarpniętych

odpowiednik aspektowy: szarpać

Składnia

Rz_żywotny	+	szarpnąć	+	KOGO/CO
Rz_żywotny	+	szarpnąć	+	za CO

2. o pociągu

Definicja

w czasie jazdy wykonać dodatkowy gwałtowny ruchy, odczuwany przez pasażerów jako coś nieprzyjemnego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

autobus, pociąg, tramwaj szarpnął
szarpnęło autobusem, pociągiem, tramwajem
szarpnąć na zakręcie
szarpnąć przy ruszaniu
szarpnąć gwałtownie, mocno

Cytaty

	Udało mi się znów dopaść ostatniego wagonu i znów wyciągając rękę, próbowałem uchwycić się poręczy [...], lecz pociąg szarpnął mocno, aż mnie na peron odrzuciło. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007
	Kutrem szarpnęło. - O matko! - krzyknęła Adrianna i złapała się ramienia Toskaniego. źródło: NKJP: Joanna Rudniańska: Miejsca, 1999
	Więc kiedy zapowiedziano odjazd, kiedy zawiadowca gwizdnął przenikliwie i podłogą szarpnęło, a ja wciąż siedziałem sam – poczułem się, jakby mi wyszedł ryzykowny blef. źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Linia nocna, 2002
	Franz patrzył na brata ze zdumieniem, kiedy ten podniósł kartkę do ust, jakby chciał ją polizać. Nie uczynił jednak tego, ponieważ riksza szarpnęła. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	szarpnę	szarpniemy
2 os.	szarpniesz	szarpniecie
3 os.	szarpnie	szarpną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szarpnąłem +(e)m szarpnął	szarpnęłam +(e)m szarpnęła	szarpnęłom +(e)m szarpnęło	szarpnęliśmy +(e)śmy szarpnęli	szarpnęłyśmy +(e)śmy szarpnęły
2 os.	szarpnąłeś +(e)ś szarpnął	szarpnęłaś +(e)ś szarpnęła	szarpnęłoś +(e)ś szarpnęło	szarpnęliście +(e)ście szarpnęli	szarpnęłyście +(e)ście szarpnęły
3 os.	szarpnął	szarpnęła	szarpnęło	szarpnęli	szarpnęły

bezosobnik: szarpnięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		szarpnijmy
2 os.	szarpnij	szarpnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szarpnąłbym bym szarpnął	szarpnęłabym bym szarpnęła	szarpnęłobym bym szarpnęło	szarpnęlibyśmy byśmy szarpnęli	szarpnęłybyśmy byśmy szarpnęły
2 os.	szarpnąłbyś byś szarpnął	szarpnęłabyś byś szarpnęła	szarpnęłobyś byś szarpnęło	szarpnęlibyście byście szarpnęli	szarpnęłybyście byście szarpnęły
3 os.	szarpnąłby by szarpnął	szarpnęłaby by szarpnęła	szarpnęłoby by szarpnęło	szarpnęliby by szarpnęli	szarpnęłyby by szarpnęły

bezosobnik: szarpnięto by

bezokolicznik: szarpnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: szarpnąwszy

gerundium: szarpnięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szarpnięcie	szarpnięcia
D.	szarpnięcia	szarpnięć
C.	szarpnięciu	szarpnięciom
B.	szarpnięcie	szarpnięcia
N.	szarpnięciem	szarpnięciami
Ms.	szarpnięciu	szarpnięciach
W.	szarpnięcie	szarpnięcia

odpowiednik aspektowy: szarpać

Składnia

Rz_nieżywotny	+	szarpnąć	+
Ø	+	szarpnąć	+	CZYM

3. ciałem

Definicja

spowodować gwałtowny krótki ruch czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

dreszcz, kaszel, skurcz szarpnął; konwulsje szarpnęły kimś
szarpnąć czyimś ciałem

Cytaty

	Uderzenie, które szarpnęło Priesslem, było mocne i nieoczekiwane. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Dżuma w Breslau, 2007
	Strach wszedł we mnie westchnieniem, jak powietrze w płuca - głęboko i dreszcz szarpnął ramionami. źródło: NKJP: Wizyta, Usenet -- pl.hum.poezja, 2000-09-08
	Podmuch wiatru szarpnął zszarzałą firanką. źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Sanatorium, 2005
	Oddech staje się urywany, krótki, wzrok zamglony. Nic, tylko szarpnięcia ciałem, gwałtowne rzuty: dalej i naprzód. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1972

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	szarpnę	szarpniemy
2 os.	szarpniesz	szarpniecie
3 os.	szarpnie	szarpną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szarpnąłem +(e)m szarpnął	szarpnęłam +(e)m szarpnęła	szarpnęłom +(e)m szarpnęło	szarpnęliśmy +(e)śmy szarpnęli	szarpnęłyśmy +(e)śmy szarpnęły
2 os.	szarpnąłeś +(e)ś szarpnął	szarpnęłaś +(e)ś szarpnęła	szarpnęłoś +(e)ś szarpnęło	szarpnęliście +(e)ście szarpnęli	szarpnęłyście +(e)ście szarpnęły
3 os.	szarpnął	szarpnęła	szarpnęło	szarpnęli	szarpnęły

bezosobnik: szarpnięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		szarpnijmy
2 os.	szarpnij	szarpnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szarpnąłbym bym szarpnął	szarpnęłabym bym szarpnęła	szarpnęłobym bym szarpnęło	szarpnęlibyśmy byśmy szarpnęli	szarpnęłybyśmy byśmy szarpnęły
2 os.	szarpnąłbyś byś szarpnął	szarpnęłabyś byś szarpnęła	szarpnęłobyś byś szarpnęło	szarpnęlibyście byście szarpnęli	szarpnęłybyście byście szarpnęły
3 os.	szarpnąłby by szarpnął	szarpnęłaby by szarpnęła	szarpnęłoby by szarpnęło	szarpnęliby by szarpnęli	szarpnęłyby by szarpnęły

bezosobnik: szarpnięto by

bezokolicznik: szarpnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: szarpnąwszy

gerundium: szarpnięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szarpnięcie	szarpnięcia
D.	szarpnięcia	szarpnięć
C.	szarpnięciu	szarpnięciom
B.	szarpnięcie	szarpnięcia
N.	szarpnięciem	szarpnięciami
Ms.	szarpnięciu	szarpnięciach
W.	szarpnięcie	szarpnięcia

odpowiednik aspektowy: szarpać

Składnia

Rz_nieżywotny

szarpnąć

KIM/CZYM

4. sercem

Definicja

dać się odczuć jako silne doznanie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

targnąć

Połączenia

ból, gniew, lęk, niepokój szarpnął kimś
szarpnąć czyimś sercem

Cytaty

Ostra błyskawica przecięła blednący granat nieba... a ból szarpnął w okolicy lewej piersi.

źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska:Wróć..., 2001

Po chwili patrzyłem, jak autochton umieszcza w siatce co najmniej kilowego klenia. [...] Zazdrość szarpnęła mną jak psem sąsiada na smyczy.

źródło: NKJP: Ewa Ćwikła: Wędkarskie opowieści Stynki, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	szarpnę	szarpniemy
2 os.	szarpniesz	szarpniecie
3 os.	szarpnie	szarpną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szarpnąłem +(e)m szarpnął	szarpnęłam +(e)m szarpnęła	szarpnęłom +(e)m szarpnęło	szarpnęliśmy +(e)śmy szarpnęli	szarpnęłyśmy +(e)śmy szarpnęły
2 os.	szarpnąłeś +(e)ś szarpnął	szarpnęłaś +(e)ś szarpnęła	szarpnęłoś +(e)ś szarpnęło	szarpnęliście +(e)ście szarpnęli	szarpnęłyście +(e)ście szarpnęły
3 os.	szarpnął	szarpnęła	szarpnęło	szarpnęli	szarpnęły

bezosobnik: szarpnięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		szarpnijmy
2 os.	szarpnij	szarpnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	szarpnąłbym bym szarpnął	szarpnęłabym bym szarpnęła	szarpnęłobym bym szarpnęło	szarpnęlibyśmy byśmy szarpnęli	szarpnęłybyśmy byśmy szarpnęły
2 os.	szarpnąłbyś byś szarpnął	szarpnęłabyś byś szarpnęła	szarpnęłobyś byś szarpnęło	szarpnęlibyście byście szarpnęli	szarpnęłybyście byście szarpnęły
3 os.	szarpnąłby by szarpnął	szarpnęłaby by szarpnęła	szarpnęłoby by szarpnęło	szarpnęliby by szarpnęli	szarpnęłyby by szarpnęły

bezosobnik: szarpnięto by

bezokolicznik: szarpnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: szarpnąwszy

gerundium: szarpnięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	szarpnięcie	szarpnięcia
D.	szarpnięcia	szarpnięć
C.	szarpnięciu	szarpnięciom
B.	szarpnięcie	szarpnięcia
N.	szarpnięciem	szarpnięciami
Ms.	szarpnięciu	szarpnięciach
W.	szarpnięcie	szarpnięcia

odpowiednik aspektowy: szarpać

Składnia

Rz_nieżywotny

szarpnąć

KIM

Data ostatniej modyfikacji: 04.04.2018